Speech minister Ploumen over Benelux Parlement
Toespraak van minister Ploumen in de Eerste Kamer over het Benelux Parlement.
‘Good Foreign Policy’ – zo las ik vorige maand in het maandblad Foreign Affairs, ‘Is Invisible’.
Een uitspraak die diplomaten goed zullen kunnen plaatsen.
Tegelijkertijd is het ook een problematische paradox. Zeker in een tijd, waarin we ons graag laten afrekenen op zichtbaar, aantoonbaar en toerekenbaar succes. Het soort van succes dat voor ambtenaren en diplomaten, maar ook voor politici hard nodig is.
“Good foreign policy”, zo gaat het artikel verder ‘often means paying up front for benefits that are hard to see - until you lose them. Or that will only be obvious when you really need them.’’
Ik denk dat we het er over eens kunnen zijn dat deze paradox ook geldt voor de Benelux. Want hoewel de oplossingen die uit de proeftuin Benelux komen, heel concreet zijn, krijgen ze meestal maar nauwelijks aandacht. Sterker nog: juist als ze succesvol zijn, is die aandacht minimaal. Want meestal gaat het experiment dan over in een toepassing met een andere naam; Schengen bijvoorbeeld – wie weet nog dat dat is ontstaan uit het zaadje van de Benelux-douanesamenwerking?
Nog zo’n voorbeeld: het afschaffen van de kosten van internet roaming. De Benelux was de aanjager, wilde niet wachten op de rest en bereikte met providers al eerder overeenstemming. Toen kreeg Europa het benauwd….en in juli van dit jaar is het een feit: No more roaming.
Powered by the Benelux, zou daar moeten staan. Maar dat staat er niet.
Dat kan soms misschien wat ondankbaar voelen. Maar wat ik hier vandaag wil zeggen: dat is het niet! De proeftuinfunctie van de Benelux kan juist dank zij die relatieve onzichtbaarheid, tot mooie resultaten leiden.
Ik spreek hier voor kenners van de Benelux; ik hoef het niet uit te leggen. Maar wij moeten het samen wel aan de buitenwereld uitleggen.
Of wij het nu hebben over regels voor internationaal vervoer van 45 voets-containers, bestrijding van fraude met dure fok- en wedstrijdpaarden of het gelijk trekken van regels voor drones: de gemene deler is dat grensoverschrijdende samenwerking op al deze onderwerpen voortkomt uit die mooie proeftuin die Benelux heet. Concrete initiatieven die oplossingen bieden voor problemen waar burgers, bedrijven of organisaties tegenaan lopen.
Neem de patiëntenmobiliteit. Het heeft het leven voor mensen die zorg over de grens nodig hebben, zoveel aangenamer gemaakt! Eerder heeft grensoverschrijdende samenwerking het mogelijk gemaakt dat patiënten aan de grens niet meer over hoeven te stappen van de ene in de andere ambulance. Rijbewijzen van ambulancebestuurders hoeven niet langer aangepast.
Voor bewoners in de grensstreken is het allemaal – vaak letterlijk - van levensbelang. Onlangs werd de maatregel uitgebreid naar organentransport tussen België en Luxemburg.
Uw parlement debatteert daar vanmiddag over.
Er liggen nog veel meer kansen. Bijvoorbeeld op het gebied van diploma-erkenning. De Benelux werkt al jaren aan het bevorderen van de erkenning van diploma’s over de grens. In 2015 is gestart met automatische wederzijdse erkenning van diploma’s in het hoger onderwijs. Nu zijn we bezig met het middelbaar beroepsonderwijs. In Nederland is dit een urgent probleem en wij doen er alles aan om dit tijdens ons voorzitterschap af te ronden.
Ook hier kan de Benelux zijn voortrekkersrol binnen de EU laten zien, maar dat kan alleen als die rol consequent en met voortvarendheid wordt opgepakt.
Aan dit soort samenwerking en concrete oplossingen uit de proeftuin Benelux heeft Europa, juist op dit moment, grote behoefte.
Artikel 350 van het verdrag van Lissabon geeft de Benelux de mogelijkheden om te experimenteren met oplossingen die verder gaan dan wat op dat moment in de Unie als geheel mogelijk is. Ik noemde al Schengen als voorbeeld.
Dat is meteen wat Benelux een sterk merk maakt: de beste ideeën komen voort uit dit laboratorium.
Tegelijkertijd – en dat is de paradox - doet de proeftuinfunctie de bekendheid van de Benelux niet noodzakelijkerwijs goed.
Ik zei het net al: al het moois wat hier wordt uitgedacht en getest, gaat – als het succesvol is - later op in iets anders. Iets groters. Iets met een andere naam.
Dat maakt ons sterke merk helaas ook een relatief onbekend merk.
Dat is jammer.
Want juist nu is er behoefte aan het soort zichtbare, concrete en praktische oplossingen - zoals die uit de proeftuin van de Benelux komen. Juist nu - in het zware weer waarin we als Europese Unie terecht zijn gekomen.
De Benelux is ontstaan tijdens zwaar weer, en wel het allerzwaarste weer in onze gezamenlijke geschiedenis, namelijk in de nadagen van de Tweede Wereldoorlog. Juist in de impasse waarin de buitenlandse politiek van onze landen zich toen bevond, vonden de Beneluxpartners elkaar, in Londen.
In die moeilijke tijd sloten onze landen in ballingschap een douane-overeenkomst.
Kort daarna brak een periode aan van vrede en voorspoed op het Europese continent – dankzij die samenwerking. Die tijd duurt tot op de dag van vandaag voort, maar wolken pakken zich samen.
Neem het aangekondigde vertrek van het VK, de uitlatingen van President Trump over Europese integratie en de NAVO, de gevolgen van de migratiecrisis - die onze solidariteit op de proef hebben gesteld.
Maar Nederland heeft vol overtuiging opnieuw gekozen voor Europese samenwerking, voor de Europese Unie en voor de Benelux. Juist die samenwerking is in het belang van Nederland. Juist in zwaar weer.
We willen de Benelux blijven inzetten om bruggen te bouwen – in en buiten de EU. De post-Brexit situatie noopt tot nauwere samenwerking met de Benelux-partners en andere gelijkgezinde EU-lidstaten. Samen worden we gehoord, samen bereiken we meer. Door als Benelux de krachten te bundelen, vergroten we onze invloed. Vooral wanneer we als Benelux ook nog samen optrekken in andere regionale verbanden, zoals de Baltische en Noordse landen.
Als stichtende lidstaten zijn Nederland, België en Luxemburg vastberaden om van de Europese Unie met 27 een succes te maken, op basis van onze gemeenschappelijke geschiedenis en verworvenheden.
De Europese Unie is voor ons meer dan de som van haar lidstaten; ze is gebaseerd op gemeenschappelijke waarden en koestert de ambitie mensen te verenigen en voor hun gezamenlijk welzijn te zorgen. We zijn er vast van overtuigd dat dit het beste antwoord blijft om de uitdagingen van vandaag aan te pakken en vorm te geven aan de wereld van morgen.
We willen onze samenwerking versterken, door vast te houden aan de verdragen als solide basis voor een verdere samenwerking die de interne markt, de sociale dimensie en een sterke en competitieve eurozone bevordert.
En ook door vast te houden aan het respect voor menselijke waardigheid, vrijheid, democratie, gelijkheid, de rechtsstaat en de mensenrechten. Dit vormt het fundament waarop de samenwerking tussen lidstaten in de Europese Unie is gebaseerd. Het is de gemeenschappelijke opdracht van de lidstaten en de instellingen om ze in stand te houden en te bevorderen. Dit impliceert dat de lidstaten regelmatig in dialoog moeten gaan over de naleving ervan.
Dit hebben wij laatst bijvoorbeeld gedaan tijdens een bijeenkomst in Brussel met de Visegradlanden, waarmee we soms van mening verschillen, bijvoorbeeld over rechtsstatelijkheid. Vertrouwen in een goedwerkend bestuur en in de rechtsstaat in de lidstaten is uitermate belangrijk voor de interne markt, voor Schengen en voor de verdere ontwikkeling van de EU.
Samen sterk, zeker in guur weer. In die geest, met de 60e verjaardag van het verdrag van Rome in het vooruitzicht, zal Nederland het voorzitterschap van de Benelux vormgeven.
De Benelux moet voortgaan met de zoektocht naar concrete oplossingen, gebruikmakend van de proeftuinfunctie die het verdrag van Lissabon ons geeft.
Dat gaan we doen op twee hoofdterreinen: duurzame economische groei en veiligheid.
U kunt initiatieven verwachten op het gebied van circulaire economie. Bijvoorbeeld via versterking van infrastructuur voor alternatieve brandstoffen. Maar ook multimodaal vervoer, door praktische oplossingen zoals de digitalisering van vrachtbrieven. Niet sexy, maar wel belangrijk!
Op het gebied van veiligheid gaan we verder werken aan betere operationele samenwerking tussen crisiscentra bij rampenbestrijding.
Ook zijn we, om grensoverschrijdende criminaliteit nog beter te kunnen bestrijden, gestart met onderhandelingen voor de herziening van het Benelux Politieverdrag uit 2004 (Verdrag van Senningen). We gaan ervan uit dat deze onderhandelingen eind dit jaar uitmonden in een akkoord.
We zorgen ervoor dat de door het vorige Luxemburgse voorzitterschap ingezette agenda voortvarend wordt uitgevoerd.
Beste leden van dit parlement,
Excellenties, dames en heren,
Ik ga afsluiten en we gaan aan het werk.
Een sterk merk rust niet op zijn lauweren maar werkt iedere dag om nog sterker te worden.
En wanneer de resultaten worden overgenomen door een bekender merk, laten we er dan op toezien dat de Benelux haar deel van de eer opeist !
Laten we trots zijn op wat we hebben bereikt, laten we durven nieuwe experimenten aan te gaan en laten we er zonder aarzeling bij vermelden: ‘powered by Benelux!’.
Ik dank voor u aandacht.