Het Koninklijk Huis
23/10/01 Toespraak uitgesproken door Hare Majesteit de Koningin
tijdens het galadiner ter gelegenheid van het staatsbezoek van Hunne
Majesteiten de Koning en Koningin van Spanje, Amsterdam, 23 oktober
2001
Het gesproken woord geldt
Majesteit,
Het is voor mijn man en mij een groot genoegen U en Koningin Sofía
hier als gasten - en als dierbare familieleden - te begroeten en
welkom te heten. Het feit dat dit de tweede maal is dat U een
staatsbezoek aan Nederland brengt, illustreert de bijzondere banden
die ook in zovele andere opzichten tussen onze beide landen bestaan.
Drie jaar geleden namen wij samen deel aan de plechtige herdenking van
de Vrede van Munster, die drie en een halve eeuw eerder was gesloten.
Deze vrede maakte een einde aan een langdurige periode van bittere
conflicten. Zij was onderdeel van een groot en veelomvattend
vredesproces, dat als de Vrede van Westfalen bekend staat en waarmee
de grondslag werd gelegd voor het moderne Europese statensysteem. De
onderlinge wedijver en verdeeldheid die dat stelsel met zich bracht,
hebben helaas een spoor van oorlogen getrokken door de moderne
geschiedenis van ons werelddeel.
Vooruitziende staatslieden legden na de tweede wereldoorlog de
fundamenten voor het verenigde Europa dat wij thans kennen,
gegrondvest op wederzijdse afhankelijkheid, gedeelde belangen en
steeds nauwere samenwerking. Het Verdrag van Rome, het Verdrag van
Maastricht en vele andere verdragen waren evenzovele stappen op de weg
naar een vreedzaam, welvarend en geïntegreerd Europa. Nederland was
van het begin af aan bij dit proces betrokken. Uw land kon daar, door
omstandigheden die bekend zijn, aanvankelijk niet aan deelnemen.
Gelukkig zijn die belemmeringen later weggevallen. Spanje heeft
sindsdien een indrukwekkende sociale, economische en politieke
transformatie ondergaan. Het kent thans een periode van politieke
stabiliteit, waarin de democratie vanzelfsprekend is geworden. Uw
eigen rol in dit veranderingsproces is van grote en, op enkele
kritische momenten, van beslissende betekenis geweest. Het gezag en de
waardering die U in binnen- en buitenland geniet, zijn mede hierop
gebaseerd.
Helaas valt over de verworvenheden van de laatste decennia een zware
schaduw. Terrorisme blijft de Spaanse samenleving pijnlijke wonden
toebrengen. Weet U verzekerd van onze steun en sympathie bij Uw strijd
hiertegen. In onze samenleving is geen plaats voor extremisme en
terrorisme, noch in het vreedzame en democratische Europa dat wij voor
ogen hebben, noch elders in de wereld. De recente schokkende aanslagen
hebben ons de noodzaak dit kwaad gezamenlijk te bestrijden,
ondubbelzinnig aangetoond.
De modernisering en vernieuwing van Spanje beslaat tal van terreinen.
De infrastructuur is op indrukwekkende wijze versterkt, de welvaart
spectaculair gestegen, de economie opgebloeid, de werkloosheid met
succes bestreden. Spaanse bedrijven zijn actief in Europa en de
wereld. Uw land heeft zich opengesteld voor andere culturen en
gewoonten. De Spaanse jeugd heeft kennis gemaakt met die van andere
landen. Men vindt thans Spaanse studenten aan alle Europese
universiteiten, zoals omgekeerd veel Nederlandse en andere
buitenlandse studenten in Spanje studeren. Zij profiteren hierbij niet
alleen van het hoge niveau van onderwijs en wetenschap in Uw land,
maar maken ook kennis met de Spaanse taal en cultuur en genieten van
de openheid en de hartelijkheid waarmee zij worden tegemoet getreden.
Spaanse kunstenaars staan internationaal in aanzien. Uw musea behoren tot de belangrijkste ter wereld en getuigen niet alleen van de grote bloei van vroeger tijden, maar ook van de dynamiek en vitaliteit van de hedendaagse cultuur. Spaanse bouwmeesters genieten wereldfaam. Velen van hen zijn ook in Nederland werkzaam. Het feit dat Spaanse architecten thans onze nationale trots, het Rijksmuseum, verbouwen, terwijl een Nederlandse architect een groots project in Cordoba realiseert, vormt een opmerkelijke illustratie van de intensieve culturele uitwisseling tussen onze beide landen. De Spaanse literatuur raakt, evenals muziek en film, in toenemende mate ook in Nederland bekend. Het Instituto Cervantes in Utrecht is een welkome ontmoetingsplaats voor diepgaande kennismaking met de Spaanse cultuur.
Ook de Spaanse wetenschap staat op hoog niveau. Uw bijdrage aan het Europese ruimtevaartprogramma is indrukwekkend. Het Columbusjaar 1992, dat de Olympische Spelen naar Barcelona bracht en de Wereldtentoonstelling naar Sevilla, en waarin Madrid bovendien werd uitgeroepen tot de culturele hoofdstad van Europa, heeft heel de wereld getoond, hoeveel Spanje in korte tijd tot stand heeft gebracht.
Dit succesvolle transformatieproces heeft van meet af aan in het teken
gestaan van de Europese samenwerking en van aansluiting bij de
Europese gemeenschap, waarin de Europese landen van hun kant Spanje
hartelijk welkom hebben geheten. De toetreding van Spanje, dat door
zijn omvang, inzet en veelheid van talenten daarin een belangrijke rol
speelt, heeft de Unie duidelijk verrijkt. Op dit moment staat zij voor
nieuwe en zeer grote uitdagingen. De volken in Midden- en Oost-Europa
hebben pas kort geleden de dictatuur kunnen afwerpen en hun welvaart
en welzijn staan, vergeleken bij de onze, nog op een zeer laag niveau.
Deze landen te helpen zich te ontworstelen aan politieke instabiliteit
en economische achterstand, is een van de grote opgaven waarvoor de
Unie thans staat. In het zicht van de toetreding tot de Unie kan voor
die landen het succes van Spanje misschien een voorbeeld zijn. Over
enkele maanden wordt de Euro in gebruik genomen. Op datzelfde moment
zal Spanje het voorzitterschap van de Unie op zich nemen. Voor de
grotere landen van de Unie brengt dit ook grotere
verantwoordelijkheden met zich mee. Uw regering is zich hiervan zeer
wel bewust, zoals blijkt uit haar eigen uitspraak, dat het behoren tot
de grotere lidstaten niet alleen rechten geeft, maar ook
verplichtingen schept. Wij zien met intense belangstelling uit naar Uw
visie op de problemen van de nabije toekomst en Uw bijdrage tot de
aanpak ervan.
Met de toetreding van de nieuwe lidstaten zal de Unie aanzienlijk in
omvang toenemen. Ook deze grotere Europese gemeenschap zal echter niet
op zichzelf staan, maar deel uitmaken van een mondiaal bestel. Grenzen
verliezen steeds meer hun betekenis. Migranten reizen van het ene
continent naar het andere, zoals ook ondernemingen en investeringen
over de landsgrenzen heen reiken. Door zijn historische banden met
Latijns Amerika en zijn betrokkenheid bij de Mediterrane wereld neemt
Spanje in Europa een bijzondere positie in. Uw land is een trait
d'union tussen Europa en de rijke en pluriforme wereld van
Zuid-Amerika en vraagt graag aandacht voor de belangen en betekenis
daarvan. U onderhoudt ook nauwe contacten met de Arabische wereld. Die
contacten hebben van oudsher bijgedragen tot de bloei van de Spaanse
wetenschap en cultuur, zoals in culturele centra als Toledo en Cordoba
reeds in de twaalfde eeuw tot uiting kwam. Ook thans nog is Uw land
nauw betrokken bij de ontwikkelingen in Noord-Afrika en ontplooit U
belangrijke initiatieven voor nauwere samenwerking met deze regio, die
U letterlijk en figuurlijk zeer nabij is.
Majesteit,
Sinds onze landen meer dan vier eeuwen geleden in oorlog raakten om
pas tachtig jaar later vrede te sluiten, is veel veranderd. Vooral de
laatste decennia zijn ook de persoonlijke contacten tussen Spanjaarden
en Nederlanders sterk toegenomen. Steeds meer van onze landgenoten
vinden de weg naar Spanje: studenten, toeristen, ouderen, en, in iets
kleinere aantallen, voetballers. Nog niet zo lang geleden werd met
evenveel hartstocht geschreven en gesproken over de oorlog tussen onze
landen die tachtig jaar duurde als thans over een voetbalwedstrijd van
iets meer dan tachtig minuten. De rivaliteiten hebben vreedzame vormen
aangenomen. Spanje en Nederland werken thans samen in een Europa dat
niet meer wordt geteisterd door oorlog, maar gezegend is met vrede en
welvaart.
Gaarne hef ik het glas op de gezondheid van U en Koningin Sofía en op
een voorspoedige toekomst voor het Spaanse volk, waarvoor in het
nieuwe Europa zon belangrijke rol is weggelegd.