Integrale tekst van het artikel uit Energie Nederland nr. 13, 16
oktober 2001
Nieuwe fusies in stroommarkt onder voorwaarden bespreekbaar
PvdAer Crone wil impasse doorbreken
PvdA-fractielid Ferd Crone wil nieuwe fusies in de Nederlandse
elektricteitssector onder voorwaarden bespreekbaar maken. Hij reageert
op uitspraken van vertrekkend NUON-voorman Tob Swelheim, die betreurt
dat een fusie met bijvoorbeeld Essent door mededingingsautoriteit NMa
van tafel wordt geveegd. Gedeeltelijke fusies op terreinen waar
Europese marktwerking al een feit is, bijvoorbeeld de
grootverbruikersmarkt, zouden moeten kunnen, aldus Crone.
De NMa heeft verdere consolidatie van de Nederlandse energiemarkt nooit uitdrukkelijk verboden. Uit de besluitvorming rond de laatste fusiegolf, waaruit Essent en NUON zijn voortgekomen, is volgens insiders echter duidelijk af te leiden dat de grens is bereikt. Intussen groeit echter de kritiek dat de Nederlandse bedrijven ook in eigen land moeten concurreren met Europese reuzen als EDF en Electrabel, die op de thuismarkt een monopoliepositie hebben.
Een verdere conglomeratie in de Nederlandse productiesector is volgens
Crone uitgesloten, maar de handelsbedrijven van bijvoorbeeld NUON en
Essent zouden wat hem betreft best mogen samenwerken. Een belangrijke
voorwaarde is wel dat de netwerken volledig los komen te staan van de
commerciële activiteiten, aldus Crone. Als het transportnet is
losgekoppeld van het handelsbedrijf, zijn deze ondernemingen volledig
blootgesteld aan internationale concurrentie. Op dat gebied wil ik
best praten over de mogelijkheden van verdere fusies. Eventueel zouden
we hen de nodige handicaps kunnen meegeven om te voorkomen dat zij
nationaal van hun machtspositie gebruik maken, bijvoorbeeld op het
gebied van prijsvorming.
De Europese Commissie heeft onlangs bij een op handen zijnde fusie van
twee Zweedse banken nog eens benadrukt dat zij geen voorstander is van
kartels van nationale kampioenen. Zolang de betreffende bedrijven
tweederde van hun omzet in eigen land hebben, is de nationale
mededingingsautoriteit bevoegd. Volgens Marc van der Woude, hoogleraar
Mededingingsrecht aan de Rotterdamse Erasmus Universiteit met als
specialisme de utiliteitssector, zou een fusie van Nederlandse
handelsbedrijven voor de NMa aanvaardbaar kunnen zijn. Zaak is om aan
te tonen dat er in de betreffende markt voldoende internationale
concurrentie is. Behalve op de grootverbruikersmarkt is dat volgens
mij niet gemakkelijk aan te tonen. Er bestaat vooralsnog onvoldoende
interconnectie-capaciteit met het buitenland. Wel vindt er met België
prijsinteractie plaats, zodat men zou kunnen spreken van één markt.
Een fusie op grootverbruikersniveau heeft volgens hem echter weinig
zin. Wat heb je eraan, zonder een achterliggende productiecapaciteit?
Ze willen natuurlijk volkomen integreren à la E.ON. Jammer voor de
Nederlandse bedrijven, maar dan hadden ze eerder moeten zijn. Als vóór
de inwerkingtreding van de fusiecontroleregels in 1998 was besloten om
een groot productiebedrijf te creëren, dan hadden we nu een Nederlands
Electrabel gehad. NUON en Essent moeten wachten tot de markt echt open
is, of anders gewoon aansluiting zoeken bij een internationale
partner.
Van der Woude is overigens geen voorstander van de huidige Europese
consolidatie. Ik vind het zorgwekkend. De bedoeling was dat er einde
zou komen aan de monopolies, maar in plaats daarvan is de markt zwaar
geoligopoliseerd. EDF, RWE, Enel en E.ON zijn allemaal verticaal
geïntegreerd of proberen dat te doen. Over een paar jaar zitten we met
vijf molochen.
PvdAer Crone en zijn fractiegenoot collega Bolhuis hebben minister
Jorritsma inmiddels kamervragen gesteld over een eventueel verbod van
de NMa op verdere fusies en een analyse verzocht van mogelijke
concentraties. Ook heeft Crone vragen gesteld over de dominante
positie van Electrabel op de Nederlandse markt.
Essent-bestuursvoorzitter Cees Wiechers heeft geen behoefte om
publiekelijk op de toenaderingspogingen van NUON-collega Swelheim te
reageren. Een publiek geheim is echter dat hij weinig voor een
dergelijke fusie zou voelen.