Toespraak Plaatsvervangend Commandant der Strijdkrachten ter gelegenheid van de terugkeer van Zr. Ms. van Amstel

Toespraak | 15-07-2016

Let op: Alleen gesproken woord geldt!
Aangetreden militairen,
Welkom in uw thuishaven. En welkom terug in Nederland. Vier maanden lang bent u op zee geweest. Om vluchtelingenstromen in kaart te brengen. Om mensensmokkel tegen te gaan. Om mensen in nood te helpen. Dat heeft ongetwijfeld veel impact op u gehad. Zeker de laatste weken. Want toen werd u echt heel direct betrokken bij de migrantenproblematiek.

De ene reddingsactie was nog niet afgelopen, of u werd alweer te hulp geroepen voor de volgende. Zo haalde u op 14 juni 197 mensen van een zinkend schip. Een dag later 244. Ruim een week daarna 150. En vier dagen later weer 142 . Uw laatste reddingsactie vond plaats op 1 juli, toen u 291 mensen redde. Mensen die toen al zeven dagen lang op volle zee ronddobberden. (…) In totaal meer dan duizend mensen. Dat doet wat met je. Dat kan niet anders. (…) Het doet wat met je als je honderden angstige mensen op een kluitje ziet zitten, op een ding dat lijkt op zo’n rubberen bananenboot die wij op vakantie huren om hard over zee te kunnen scheuren. Eén grote golf en je valt er vanaf. Maar in dit geval was dat op honderd kilometer van de kust. (…)

Het doet wat met je als je de eerste persoon van die boot letterlijk los moet rukken uit de menigte, omdat iedereen zo in elkaar gedrukt zit. Hoe benauwend moet die reis zijn geweest? Hoe kun je in hemelsnaam eten, drinken, je behoefte doen? (…) Het doet wat met je als je zoveel kinderen aan boord haalt, die zonder ouders blijken te reizen. Kinderen die zoeken naar een veilig heenkomen. Op een route vol gevaar. (…) En het doet wat met je als je mensen ziet die hele kleine kinderen vasthouden, kinderen die misschien wel dezelfde leeftijd hebben als jouw kleintjes thuis…

Wie onderneemt zo’n reis? Waarbij je de kans loopt om te verdrinken? Dan moet de wanhoop wel heel groot zijn… Of, zoals de speciaal ambassadeur van de VN-vluchtelingenorganisatie, actrice Angelina Jolie, vorig jaar zei: “No one risks the lives of their children in this way… except out of utter desperation”. (…)

Mannen, vrouwen, over de aanpak van de migrantenkwestie wordt verschillend gedacht. Dat heeft u ongetwijfeld ook meegekregen. Feit is dat u gegaan bent toen Nederland u de opdracht gaf en dat u mensen in nood geholpen heeft. Gered heeft. Ongeacht wie het waren. Want ook dat is uw plicht op zee. (…) En het is bijzonder om te zien hoe u met z’n allen aan die plicht voldaan heeft. Ik denk bijvoorbeeld aan de logistieke dienst, die dag en nacht doorwerkte, om niet alleen zorg te dragen voor het schip en de bemanning, maar ook voor de meer dan duizend migranten aan boord. Want al die mensen hadden immers ook eten nodig. Drie keer per dag. Dat betekent dus dat u in plaats van 170…. opeens 650 maaltijden moest bereiden.

Dat krijg je alleen maar voor elkaar als je keihard doorwerkt. (…) Daarnaast was u ook nog in staat om creatief te opereren. Zoals de matroos die het idee opperde om een commerciële drone te kopen. Zodat u van tevoren wist wat u aan zou treffen op de bootjes. Normaal zou u daar een boordhelikopter voor inzetten, maar die was nu niet mee om het helidek vrij te houden voor slaapplaatsen en dixies. (…) Of wat dacht u van de samenwerking tussen de partner van een collega en de marine-artsen aan boord? Op de dag dat er een Eritrese vrouw aan boord van het schip moest bevallen, heeft één van uw collega’s contact gezocht met zijn partner thuis die vroedvrouw is. Zij heeft via whatsapp het medische team stap voor stap door de bevalling geholpen. Zo kon de baby veilig ter wereld komen, en neergelegd worden in een teil met dekens erin, dat het hoofd van de logistieke dienst heel slim had omgetoverd tot een wiegje. ‘Gelila’ noemde haar moeder het kindje, wat in haar taal betekent: ‘uit de oceaan’ (…)

Mannen, vrouwen, voor mij is het duidelijk: Vol overgave, en vol passie, heeft u zich ingezet op zee. En daarbij vele levens gered. Daar ben ik trots op. Daar mag iedere Nederlander trots op zijn. Daarom - en dat is natuurlijk geen toezegging - bekijken we of u voor deze bijzondere inzet een herinneringsmedaille toegewezen kunt krijgen. Want uw inzet, verdient alle waardering en respect. (…) Gelukkig kunt u uw dierbaren zo meteen weer in uw armen sluiten. Dat mag ook wel na zo’n lange periode, met zoveel onzekerheid voorafgaand aan de operatie. Want lange tijd wist u niet precies wanneer u zou gaan, wanneer u terug zou komen, en wat u precies ging doen. Die onzekerheid kenmerkt natuurlijk wel een beetje het leven van de militair, maar voor het thuisfront; voor familie, partners en kinderen is het vaak heel naar. Zij zullen dus wel heel blij zijn dat het nu achter de rug is. (…)

Weet ook, nu u uit het operatiegebied bent, dat de ervaringen van de afgelopen maanden meer naar boven kunnen komen. U heeft immers de hele tijd een taakgerichte mindset gehad - wat ook nodig is in zo’n periode. Maar dat betekent ook dat u weinig aan uw eigen emoties bent toegekomen. Die komen vaak pas naar boven, zodra je weer veilig thuis bent bij familie. Houd daar dus oog voor. En dat geldt ook voor het thuisfront en collega’s. Met het bijzondere werk dat we doen, moeten we eigenlijk allemaal een beetje over elkaar waken. (…)

Mannen, vrouwen, take care. Dank u.