Ministerie van Defensie


Toespraken

Eerste steen grondstation militaire satellietcommunicatie

05-09-2001

Toespraak van de Staatssecretaris van Defensie, Henk van Hoof, bij het leggen van de eerste steen van het militaire satellietgrondstation Lauwersmeer, 5 september 2001

Dames en heren,

Ik spreek natuurlijk niet zo mooi Gronings als de Bevelhebber, maar als variant op een bekend gezegde zou ik willen zeggen: kleine schoteltjes hebben grote oren, dus wat dat betreft zal het wel goed komen met deze kazerne. Ik heb dan ook met veel vertrouwen zojuist de eerste steen gelegd om daarmee het grondstation te verankeren in de Groningse klei.

Voor het eerst ben ik op een defensielocatie waar het goed is dat bij wijze van spreken de muren oren hebben. Op andere plaatsen binnen onze organisatie zie je dat ook regelmatig, maar dan is het niet altijd gewenst. Maar gewenst of niet, openheid is een groot goed. Communicatie in zijn facetten extern, intern en operationeel - is van wezenlijk belang voor de defensie organisatie. De noodzaak van externe communicatie is te laten zien dat je er bent en wat je doet. Dit aspect is onontbeerlijk voor een beroepskrijgsmacht, die midden in de maatschappij wil en moet staan. Niet in je schulp kruipen maar met de luiken open in alle openbaarheid de dialoog met de samenleving aangaan.

Van groot belang is ook interne communicatie. In een grote organisatie als de onze, waar veel ongewis is, waar veel in beweging is, kun je het niet permitteren dat medewerkers door gebrek aan informatie op achterstand raken. En natuurlijk operationele communicatie, voor militairen nog ouder dan de weg naar Rome. Van tromgeroffel en hoorngeschal naar postduiven en veldpost, van telegrafie, telefonie en walkietalkie, maken we nu gebruik van gsm´s, laptops en satellietcommunicatie. Zowel civiel als militair. Gevechtstroepen op de grond, van landmacht en korps mariniers, marine-eenheden op of onder water en squadrons in de lucht communiceren met hun commandocentra en met elkaar. Informatie en communicatie zijn de essentiële sleutels voor gevechtskracht anno 2001. Informatietechnologie is de doorslaggevende factor voor het onderscheid tussen militaire supermachten, grootmachten en dwergen.

Ook is communicatie onontbeerlijk voor het welbevinden van onze militairen. Konden we vroeger volstaan met een bericht van de legerinformatiedienst in het Polygoonjournaal nu communiceren onze mensen rechtstreeks vanuit het inzetgebied met het thuisfront. Mariniers belden tegen Nederlands tarief uit Ethiopië / Eritrea, matrozen emaillen vanaf volle zee en via de zogeheten welfare kunnen onze luchtmobiele militairen in geval van nood rechtstreeks met het privéfront bellen.

De zojuist gelegde steen is dan ook een belangrijke en logische stap in de technologische ontwikkeling binnen de Nederlandse krijgsmacht. Behalve op zee, op het land en in de lucht opereren we nu ook in de ruimte.

Dames en heren,

Eind vorige week kreeg koningin Beatrix het laatste telegram, waarmee de telegrafie definitief naar het museum verhuisde. Vandaag betreedt defensie een nieuwe fase op het gebied van informatietechnologie.

Ongetwijfeld gebeurt dit alles niet voor niets in 2001. In 1945 legde de 28-jarige Arthur C. Clarke de conceptuele basis voor communicatie satellieten. Pas 23 jaar later werd meneer Clarke echter wereldberoemd toen hij samen met Stanley Kubrick het script schreef voor de film 2001: A Space Odyssey. Dat in die film een hoofdrol is weggelegd voor de computer HAL, zoals u weet zijn dat mijn initialen, kan niet anders dan toeval zijn.

Los van die nieuwe fase heb ik die steen ook met genoegen gemetseld omdat het project MILSATCOM, waar de bouw van dit satelliet grondstation onderdeel van is, een goed beeld geeft van wat de Minister en mij voor ogen staat voor Defensie anno 2001: optimale samenwerking tussen de krijgsmachtdelen, of het nu gaat om materieels verwerving of om operationele inzet. Dit alles samengevat in het adagium: paars, tenzij.

Het MILSATCOM project is een multiservice project. Het MILSATCOM systeem zal gebruikt worden door alle krijgsmachtdelen en de centrale organisatie. Het projectbureau dat in 1996 is opgezet bij de Directie Materieel van de Koninklijke Marine is hartstikke paars van kleur. Gedurende de uitvoering van het project is die paarse samenwerking alleen maar hechter geworden en ik ben er van overtuigd dat die samenwerking zal worden gecontinueerd als het grondstation in 2003 in gebruik wordt genomen.

Immers juist bij telecommunicatie en informatiesystemen moeten we op onze tellen passen of in milsatcom-termen te blijven: ons geen oor laten aannaaien. Daarom liggen op dit gebied samenwerkingsvormen en gezamenlijke systemen voor de hand.

Alle krijgsmachtdelen hebben behoefte aan betrouwbare en tijdige informatie voor gebruikers bij hun operationele, uitgezonden eenheden, waar die ook ter wereld opereren. Het is wat dat betreft om het even of het nu gaat om schepen van de marine, bataljons van de landmacht of de mariniers, squadrons van de luchtmacht of eenheden van de Marechaussee.

Voor de vaste telecommunicatie-infrastructuur van Defensie in Nederland is de afgelopen jaren een gezamenlijk netwerk tot stand gekomen: het Netherlands Armed Forces Integrated Network, kortweg NAFIN genaamd. NAFIN verbindt alle defensielocaties in Nederland met elkaar - dus ook de locatie waar we ons vandaag bevinden - door middel van een modern glasvezelnetwerk met grote capaciteit dat voorziet in de bijbehorende telecommunicatiediensten zoals spraak- en datatransmissie. Het project NAFIN was het eerste grote paarse telecommunicatieproject van Defensie.

Het project MILSATCOM is ons tweede grote paarse telecommunicatie project. MILSATCOM doet in grootte en belang niet onder voor NAFIN, en sluit daar in feite perfect op aan. Waar NAFIN alle statische defensiegebruikers met elkaar verbindt, verzorgt MILSATCOM het mobiele verlengstuk van het NAFIN netwerk. De satellietverbindingen die vanaf dit grondstation met uitgezonden defensie-eenheden zullen worden onderhouden zorgen er voor dat alle communicatie- en informatie faciliteiten waar de NAFIN gebruiker toegang toe heeft ook beschikbaar komen voor operationele eenheden onder operationele omstandigheden. Kortom MILSATCOM is de navelstreng die deze eenheden bindt aan de operationele staven en de ondersteunende eenheden in Nederland. Daarbij verzorgt het systeem ook de satellietverbindingen tussen operationele eenheden onderling in situaties waar traditionele communicatiemiddelen zoals radios en straalzenders niet toereikend zijn.

Dames en heren,

Na jaren van interim-oplossingen, zoals beperkt medegebruik van NAVO satellietfaciliteiten of het leasen van commerciële satcomdiensten, breekt nu het moment aan dat Defensie kan beschikken over faciliteiten voor militaire satellietcommunicatie in eigen beheer, zodat altijd de vereiste beschikbaarheid, betrouwbaarheid en interoperabiliteit gerealiseerd kan worden.

Dat betekent overigens niet dat we alleen nog maar van militaire satellietsystemen gebruik zullen maken. Juist bij de communicatie- en informatiesystemen van Defensie geldt immers nog een ander adagium: gebruik commerciële standaarden waar mogelijk. In deze tijd van snelle ontwikkelingen op het gebied van informatietechnologie is het immers zaak hiervan optimaal gebruik te maken, dit ook om de defensie gulden zo efficiënt mogelijk te besteden. We zullen dus gebruik blijven maken van de diensten van commerciële providers, daar waar dat operationeel mogelijk en financieel aantrekkelijk is.

Het grote voordeel van eigen satellietcommunicatie is dat we keer op keer en van geval tot geval kunnen kiezen welk soort van satellietcommunicatie het meest geschikt is onder de gegeven omstandigheden. Kiezen tussen een civiel of militair satellietsysteem, kiezen tussen diverse frequentiebanden en tussen verschillende satellieten. Van geval tot geval kunnen we dus bepalen, afhankelijk van het operatiegebied, afhankelijk van de samenwerkingsverbanden, en afhankelijk van de kans op escalatie, hoe robuust het satelliet communicatiesysteem moet zijn uitgevoerd.

Door gebruik van militaire satellietsystemen van onze bondgenoten, door contracten met commerciële providers voor civiele systemen en beschikking over een eigen satellietgrondstation met verschillende antennes en transmissiesystemen ontstaat een scala van keuzemogelijkheden, waardoor we à la minute op de juiste satelliet kunnen mikken om de gewenste verbinding tot stand te brengen. Zo beschikken we over maatwerk en de garantie van flexibiliteit, snelheid en betrouwbaarheid.

De zojuist gelegde steen is een belangrijke mijlpaal in het project MILSATCOM. Goede, tijdige en betrouwbare communicatie is onontbeerlijk voor het goed functioneren van elke organisatie. Dit geldt uiteraard onverkort voor Defensie. Met de voeten stevig in de Groningse klei, en met een blik naar de ruimte zal het militair satelliet grondstation hier een belangrijke bijdrage aan leveren.