Utrecht, 27 augustus 2001
Bacteriofagen mogelijk 'nieuw' geneesmiddel bij bacteriële infecties
In de toekomst kunnen hardnekkige bacteriële infecties misschien beter
behandeld worden met bacteriofagen dan met de huidige antibiotica. Dit
blijkt uit een net verschenen onderzoek van de Wetenschapswinkel
Biologie van de Universiteit Utrecht.
Bacteriofagen zijn virussen die bacteriën kunnen doden. Elke
bacteriesoort kan door meerdere varianten van deze virussen
geïnfecteerd worden. In theorie kunnen bacteriofagen daarom allerlei
bacteriële infecties bij mens en dier verhelpen. Maar sinds de jaren
veertig, de opkomst van antibiotica, is er hier nauwelijks
belangstelling voor 'fagen'. Pas nu veel bacteriën
antibioticaresistent worden, ziet het Westen bacteriofagen weer als
interessant alternatief. Achter het IJzeren Gordijn ging het onderzoek
naar fagen wel door.
Wilma Plooij raakte geïnteresseerd in de mogelijkheden van fagen en
richtte de Stichting Bacteriofagen op. Zij vroeg de Wetenschapswinkel
Biologie te onderzoeken wat er bekend is over het gebruik van
bacteriofagen. Inmiddels afgestudeerd bioloog Sake van Wageningen
doorzocht de wetenschappelijke literatuur en vond beschrijvingen van
allerlei experimenten. Deze experimenten tonen aan dat het geven van
bacteriofagen aan zieke dieren de ontwikkeling van een ziekte stopt.
Soms was toediening van bacteriofagen zelfs succesvoller dan
behandeling met antibiotica. Bovendien reisde Van Wageningen af naar
Wroclaw in Polen, waar onderzoekers op het Hirszfeld Instituut
bacteriofagen produceren. Op dit instituut worden ook patiënten
behandeld. Veel van die mensen genezen inderdaad na
bacteriofaagtherapie. De publicaties waarin dergelijke behandelingen
worden beschreven, komen allemaal uit Oost-Europa. Toch zijn deze
studies niet altijd overtuigend. Vaak ontbreken controle-experimenten
waarin onderzocht is of patiënten ook met alleen een placebo genezen
zouden zijn.
Van Wageningen bespreekt in het onderzoeksrapport zowel de voor- als
de nadelen van faagtherapie. Het blijkt dat bacteriofagen een heel
nauw aanvalsspectrum hebben. Dat betekent dat bij iedere infectie
gezocht moet worden naar een geschikte bacteriofaag. Hierdoor lijkt
het niet direct haalbaar om kant-en-klare faagpreparaten tegen
toekomstige infecties te maken. Daar komt bij dat bacteriën ook
bacteriofaagresistent kunnen worden. Antibiotica werken tegen meerdere
bacteriën tegelijk en blijven daarom voorlopig de eerste keus voor een
behandeling. Maar bij een hardnekkige infectie met bacteriën die niet
of moeilijk te bestrijden zijn met antibiotica, zou het gebruik van
bacteriofagen wel eens dé oplossing kunnen zijn.
Het rapport 'Bacteriofaagtherapie, Het gebruik van virussen tegen
bacteriële infecties' is te bestellen bij de Wetenschapswinkel
Biologie van de Universiteit Utrecht voor fl 15,-. Journalisten kunnen
een recensie-exemplaar aanvragen. Verdere inlichtingen over het
onderzoek bij Sonja Verheijen (030-253 5794, s.verheijen@bio.uu.nl)
De Stichting Bacteriofagen is een particulier initiatief. Doel van de
stichting is onder meer het bevorderen van onderzoek naar het gebruik
van bacteriofagen, en het ondersteunen van het Centrum voor
Immunologie in Tblisi, Georgië. Verdere inlichtingen over de Stichting
Bacteriofagen bij Wilma Plooij (0561-421878; 06-50548919,
phagefoundation@hotmail.com)
Sonja Verheijen
(projectcoordinator)
Wetenschapswinkel Biologie
Padualaan 8
3584 CH Utrecht
tel: 030 - 253 57 94
fax: 030 - 253 57 95
e-mail: S.Verheijen@bio.uu.nl
website: http://www.bio.uu.nl/wetenschapswinkel