- Toespraak burgemeester installatievergadering
Toespraak burgemeester installatievergadering
Datum: 4 september 2001
Geachte mevrouw Boersen, meneer Heybroek, raad der gemeente Blaricum,
mevrouw de Jong en publieke tribune,
Er is een beroemd schilderij van Magritte met een pijp erop, zon
bruine, gekromde kon zo van het bureau van van de heer van Kemenade
komen- met daaronder in schrijfletters : Ceci nest pas une pipe. Dit
is geen pijp. En daarmee bedoelde Magritte nog eens letterlijk te
onderstrepen dat het niet een pijp betrof, maar een afbeelding van een
pijp. Niet het object zelf maar een beeld van het object. Daar gaat
mijn betoog over, klassiek, in drie punten :
1. Ceci nest pas Blaricum
2. Ceci nest pas la politique
3. Ceci nest pas moi.
Beelden dus die niet kloppen met de werkelijkheid.
Ik ben zoals sommigen in dit gezelschap weten al jaren gefascineerd
door de menselijke waarneming. Waarom zien wij wat we zien, en niet
anders. Vraag 10 mensen een schilderij te beschijven of een beeld
onder woorden te brengen en je krijgt 10 verschillende verhalen. Vraag
een burgemeester wat die ziet vanaf een koets en ze heeft iets heel
anders waargenomen dan de mensen achter haar. Onbewust maken we keuzes
uit de hoeveelheid visuele informatie die ons elk moment van de dag
wordt voorgeschoteld. Een keuze die past binnen ons referentiekader.
Dat referentiekader is ons houvast en tegelijkertijd onze
hoogstpersoonlijke misleider. We zien wat we uit het verleden hebben
kunnen plaatsen, er is geen vanzelfsprekende onbevangenheid. We nemen
daardoor ook lang niet altijd waar wat van belang is. Soms zien we
zelfs onbewust essentiele zaken stelselmatig over het hoofd. We
negeren dan signalen die voor een goed begrip nodig zijn. Kortom, wij
zijn onze eigen bron van misverstanden. Ons beeld van de werkelijkheid
is niet een-op-een de werkelijkheid zelf, ons beeld klopt dus niet,
nooit, het is er een uit velen.
Een naar mij is gebleken wijd verbreid beeld van Blaricum is dat van
een, ik citeer, kakkineus zelfgenoegzaam dorp met intolerante of nog
erger volstrekt onverschillige nieuwe rijken, veel blabla, 3 autos
voor de deur en een nivea-gevoel, niet in mijn voor- en achtertuin.
Dat beeld klopt niet. Ceci nest pas Blaricum. Soms staan er vier
autos. Tuurlijk, Blaricum is óók het villadorp met menig optrekje
verscholen in het lover of aan een lange oprijlaan. Een prachtig
historisch geheel, waar de helft van de inwoners woont en waar mensen
zich beijveren om het te houden zoals het is. Maar Blaricum is meer,
ook in dat deel. Want in datzelfde deel van de gemeente wordt er
gedanst op de jaarlijkse kermis en staat er een brandweerauto uit 1987
door veel toewijding als fonkelnieuw te blinken, zetten mensen zich in
voor anderen het aloude nabuurschap-, staat een woonzorgcomplex op het
punt om opgeleverd te worden, wordt er gedorst en geoogst, en graast
er een schaapskudde. En in het andere deel? Beijveren de medewerkers
van de buitendienst zich met veel toewijding voor het onderhoud van de
openbare ruimte, hebben jongeren hun eigen ontmoetingsplaats
ingericht, en begint het winkelcentrum aan een hernieuwde opmars.
Blaricum is één geheel, één plek, een plek om lief te hebben. Ik heb
gisteren alle ambtenaren die binnen het gemeentehuis werken, en de
mensen van de huitendienst de hand mogen schudden. En ik moet zeggen,
het maakte me confuus, zoveel vriendelijkheid tot in de kleine
details. Ik voel me hier buitengewoon welkom, en dat beschouw ik als
een voorrecht. Ik heb naast mijn kamer de beschikking over een klein
boudoir, maar het hele gemeentehuis leek een warm bad.
Punt 2.
Wie in de gaten heeft dat het eigen referentiekader eenzijdig en
misleidend kan zijn, kan twee dingen doen. Of uit gemakzucht
oogkleppen opzetten of ze gewoon ophouden, -ik zie het zo dus is het
zo-, of willen oefenen in ontvankelijkheid. In je open stellen voor de
andere kant, voor wat de ander ziet en beweegt. Dat laatste is van
groot belang voor de lokale politiek. Het is naar mijn stellige
overtuiging de reddingsboei van de lokale politiek. Want besturen
maakt kortzichtig, evenals overigens ongebreideld actievoeren. Ik
spreek uit ervaring. Het initiatief voor het tweegesprek ligt evenwel
bij de politiek. En daar is moed voor nodig. Veel meer moed dan mensen
vaak denken. College en raad zullen de moed en de bereidheid moeten
tonen om achter de motieven en drijfveren te komen van elkaar
onderling en van al die actieve en minder actieve belanghebbenden uit
de lokale samenleving. Die wisselwerking loont, maar is in de praktijk
heel weerbarstig. Want het betekent dat je je als bestuurder kwetsbaar
opstelt, dat je vertrouwen geeft en respect waar je niet weet of dat
wordt beschaamd. Dat je ook niet bij voorbaat weet wat het
besluitvormingsproces gaat opleveren, dat je kortom niet zozeer gaat
voor het beste althans in jouw ogen, in jouw beeld-, maar voor een
variant daarop: dat wat het beste is én ook haalbaar.
Er bestaat een beeld van de politiek als van een arrogante
oogklepperige club, maar ceci nest pas la politique. Het is een
verouderd beeld van een regenteske bestuursstijl die zich van niets of
niemand wat aantrekt. Een bestuursstijl die in Nederland kon floreren
en die hele goede dingen tot stand heeft gebracht, maar die niet meer
past in deze tijd. De praktijk ook in Blaricum heden ten dage is
anders. Bestuurders wíllen meer naar buiten, maar moeten ook de kans
krijgen. Te vaak moeten bestuurders a priori in de verdediging, niet
van een voorstel daar zitten ze voor-, maar van een beeld van een
voorstel of een beeld van zichzelf. Te vaak zijn de posities dan al
bij voorbaat ingenomen en verschanst men zich van beide kanten achter
breedgeschouderde advocaten. Ik heb de afgelopen jaren niet
persoonlijk, maar wel van nabij meegemaakt hoe kwetsbaar in zon proces
politici maar ook ambtenaren kunnen zijn. Hoe stelselmatig in de krant
beschuldigingen in hun richting werden geuit, verdachtmakingen en
insinuaties elkaar wekelijks opvolgden en gerechtelijke procedures
zijn opgestart terwijl er niets kon worden teruggezegd. De algehele
moraal is dat bestuurders en ambtenaren gewoon een dikke huid horen te
hebben. Maar het klopt niet. En waarom niet? Niet omdat woede of
teleurstelling altijd maar gesmoord moet worden in poldermodelse
beleefdheden en er niet gezegd mag worden wat men vindt, maar omdat de
democratie van die handige spelregels kent, die -effectief benut- tot
resultaat kunnen leiden. De meerderheid plus een, -zeker- maar niet
dan na een zorgvuldig besluitvormingsproces, met vooroverleg,
hoorzitting en inspraak en zo mogelijk, wat mij het meest belangrijk
voorkomt, als sluitstuk van interactieve beleidsvorming. Dus al in een
heel vroeg stadium belanghebbenden en belangstellenden mede
verantwoordelijk maken voor het resultaat. Die democratie is mij
heilig en waar een zorgvuldige afweging heeft plaatsgevonden zal een
burgemeester voortvarend de uitvoering van het besluit bewaken.
Punt 3. Ceci nest pas moi.
Ik ben de afgelopen tijd regelmatig tegen beelden van mij opgelopen.
Wat heeft een GroenLinkser te zoeken in Blaricum bijvoorbeeld. Ik ben
vanaf zopas niet meer en niet minder dan de eerste burger van dit
dorp, iemand die zich volledig zal inzetten voor deze gemeenschap, die
graag het wekelijkse spreekuur in ere herstelt en zich voorneemt
iedere twee weken een column te schrijven op de website van de
gemeente. Iemand die het komende halfjaar zal benutten om wie maar wil
via halfuursgesprekken te leren kennen. Iemand die zal rammelen aan
referentiekaders, van mijzelf en van anderen. Een luisterend oor, maar
geen d.j. Onder mijn verantwoordelijkheid geen jukebox-democratie in
Blaricum: men vraagt en wij draaien. In dat opzicht heb ik illustere
voorgangers en die lijn zet ik graag voort.
Tot slot, ik probeer te leven vanuit mijn geloof. Moge God zijn armen
zegenend uitstrekken over deze gemeente, over u als raad en u als
toehoorder opdat een ieder zich ten diepste geborgen weet.