Ministerie van Financiën


http://www.minfin.nl

MINFIN: Antwoorden te hoge hypotheekrente door banken

PERSBERICHTNR. 01/065 Den Haag 2 maart 2001

ANTWOORDEN VAN DE MINISTER VAN FINANCIEN OP VRAGEN VAN HET LID VAN DE

TWEEDE KAMER DER STATEN-GENERAAL VOUTE-DROSTE OVER BEREKENING VAN TE

HOGE HYPOTHEEKRENTE DOOR BANKEN.

Vragen.


1.
Is het waar dat banken en verzekeringmaatschappijen als hypotheekverstrekkers de daling in de rente op de kapitaalmarkt over de afgelopen maand niet hebben doorberekend aan hun klanten?


2.
Wat is de reden dat de banken niet langer de rente op staatsleningen maar de swap-rente als basis voor de hypotheekrenten nemen?


3.
Is de Nederlandse Bank al stoezichthouder akkoord gegaan met deze wijziging?


4.
Waarom is de swap-rente het afgelopen jaar minder sterk gedaald dan de rente op de kapitaalmarkt?


5.
Kunt u een overzicht geven van de snelheid van aanpassingen van de (gemiddelde) hypotheekrente ten opzichte van de kapitaalmarktrente en de swap-rente over de afgelopen jaren?

Antwoorden

1.
Op basis van de op dit moment voorhanden zijnde cijfers (afkomstig van de Vereniging Eigen Huis) inzake de hypotheekrente kan worden gemeld dat nagenoeg alle hypothecaire kredietverstrekkers de afgelopen maanden hun rentevoeten neerwaarts hebben aangepast. Voor vijfjaars annuïteitenleningen bedraagt deze daling tussen begin oktober 2000 en eind januari 2001 in de meeste gevallen rond de 50 basispunten, voor tienjaars annuïteiten en spaar- beleggingshypotheken varieert dit meestal tussen 30 en 60 basispunten. In diezelfde periode zijn de vijfjaars rentes op staatsobligaties met ruim 60 basispunten gedaald, en de tienjaars rentes met circa 40 basispunten.

De prijzen op de hypotheekmarkt worden bepaald door vraag en aanbod op de markt zelf. Onderling bestaan soms wel substantiële verschillen tussen individuele aanbieders van hypotheekproducten.


2.
De swap-rente wordt in toenemende mate gebruikt als ijkpunt voor de rente op de kapitaalmarkt. De rol die de rente op staatsobligaties traditioneel speelt is de afgelopen jaren minder groot geworden, met name doordat relatief minder overheidspapier in omloop wordt gebracht.
De toenemende schaarste van overheidspapier kan daardoor een niet-representatieve neerwaartse invloed hebben op deze rente (zie ook vraag 4). Daarentegen wordt de swap-rente grotendeels bepaald door transacties binnen de financiële sector zelf, waardoor deze een betere afspiegeling is van de financieringslasten van de hypotheekverstrekkers dan de rente op staatsobligaties. Overigens kunnen de financieringslasten van iedere individuele hypotheekverstrekker daar, afhankelijk van bijvoorbeeld hun kredietwaardigheid, van afwijken.


3.
Het is aan de banken zelf om te bepalen hoe zij hun rentetarieven vaststellen. Hiervoor is geen toestemming van de Nederlandsche Bank vereist.


4.
Een belangrijke oorzaak voor de gedaalde rente op staatsobligaties - naast het algemene rentesentiment - is het verminderde beroep van overheden op de kapitaalmarkt, doordat de staatsschuldquote afneemt. Als gevolg hiervan wordt overheidspapier schaarser, hetgeen de rente op dit papier het afgelopen jaar wat heeft gedrukt. Het verschil met andere rentevoeten op de kapitaalmarkt, die in de regel sowieso hoger liggen als gevolg van een risicopremie, is daardoor groter geworden. Dit geldt ook voor het verschil ten opzichte van de swap-rente. Overigens lijkt dit verschil begin 2001 weer enigszins in omvang te zijn afgenomen.


5.
Onderstaande grafiek 1 toont het beloop van de 5-jaars rente op swaps, op staatsobligaties en op hypotheken.

Grafiek 1
Rente in percentages
Bron: rente op staatsobligaties en swap-rentegegevens van DNB, hypotheekrentegegevens van Ver. Eigen Huis.

Gedurende vrijwel de gehele periode laten de swaprente en de rente op de staatsobligaties hetzelfde patroon zien en blijft het onderlinge verschil vrij constant rond de 15 basispunten. Vanaf half 1999 neemt het renteverschil gemiddeld genomen echter wat verder toe tot circa 30 basispunten eind 2000, hetgeen grotendeels kan worden verklaard uit de toegenomen schaarste van overheidsobligaties (zie vraag 4).

Om te bezien hoe de gemiddelde marge voor de hypotheekverstrekkers zich ontwikkelt, is in grafiek 2 de afwijking van de gemiddelde hypotheekrente aangegeven ten opzichte van de swaprente en ten opzichte van de rente op de staatsobligaties.

Grafiek 2

Rente in procentpunten
Bron: rente op staatsobligaties en swap-rentegegevens van DNB, hypotheekrentegegevens van Ver. Eigen Huis.

Zoals zichtbaar in de grafiek is de marge voor beide rentevoeten niet constant over de jaren heen. Dit betekent dat de inkomsten voor de hypotheekverstrekkers ook fluctueren over de jaren heen. In een markt met een dalende rente rekenen hypotheekverstrekkers inderdaad gemiddeld een hogere marge dan in een markt met een stijgende rente. Daar staat echter wel tegenover dat deze marge daalt in een markt bij een stijgende hypotheekrente.
Op basis van de gegevens kan dus slechts worden geconcludeerd dat de marge fluctueert.

De Vereniging Eigen Huis heeft gekeken naar de marktontwikkelingen over de afgelopen twee jaar. Wanneer de marge ten opzichte van de rente op de staatsobligaties over die periode wordt vergeleken met de hypotheekrente kan inderdaad gesteld worden dat sprake is van stijgende rente-inkomsten voor de hypotheekverstrekkers. Wanneer echter, zoals in bovenstaande grafiek, wordt teruggekeken over een langere periode, dan kan worden geconstateerd, dat de gemiddelde marges geen duidelijke opwaartse trend vertonen. Er is dus op basis van de gegevens die nu voorhanden zijn geen reden om aan te nemen dat er sprake is van marktfalen.

Overigens zal de hypotheekmarkt komend jaar meelopen in het traject ter verbetering van de informatievoorziening aan de consument, vanuit de gedachte dat meer transparantie kan bijdragen aan verbetering van de marktwerking en aan verbetering van het keuzeproces van de consument.
Integrale tekst en de grafieken zijn te vinden internetsite van het ministerie van financien: www.minfin.nl

Woordvoerder: drs. S.A.E. Schrover
telnr. 070 - 342 7140

02 mrt 01 15:30