CDA

Kanttekeningen CDA bij NAVO-missie Macedonië (23 Aug 2001)

Tijdens het debat in de Tweede Kamer over de NAVO-missie in Macedonië heeft CDA Tweede Kamerlid Agnes van Ardenne een aantal opmerkingen gemaakt.

Den Haag, 22 augustus 2001

Woordvoerder: Agnes van Ardenne

Mondelinge Inbreng

AO: NL deelname aan NAVO-operatie Essential Harvest Macedonië


1. Met gevoelens van grote zorg en afschuw heeft de CDA-fractie de afgelopen maanden de ontwikkelingen in Macedonië gevolgd. Het dieptepunt in de strijd tussen Albanese rebellen en het Macedonische leger leek in mei bereikt. Begin mei bezochten leden van de Vaste Kamer commissie Buitenlandse Zaken, Skopje en Tetovo. Duizenden burgers waren toen al voor het geweld gevlucht, hele dorpen waren verlaten, een nieuwe exodus op de Balkan dreigde. Nadien zijn de escalaties verder toegenomen en is het strijdgebied verder uitgebreid tot aan Skopje toe, waar ook antiwesterse betogingen werden gehouden. Dankzij facilitering van politieke besprekingen door Solana en Lord Robertsen tussen de Albanese oppositie en de Macedonische regering kwam er een brede coalitie en een nieuw kabinet met de vertegenwoordiging van etnische Albanese partijen. Deze nieuwe coalitie kon echter niet verhinderen dat het geweld bleef en blijft voortduren. Afgelopen weekend nog en gisteren met het in puin schieten van een orthodese christelijk klooster.

Over de omvang en samenstelling van het UCK-M is tot nu toe weinig duidelijkheid. Het zou bestaan uit Kosovaartse Albanezen uit Albanië, uit etnisch Albanese jongeren uit Macedonië, uit strijders van het UCPMB en uit huurlingen van verschillenden nationaliteiten. Het UCK-M blijkt goed betaald en uitstekend bewapend te zijn en deels op internationale criminele activisten te steunen. Het heeft zich blijkbaar verbonden met de strijd om verbetering van de positie van de etnisch-Albanese minderheid in Macedonië.


2. De NAVO en EU hebben de alsmaar voortdurende gewelddadigheden terecht stelselmatig veroordeeld en aangedrongen op een politieke dialoog. Met het faciliteren van de politieke besprekingen door Solana en Lord Robertsen de inspanningen van het duo Léotard (EU-vertegenwoordiger) en Pardew speciale afgezant Bush) en de speciale gezant Van der Stoel en NAVO ambassadeur Feith zijn NAVO en EU partij in de accoorden geworden. Overigens heeft mijn fractie veel respect en waardering voor de inspanningen van de genoemde bemiddelaars die maandenlang taaie besprekingen hebben moeten voeren. Er ligt nu een politiek accoord, dat moet worden bekrachtigd en uitgewerkt door de regering en kabinet in Macedonië. Er ligt nu ook een staakt het vuren accoord dat van meet af aan door beide partijen wordt geschonden, beweerd wordt dat deze incidenten afnemen. Kan de regering dit bevestigen? Er ligt nu ook een beperkt ontwapeningsplan voor 30 dagen 2300 wapens.

Hoe kan het dat president Trajkouski nu plotseling roept dat hij geen genoegen neemt met een symbolisch gebaar en totale UCK ontwapening wil? Hoe beoordeelt de Min. BuZa de provocerende actie van gisteren:de verwoesting van het klooster in Lesok. Welk effect zal dit op het vredesproces hebben?


3. Tegen deze achtergrond kijkt de CDA fractie met de nodige scepsis aan tegen het NAVO besluit over de operatie Essential Harvest en hebben behoorlijke reserves ten aanzien van het besluit van de regering om Nederlandse militairen hieraan te laten deelnemen
Anders dan met UNMEE gaat het hier om een NAVO- geleide operatie met meerdere grote NAVO-lidstaten c.q. permanente Veiligheidsraadsleden onder Britscommando. Anders dan met UNMEE gaat het hier om een beperkt mandaat en een beperkte duur van de operatie.

Operatie Essential Harvest kan dus niet vergeleken worden met UNMEE.

De CDA-fractie heeft eerder aangegeven in principe positief te staan tegenover het besluit tot Nederlandse deelname aan Essential Harvest. De betrokkenheid van Nederland in de Balkan is dermate groot, dat we waar nodig en mogelijk wel moeten bijdragen aan het stoppen van gewapend geweld. De CDA-fractie deelt de mening van de regering dat de internationale rechtsorde bevorderd wordt door Nederlandse militairen concreet te laten bijdragen aan operatie Essential Harvest. Aldus kan een bijdrage worden geleverd aan het voorkomen van verdere escalatie van de crisis. Deze argumentatie weegt zwaar.
Nu niets doen is een verkeerd politiek signaal aan de strijdende partijen en aan de extreme krachtenin beide kampen. Nu niets doen betekent dat in Skopje de besluitvorming over de politieke uitwerking van het accoord over de positie van de etnisch Albanese minderheid in Macedonië stagneert. De onwapeningsmissie is nu eenmaal noodzakelijk en onverbrekelijk verbonden met de politieke besluitvorming in Skopje voor een multi etnische samenleving of "een civil state"zoals president Trajkovski dat tegenover ons in mei noemde.

5.Maar waarom dan onze scepsis en onze reserves ten aanzien van voorliggende besluiten?

Allereerst omdat NAVO operatie Essential Harvest als een soort sluitstuk uit de onderhandelingen is voortgekomen en niet op basis van een grondige analyse van de crisis in Macedonië. Wat weten we bijvoorbeeld van het UCK-M zo vraag ik aan de minister van Buitenlandse Zaken, welke ambities heeft het UCK-M. Zullen zij zich vrijwillig neerleggen bij het politieke accoord of toch weer strakt de gewapende strijd oppakken (na Kosovo, Zuid-Servië nu Macedonië) voor een Groot Albanië? En is er dan wellicht een omvangrijke NAVO troepenmacht nodig om vrede af te dwingen? Hoe kijkt de minister van Buitenlandse Zaken hier tegenaan?

Vraag aan de minister van Buitenlandse Zaken is ook of hij van mening is dat met een inzamelingsplan van 2300 wapens op vrijwillige basis wel bijgedragen wordt aan de vrede en stabiliteit in Macedonië? Anders gezegd: is deze operatie van 30 dagen voldoende om het geweld te stoppen, wat verwacht de minister van Buitenlandse Zaken van deze operatie? Zal deze operatie de geloofwaardigheid van de NAVO aantasten (zoals in NRC Handelsblad gisteravond werd gesuggereerd). Gaan alle hoofdsteden vandaag accoord, inclusief Berlijn? Hoeveel wapens zijn er eigenlijk totaal en is inname en vernietiging van 2300 wapens niet slechts een druppel op een gloeiende plaat?

De regering lijkt op twee gedachten te hinken als het gaat om de termijn van 30 dagen. Enerzijds is een snelle operatie met helder mandaat te verliezen omdat daarmee het risico dat de NAVO speelbal van de strijdende partijen wordt gering (zie brief, blz 9) Anderzijds laat de regering nadrukkelijk de mogelijkheid van verlenging open.

De CDA-fractie gaat ervan uit dat 30 dagen als reeële termijn geldt en om 2300 wapens te kunnen inzamelen (anders had een andere termijn genoemd moeten worden). Dan moet daarvoor alles op alles gezet worden. Al te veel speculeren op verlenging zou de geloofwaardigheid van de NAVO aantasten en de effecctiviteit van de operatie eveneens. Bovendien zal dit de besluitvorming over het politieke accoord in Skopje nadelig kunnen beïnvloeden.

Wat de CDA-fractie betreft is verlenging van de termijn noch verbreding van het mandaat op dit moment aan de orde.

7. Dan de veligheidsrisico's en exit strategie. Brief van de regering is conform vernieuwd toetsingskader gesteld. Dank daarvoor ook voor de bijlagen.Hoewel erkend wordt dat NAVO troepen onder vuur kunnen komen te liggen acht de CDS de missie Essential Harvest uitvoerbaar met een acceptabel militair risico, zie brief regering. Hoe de risico's zoveel mogelijk beperkt blijven wordt onvoldoende aangegeven. De CDA-fractie hecht eraan daarover in dit debat meer helderheid te verkrijgen. Het idee, dat de inzamelingsmacht bij zwaar weer zomaar kan vertrekken lijkt ons een simpele voorstelling van zaken.

Wat wordt gedaan om het grensverkeer met Albanië, Kosovo en Zuid-Servië intensief te controleren. CDA-fractie wil van de regering de toezegging dat er alles aan gedaan wordt om instroom van strijders en wapens tegen te gaan. Welke extra taak heeft Kfor hierin? Wordt binnen de Navo voldoende informatie over het grensverkeer uitgewisseld? Wat wordt gedaan indien NAVO-konvooien worden tegengehouden? Welk scenario? En dan de exitstrategie.
De extractie wordt beschreven in het SUPLAN dat pas na de onplooiing pas wordt opgesteld. Kan de minister van Defensie aangeven of de inzamelingsmacht voldoende is toegerust om SUPLAN uit te voeren? In het vorig AO over de Balkan noemde de minister van Defensie de basis in Griekenland en Kosovo die daarbij een rol zouden kunnen spelen. In voorliggende brief wordt niet duidelijk hoe SUPLAN zal verlopen. Graag duidelijkheid! Waar wordt de compagnie van LMB exact in het operatiegebied ingezet? Waarom heeft Nederland geen voorkeur aangegeven? Gevolgen voor veiligheid van ook hier militairen onduidelijk. Samenvattende vragen: 1. Welke maatregelen treft de NAVO om veiligheidsrisico's zoveel mogelijk te beperken. 2. Wat wordt gedaan om de operatie effectief te laten verlopen. CDA-fractie wacht reactie regering met belangstelling af alvorens eindoordeel te geven.

Operatie Essential Harvest