Bedrijfsleven blaakt van zelfvertrouwen in ontdekking fraude
22 augustus 2001 - Negen van de tien bedrijven meent in staat te zijn
om een (omvangrijke) fraude binnen de eigen onderneming te ontdekken.
Dat blijkt uit een peiling onder driehonderd managers uit het
Nederlandse bedrijfsleven, uitgevoerd door het NIPO in opdracht van
Ernst & Young. Toch heeft nog geen kwart van de bedrijven een plan
klaar liggen voor het geval fraude ontdekt wordt en liet slechts 18%
van de ondervraagden wel eens onderzoek doen naar de frauderisicos
binnen het eigen bedrijf. Fraudedeskundige prof mr Cees Schaap van
Ernst & Young is dan ook wat sceptisch over het grote zelfvertrouwen
dat het bedrijfsleven zichzelf toedicht.
Alhoewel slechts een enkeling onder de managers toegeeft niet zonder
meer in staat te zijn om een fraudegeval te ontdekken, onderkennen
meer bedrijven de frauderisicos die er op de loer kunnen liggen. Met
name computerfraude, declaratiefraude en inkoperfraude worden genoemd.
De kans op milieufraude achten de meeste bedrijven niet al te groot.
Alleen in de bouwwereld zeggen relatief veel bedrijven (36%) vatbaar
te zijn voor milieufraude. Overigens denkt nog steeds een (kleine)
meerderheid van de ondervraagde managers nauwelijks of helemaal niet
vatbaar te zijn voor welke vorm van fraude dan ook. Het hoogste scoort
nog het risico op computerfraude onder zakelijke dienstverleners: de
helft van de bedrijven uit deze sector zei vatbaar (42%) of zeer
vatbaar (7%) te zijn voor onrechtmatige ICT-activiteiten.
Zelfvertrouwen
Er bestaat grote consensus onder het bedrijfsleven, ongeacht de
grootte of de branche, over het eigen vermogen om een grootschalige
fraude te ontdekken. Gemiddeld zei 91% daartoe in staat te zijn, in de
groothandel en transportsector lag dat percentage zelfs op 96%.
Hieruit valt wellicht ook te verklaren dat driekwart van de bedrijven
nooit de behoefte heeft gevoeld om de eigen onderneming op
frauderisicos door te laten lichten. Fraudedeskundige Cees Schaap
sluit daarentegen niet uit dat het zelfvertrouwen juist zou
afbrokkelen wanneer een dergelijke scan wel op de bedrijven zou worden
los gelaten. Bedrijven met meer dan 100 werknemers hebben met 28%
relatief wat vaker zon onderzoek verricht, terwijl het in de
bouwsector een vrijwel onbekend fenomeen lijkt te zijn (6%).
Rooskleurig
Op basis van zijn eigen ervaringen met fraudezaken en de uitkomsten
van fraude audits leidt Cees Schaap uit de resultaten van de enquête
af dat veel bedrijven de frauderisicos onder- schatten. Ook rond het
vermogen om fraude te ontdekken zijn de verwachtingen volgens Schaap
te rooskleurig. Meestal wordt het toch wat stil wanneer wij aangeven
wat er allemaal min of meer onzichtbaar kan worden uitgehaald, aldus
Schaap. Maar zelfs wanneer fraude in de gaten loopt, biedt dat geen
garantie. Schaap: Directe collegas van ontmaskerde fraudeurs zeggen
mij vaak: We wisten al lang dat er iets niet klopte. Het wat al te
royale bestedings-patroon van een fraudeur is bij de gelijkverdienende
collegas doorgaans wat sneller en beter bekend dan bij de directie.
Geen aangifte
Mocht fraude wel aan het licht komen, dan zegt 70% van de
ondervraagden tot ontslag over te gaan maar, mede vanwege de
publicitaire risicos, géén aangifte bij de politie te zullen doen.
Alternatieven als het gefraudeerde bedrag laten terug betalen (26%) of
het beginnen van een civiele procedure (19%) werden aanzienlijk minder
vaak genoemd. Mede omdat de geringe aangiftebereidheid samenhangt met
de kans op publiciteit is het volgens Schaap zacht gezegd wat
opvallend dat 71% van de bedrijven geen draaiboek heeft klaar liggen
voor fraudesituaties en de publiciteit die daar gewild of ongewild
toch uit kan voortkomen. Alleen in de horeca en de detailhandel zijn
vier van de tien bedrijven voorbereid op de te nemen stappen in het
geval van fraude. Grotere ondernemingen hebben relatief vaker een
fraudeprotocol in de kast dan kleinere bedrijven. Maar ook bij
bedrijven met meer dan honderd werknemers zei altijd nog 59% geen
beleid te hebben om met ernstige fraudegevallen en de daarbij
behorende publiciteit om te gaan.
Voor een nadere toelichting kunt u contact opnemen met Cees Schaap van
Ernst & Young Forensic Services, telefoon (070) 339 99.