Postbus 23000
1202 EA HILVERSUM
tel.035 6713911
kro@omroep.nl
NIEUWS
Hilversum
2 maart 2001
"Kampvuren langs de evenaar"
In de jaren voor en na de oorlog zaten enorm veel mensen aan hun
radiotoestel gekluisterd als dr. Paul Julien bij de KRO zijn
causerieën hield over zijn belevenissen in Afrika. Onderzoeker en
ontdekker was hij, een hartstochtelijk reiziger. Op 17 februari j.l.
overleed Julien, op een maand na 100 jaar oud en daarmee (voor zover
bekend) de oudste KRO-medewerker.
In het dagelijks leven was hij leraar scheikunde, maar zijn hart lag
bij reizen en bij Afrika. Vanaf 1926 trok hij veertig jaar lang door
dat continent, dat hij openlegde middels zijn radioprogramma's,
lezingen, boeken, tekeningen en foto's. Hij schreef drie boeken, o.a.
'Kampvuren langs de evenaar' dat in Nederland een oplage haalde van
meer dan 100.000 exemplaren, verscheen in zeven talen, en nóg op veel
Nederlandse boekenplanken te vinden moet zijn.
Paul Julien deed als amateur-antropoloog onderzoek onder met
name de pygmeeën. Hij deed onderzoek naar de verdeling van de vier
bloedgroepen en toonde o.a. aan, dat - anders dan werd aangenomen - er
geen verwantschap bestaat tussen de pygmeeën en de bosjesmannen. Ook
was hij de eerste Europeaan die in contact kwam met de Mikaya- en
Bakah-pygmeeënstammen. Toch bekende hij in een interview met
NRC/Handelsblad in 1998 dat zijn onderzoeken voor de wetenschap
eigenlijk niet zo veel hebben opgeleverd. "De wetenschap heeft mij
ingehaald."
Als gelovig katholiek doopte hij stervenden in de Afrikaanse
binnenlanden. Een citaat uit zijn boek 'Pygmeeën' toont zijn
taalgebruik, zijn katholiciteit én zijn gevoelens voor de pygmeeën:
"Toen ik deze ongelukkige pygmeejongen de nooddoop toediende, dacht
aan de velen die ik mocht bijstaan in hun stervensuur en waarvan de
herinnering na bijna dertig jaar arbeidens in Afrika verbleken gaat.
Maar soms flitste de lichtende vreugde in me op, dat ik al deze
donkere medemensen, wier tragisch einde door o.a. blikseminslag,
slangenbeet, gebrek aan eten en ook nog: moord uit jalouzie, ik niet
kon verhinderen, toch éénmaal terug zal zien, daar waar géén moordend
onweer, géén steenadders, géén honger en géén verraderlijke gifmoord
bestaat. Hoe het ook zij, boven heb ik in ieder geval een aantal
donkere vrienden wier gezichten, wier namen, wier dorpen ik zelfs
vergeten ben, als ik, geve het God, het doel van mijn laatste reis mag
bereiken."
Zijn KRO-radiocauserieën waren bijzonder populair. Julien hield ze in
de jaren 1932 t/m 1938, in 1946/1947 en 1949 t/m 1952; het waren
verslagen van zijn 29 expedities, met als titels o.a. 'Als bloedjager
in Liberia', 'Kruistocht in Afrika' en 'Kampvuren langs de evenaar'.
Hij werd door de KRO-studiochefs uit die tijd beschouwd als één van de
twee beste radiosprekers.
KRO