Meekijken in de biologische cel
Rondspieden in een levende biologische cel en zien hoe stromen
eiwitmoleculen zich van de ene naar de ander plek verplaatsen. Deze
droom van elke celbioloog wordt de laatste jaren steeds meer realiteit
met de komst van confocale laser scanning microscopy. Met name de
nieuwste versies van deze microscopen bieden ongekende mogelijkheden.
De onderzoeksgroep Eukaryote Microbiologie van de RUG kreeg deze maand
van de stichting NWO een subsidie van meer dan 1 miljoen gulden
toegekend voor de aanschaf van een dergelijk apparaat. "Dit is
buitengewoon goed nieuws voor ons", zegt biologisch onderzoekster dr.
Ida van der Klei. "Met de nieuwe generatie van deze microscopen kun je
niet alleen hele mooie driedimensionale plaatjes maken, maar ook
metingen doen in de cel." Een groot voordeel van het instrument is dat
men er de processen in een levende cel mee kan volgen. De
samengestelde naam van de microscoop is terug te voeren op de
verschillende mogelijkheden die hij biedt. Confocaal betekent dat op
verschillende plekken in de cel scherp gesteld kan worden, laser houdt
in dat verschillende eiwitten die fluorescerend zijn gemaakt als het
ware met een apart schijnwerpertje belicht kunnen worden, scanning
geeft de mogelijkheid weer om over de cel te schuiven voor een reeks
opnamen, die later worden gecombineerd tot één beeld.
De onderzoeksgroep van prof.dr. M. Veenhuis, waarvan Van der Klei deel
uitmaakt, gaat met de microscoop onderzoek verrichten naar de vorming
van peroxisomen. Dat zijn in de mens de celorganen (organellen) waarin
de lange vetzuren worden afgebroken. Als de peroxisomen goed
functioneren, wordt het centrale zenuwstelsel zodanig aangetast dat de
gevolgen dodelijk kunnen zijn. De onderzoekers van het Biologisch
Centrum in Haren bestuderen de vorming van de peroxisomen in
gistcellen waarin ze, om de eiwitten in het laserlicht zichtbaar te
maken, een groen-fluorescerend eiwit uit kwallen gaan inbouwen. Dit
eiwit (GFP) kwam niet lang geleden in het nieuws toen biologen het gen
ervan naar muizen over wisten te brengen. De muizen lichtten daarna
groen op in het donker./JS
Informatie
prof.dr. M. Veenhuis, tel. (050)363 21 76, e-mail:
m.veenhuis@biol.rug.nl (werk) of dr. I.J. van der Klei, tel (050)363
21 79, e-mail: i.j.van.der.klei@biol.rug.nl (werk).
Promotie