Ministerie van Justitie
http://www.justitie.nl
MIN JUST: Brief aan Tweede Kamer over mogelijke bouwfraude
Aan
de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Binnenhof 4
2513 AA DEN HAAG
Contactpersoon Doorkiesnummer
Datum Bijlage(n)
14 november 2001 -
Ons kenmerk Uw kenmerk
CDJZ/BBI/2001-1464
Onderwerp
Mogelijke onregelmatigheden bij de aanbesteding van bouwwerken.
Geachte voorzitter,
1. Inleiding
In het televisieprogramma Zembla van 11 november jl. is een rapportage
te zien ge-weest over (vermeende) frauduleuze praktijken in de
bouwwereld. Een voormalig di-recteur bij bouwbedrijf Koop Tjuchem, de
heer A. Bos, toonde daarbij een schaduw-boekhouding van dat
bouwbedrijf over de jaren 1988-1998, waaruit zou blijken dat er
kartelafspraken bestaan tussen bouwbedrijven. Bovendien werd in die
uitzending ge-suggereerd dat er sprake zou zijn van corruptie onder
ambtenaren van Rijkswaterstaat.
Publicitair heeft deze uitzending veel losgemaakt. Het kabinet neemt
deze zaak hoogst ernstig, in de eerste plaats omdat de integriteit van
een deel van de publieke sector in het geding wordt gebracht, terwijl
voorts de suggestie van verspilling van gemeen-schapsgeld is gedaan.
Ook de reputatie van de bouwsector zelf is uiteraard in het
ge-ding.
Wij hechten er dan ook aan zo spoedig mogelijk duidelijkheid te
verschaffen over een aantal vragen:
1. Wat is dezerzijds tot dusver ondernomen n.a.v. de concrete
beschuldigingen van de heer Bos, en hoe wordt daar verder mee omgegaan
teneinde ze op hun merites te onderzoeken?
2. Meer in het algemeen is aan de orde de vraag in hoeverre er sprake
is van kartel-vorming of andere ongeoorloofde praktijken in de
bouwwereld rondom aanbeste-dingen. Hoe is de regelgeving, wat is en
wordt eraan gedaan om ongeoorloofde praktijken tegen te gaan?
Deze notitie beoogt -voor zover wij daartoe op dit moment in staat
zijn- een eerste antwoord te geven op bovenstaande vragen. Uiteraard
kan op dit moment nog geen volledig beeld worden gegeven. Immers, het
resultaat van nader onderzoek moet nog worden afgewacht, alvorens een
afgerond beeld kan worden gegeven. Dit geldt in het bijzonder voor nog
in te stellen onderzoek door het Openbaar Ministerie (OM) en de
Nederlandse mededingingsautoriteit (NMa).
De notitie poogt enige ordening te scheppen in de veelheid aan
informatie, zodat het debat met de Kamer adequaat kan worden
gevoerd.
De notitie is als volgt opgebouwd. Allereerst zal in punt 2 worden
ingegaan op de con-tacten die er gedurende de afgelopen tijd zijn
geweest tussen overheidsinstanties -in het bijzonder het OM en de NMa
- en de heer Bos, alsmede op de concrete conclusies en acties waartoe
deze contacten aanleiding hebben gegeven.
Vervolgens zal in punt 3 worden ingegaan op de regelgeving m.b.t.
bouwopdrachten, de uitvoeringspraktijk alsmede het toezicht op de
naleving van de regels. In punt 4 worden tenslotte enkele
slotoverwegingen weergegeven.
2. Reacties overheidsinstanties op het signaal over mogelijke
fraude
In de afgelopen jaren heeft diverse malen overleg plaatsgevonden
tussen de heer Bos en enkele overheidsinstanties. Onderstaand is een
korte beschrijving van deze contacten weergegeven, alsmede van de
reacties van de overheidsinstanties op de signalen van de heer
Bos.
Justitie
Allereerst de beantwoording van de vraag wat er is ondernomen naar
aanleiding van de beschuldigingen
van de heer Bos en wat er vervolgens gaat gebeuren nu de heer Bos het
dossier ter be-schikking heeft gesteld van het Openbaar Ministerie.
De voorgeschiedenis in de zaak-Bos ziet er in hoofdlijnen aldus
uit.
In januari 1999 is het Openbaar Ministerie door de advocaat van de
heer Bos op de hoogte gesteld van het feit dat de heer Bos stelde te
beschikken over informatie met betrekking tot malversaties door
bouwbedrijven bij de aanbesteding van bouwprojec-ten. Aan de
medewerking van de heer Bos bij het eventuele onderzoek van de
beschik-bare stukken werd door zijn advocaat een financiële vergoeding
als voorwaarde gesteld.
In april van dat jaar vond een eerste oriënterende bespreking met de
heer Bos plaats. Aan deze bespreking namen, naast de heer Bos en zijn
advocaat, het Openbaar Ministe-rie, de Nederlandse
Mededingingsautoriteit en het Landelijk Bureau Fraude deel. In dit
gesprek zijn door de heer Bos enkele kopieën van een boekhouding
overlegd. Aan de hand van de beschikbare stukken en de verklaringen
van de heer Bos zou het Openbaar Ministerie beoordelen in hoeverre een
strafrechtelijk onderzoek kon worden opgestart. Het Openbaar
Ministerie heeft hierbij aangegeven dat een financiële toezegging
afhan-kelijk is van de resultaten van een eventueel strafrechtelijk
onderzoek, conform de van toepassing zijnde Regeling bijzondere
opsporingsgelden.
Over de hoogte en de voorwaarden van een vergoeding is vervolgens
(voor)overleg ge-voerd met de verantwoordelijke medewerkers van het
departement van justitie.
In de periode daarna hebben diverse besprekingen plaatsgevonden tussen
het Open-baar Ministerie, de heer Bos en zijn advocaat. In die
gesprekken is ook aan de orde geweest een aanbod van fl. 50.000,= als
vergoeding voor de door de heer Bos te leveren informatie. Als
tegenvergoeding wenste de heer Bos een bedrag van fl. 300.000,=.
In één van die gesprekken heeft het Openbaar Ministerie, wederom,
meegedeeld dat de overlegde kopieën op zich zelf onvoldoende
aanknopingspunten bieden voor een straf-rechtelijk onderzoek. De
persoonlijke medewerking van de heer Bos was hiervoor
nood-zakelijk.
De gang van zaken overziende meent de minister van Justitie dat veel
energie is gesto-ken in de bestudering van het beperkte materiaal dat
door de heer Bos in het kader van de besprekingen is overhandigd. Hij
merkt daarbij op dat dit materiaal minder gede-tailleerd de betrokken
bedrijven en de te verdelen gelden beschreef dan het geval was in het
televisieprogramma van afgelopen vrijdag. Enige verdenking van een
strafbaar feit waarop een strafrechtelijk onderzoek kon worden gestart
kon uit het materiaal niet worden gedistilleerd.
Op 2 juli 2001 heeft het College van procureurs-generaal dan ook
besloten de bespre-kingen met de heer Bos niet meer voort te zetten.
Dilemma.s in de besprekingen met de heer Bos
Bij de besprekingen ging het niet alleen om de verkrijging van de
boekhouding, die de heer Bos thans heeft overhandigd, maar ook om zijn
verdere medewerking aan een onderzoek. De noodzaak van zijn
medewerking speelt, ook nu het Openbaar Ministerie beschikt over de
(volledige) boekhouding, nog steeds. Het is dus van belang de positie
van de heer Bos bij die samenwerking nader te bezien.
Het uitgangspunt moet zijn en blijven dat een burger de overheid in
beginsel zonder financiële vergoeding informatie verstrekt die kan
leiden tot het oplossen van strafbare feiten. Het is ongewenst dat we
een toekomst tegemoet gaan waarin elke tip vergezeld moet gaan van .
wellicht ook steeds hogere . financiële vergoedingen.
Eveneens is het ongewenst dat de hoogte van het tipgeld rechtstreeks
gekoppeld zou worden aan de omvang van het financiële overheidsbelang
dat in het geding zou kun-nen zijn. De mogelijkheid dat de heer Bos,
of een tipgever in het algemeen, aanspraak zou kunnen maken op een
percentage van de gelden die naar aanleiding van het onder-zoek kunnen
worden ontnomen, kent ons rechtssysteem niet en dit zou ook niet
moe-ten veranderen.
Het dilemma was dus dat voor een eventueel onderzoek de medewerking
van de heer Bos nodig was (en nog steeds is), maar dat pas aan de hand
van de door hem verstrekte nadere informatie beoordeeld kan worden hoe
zijn verdere positie in dat onderzoek is, als tipgever/informant of
als verdachte. Dit is, zoals hierboven is aangegeven, van we-zenlijke
invloed op de juridische mogelijkheden waarbinnen een samenwerking in
deze zaak moet worden ingepast.
Opsporingsonderzoeken bouwfraude
Men kan niet genoeg benadrukken dat voor een strafrechtelijk onderzoek
een verden-king nodig is. Er moet een op feiten en omstandigheden
gebaseerd redelijk vermoeden zijn dat er een strafbaar feit is
gepleegd. Die verdenking moet in voldoende mate geïn-dividualiseerd
zijn. De beperkte informatie die door de heer Bos beschikbaar is
gesteld, is bestudeerd. Dat was voldoende om grote belangstelling te
hebben voor de volledige boekhouding en de uitleg van de heer Bos
daarbij. Het was echter onvoldoende om te komen tot een concrete,
individualiseerbare verdenking ter zake van gepleegde strafba-re
feiten. Met andere woorden, ze vormde onvoldoende basis voor het
starten van een strafrechtelijk onderzoek, gericht op één of meer
personen of bedrijven, waarbij dwangmiddelen kunnen worden
ingezet.
Het is weliswaar verheugend dat justitie nu kan beschikken over de
boekhouding van de heer Bos, maar de minister van Justitie waarschuwt
voor de gedachte dat dit zonder meer zal leiden tot een
strafrechtelijke vervolging. Daarvoor is meer nodig. Daarbij wordt in
de eerste plaats gedacht aan de medewerking van de heer Bos, die hij
intussen op 13 november jl. heeft toegezegd, maar ook aan die van
anderen. Deze noodzaak blijkt uit eerdere onderzoeken van het Openbaar
Ministerie naar vormen van bouw-fraude. Hieruit komt het beeld naar
voren dat onderzoeken worden bemoeilijkt door het feit dat de
officiële boekhoudingen van mogelijk betrokken bedrijven geen
informatie bevatten over de vermeende praktijk van het onderling
verrekenen. Verder ontkennen aannemers prijsafspraken te maken.
Bovendien zijn van de aanbestedingen weinig tot geen gegevens
voorhanden. Uiteindelijk kunnen strafrechtelijke onderzoeken veelal
pas worden gestart op grond van verklaringen van medewerkers van de
betrokken bedrij-ven. Deze medewerkers hebben echter weinig tot geen
belang om belastende verklarin-gen af te leggen. Het resultaat van een
onderzoek is afhankelijk van spijtoptanten. Daarbij geldt dan steeds
dat, voor zover zij als verdachte kunnen worden aangemerkt, zij
eveneens gebruik kunnen maken van het zwijgrecht. Daarmee is dan de
weg naar verdere, voor het onderzoek bruikbare, informatie afgesloten.
Dit kan tot stagnatie van het onderzoek leiden omdat de resultaten van
het onderzoek immers steeds in belang-rijke mate afhankelijk zijn van
de bereidheid van rechtstreeks betrokkenen om te verkla-ren.
De huidige stand van zaken
De heer Bos heeft op 13 november een boekhouding aan de minister van
Justitie over-handigd waaruit de malversaties door bouwbedrijven bij
de aanbesteding van bouw-projecten zouden kunnen blijken. Deze
boekhouding is onmiddellijk ter beschikking gesteld aan het Openbaar
Ministerie. Dezelfde dag is een kopie van deze boekhouding ter
beschikking gesteld aan de Nma. Het College van procureurs-generaal
heeft intussen een onderzoeksteam laten samenstellen dat onder leiding
staat van twee officieren van justitie. Het onderzoeksteam zal verder
bestaan uit financieel deskundigen, te weten opsporingsambtenaren van
het KLPD (dienst recherche onderzoeken), de fiscale opspo-ringsdienst
FIOD/ECD en interregionale fraudeteams en de opsporingsdienst van
VROM. Het team wordt verder versterkt met rechercheurs van de
Rijksrecherche die zich zullen bezig houden met de beweerde omkoping
van ambtenaren. Het onder-zoeksteam heeft tot taak om op basis van de
beschikbare stukken na te gaan in hoeverre een strafrechtelijk
onderzoek kan worden gestart naar mogelijke malversaties in de
bouwwereld. Op voorhand is daarbij duidelijk dat verschillende
aspecten zorgvuldig moeten worden afgewogen. Gelet op de complexiteit
van dergelijke onderzoeken moet er rekening mee worden gehouden dat
deze de nodige tijd zullen vergen.
NMa
De NMa heeft begin 1999 contact gehad met dhr Bos over de
.schaduwboekhouding.. Hij heeft NMa-medewerkers kopieën van enkele
bladzijden daaruit overhandigd om een inzicht te geven in het type
materiaal dat hij bezat. Uit die contacten bleek dat de ver-meende
afspraken vooral dateerden van vóór 1998, dus voordat de NMa bevoegd
werd in mededingingszaken, en dat de heer Bos een geldbedrag wenste te
ontvangen voor het ter beschikking stellen van deze
.schaduwboekhouding.. Dit heeft de NMa ertoe ge-bracht, ook gelet op
de toenmalige prioritering, de heer Bos te wijzen op de bevoegd-heid
van het OM, die belast is met de (strafrechtelijke) handhaving van de
oude Wet Economische Mededinging. Vervolgens heeft gezamenlijk overleg
tussen de heer Bos en vertegenwoordigers van het OM en de NMa
plaatsgevonden. Afgesproken is dat het voortouw in deze zaak bij het
OM zou liggen en dat het OM een beroep kon doen op de expertise van de
NMa.
V&W
De minister van V&W is door het kamerlid Van Gijzel in de loop van
2000 in algemene zin geïnformeerd over een mogelijke fraudezaak in de
bouwwereld. Geadviseerd is deze zaak bij Justitie c.q. het OM onder de
aandacht te brengen.
RWS is in juni 2001 benaderd door de redactie van Zembla met het
verzoek mee te werken aan een televisieuitzending over dit onderwerp.
Aangezien RWS op dat moment niet over de kennis of het bewijsmateriaal
beschikte waaruit zou blijken dat er sprake is van fraude of
prijsafspraken bij aannemers die infrastructurele werken voor RWS
uit-voeren, lag medewerking aan dit programma niet voor de hand. Met
name niet, omdat Zembla de door betrokkene overhandigde informatie
alleen aan RWS ter beschikking wilde stellen als RWS medewerking aan
het programma zou verlenen.
Naar aanleiding van de Zembla-uitzending is, mede in verband met de
gesuggereerde corruptie van Rijkswaterstaatambtenaren, door de
Minister op 12 november jl. een bij-eenkomst belegd met de hoofden van
dienst van de directies bij Rijkswaterstaat die met aanbestedingen
zijn belast.
Doel van dit overleg was de reacties van deze hoofden van dienst te
peilen, waarbij met name aandacht is besteed aan de vraag of zij
aanwijzingen hebben dat er sprake kan zijn van verboden prijsafspraken
tussen aannemers en van de mogelijkheid van onder-linge verrekeningen.
Tevens is nagegaan hoe betrouwbaar en objectief de ramingen van RWS
zijn en hoe het aanbestedingsproces binnen Rijkswaterstaat
verloopt.
Omdat gegevens over de mogelijke betrokkenheid van ambtenaren niet
alleen uit staf-rechtelijk oogpunt van belang zijn, maar ook voor de
overheid als werkgever in verband met het nemen van disciplinaire
maatregelen, is op zowel de heer Bos als op de redactie van Zembla een
dringend beroep gedaan om de gegevens over betrokken ambtenaren
waarover zij zeggen te beschikken, te overhandigen. Deze verzoeken
hebben tot dusver geen resultaat gehad, in die zin dat Zembla heeft
geweigerd de gegevens te verstrekken en de heer Bos nog geen
definitief uitsluitsel heeft gegeven.
Dit was voor V&W aanleiding de redactie van Zembla te sommeren deze
gegevens te overhandigen. Daartoe heeft de landsadvocaat bij brief van
13 november 2001 de voor-zitter van de Vara gelast de desbetreffende
gegevens vóór woensdag 14 november a.s., 12.00 uur, aan de
secretaris-generaal in handen te stellen.
3. Aanbestedingen in de bouw : regelgeving en toezicht.
Hiernavolgend wordt kort aandacht besteed aan de historische
ontwikkeling van het mededingingsrecht en aanbesteden in de
bouwwereld.
3.1. Regelgeving
De ontwikkeling van de regelingen terzake van ordening en mededinging
in de bouw illustreren het wankele evenwicht qua machtsverhouding
tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers op de bouwmarkt. In tijden van
recessie (zoals bijvoorbeeld in de der-tiger jaren) is de positie van
de opdrachtgevers sterk. In de naoorlogse wederopbouw verkeren de
opdrachtnemers juist in een machtspositie. Ook speelt daarbij de
ontwik-keling van het Europese beleid op het gebied van de mededinging
(Verdrag van Rome 1956) en de Richtlijnen voor overheidsaanbestedingen
(vanaf 1971) een bepalende rol.
Gesteld kan worden dat er tot 1992 door de bouwwereld ontwikkelde
mededingingsre-gelingen bestonden met als doel:
- miscalculaties van aannemers vroegtijdig te traceren door het vooraf
vergelij-ken van in te dienen prijzen bij aanbestedingen;
- het bij de opdrachtgever in rekening brengen van
rekenkostenvergoedingen;
- het aanwijzen van de rechthebbende om te voorkomen dat de
opdrachtgever aannemers tegen elkaar zou uitspelen.
Het jaar 1992 kan als keerpunt worden beschouwd. Reeds in 1988 is door
de Europese Commissie namelijk een onderzoek gestart naar het
mededingingsbeleid in Nederland. In 1992 heeft de Europese Commissie
een beschikking gewezen waarin het Nederlandse aanbestedingsmodel werd
bestempeld tot .ongeoorloofde kartelvorming.. Daarmee werd het Uniform
Prijsregelend Reglement verboden en werd bovendien een boete van f 52
miljoen opgelegd. Vervolgens is een kort geding van de Nederlandse
bouwers aan-gespannen bij het Gerecht van Eerste Aanleg van het Hof
van Justitie in Luxemburg. Het kort geding is verloren en ook in de
aansluitende bodemprocedure en het hoger beroep werd de Europese
Commissie in het gelijk gesteld (1995/1996).
Vervolgens hebben de aannemers doorlopend gezocht naar mogelijkheden
om voor het realiseren van vorengenoemde doelen een substituut te
vinden. Eerst was er de Voorlo-pige Uitvoeringsinstructie (VUI),
gevolgd door de Algemene Inschrijvingsvoorwaarden (AIV) met daaraan
gekoppeld de oprichting van de Stichting Marktwerking Bouwnijver-heid
(SMB). Beide activiteiten zijn door de Europese Commissie afgekeurd.
Op enig moment zijn alle pogingen om tot een brancheregeling te komen
gestaakt en is de SMB opgeheven.
Alle inspanningen zijn vervolgens gericht op het in overleg met de
.bouwdepartemen-ten. VROM, Defensie en Verkeer en Waterstaat maken
van afspraken. In 1998 heeft het zogenaamde Breed bestuurlijk
Overleg (het overleg van de departementen en het geor-ganiseerde
bouwbedrijfsleven) het concept Uniform Aanbestedings Reglement 1998
(UAR 1998) afgerond. Doelstelling van het UAR1998 was om te komen tot
de verbetering van de aanbestedingsprocedures en verlaging van
transactiekosten bij de aanbesteding van infrastructurele werken. Het
heeft uiteindelijk tot 1 september 2001 geduurd totdat het Uniform
Aanbestedingsreglement 2001 (UAR2001), in de vorm van een
Beleidsregel, van kracht is geworden.
Onderscheid moet hierbij worden gemaakt tussen het UAR-EG 1991 en het
UAR 2001. Het UAR-EG 1991 is van toepassing in geval het drempelbedrag
dat voor Europese aan-bestedingen geldt (voor werken is dat ca.f. 11
mln.) wordt overschreden. Het UAR 2001 wordt toegepast bij projecten
waarbij de geraamde kosten onder het Europese drem-pelbedrag liggen.
Over het UAR 2001 is langdurig overleg geweest tussen de betrokken
partijen en heeft ook overleg plaats gevonden tussen de Nederlandse
autoriteiten en de Diensten van de Europese Commissie. Deze hebben
aangegeven geen bezwaren te hebben tegen het UAR 2001.
De belangrijkste inhoudelijke wijzigingen in het UAR 2001 betreffen
een zogenaamde anti-leurregeling, een voorziening voor een facultatief
toe te passen vergoeding van inschrijfkosten en een voorziening voor
een facultatief toe te passen financiering van collectief onderzoek in
de bouw- en utiliteitssector.
De discussie over de omstandigheden waaronder een aanbesteding
eventueel door de opdrachtgever kan worden gestopt is voor de
ondertekenaars van het UAR 2001 aanlei-ding geweest tot de beslissing
om het UAR 2001 binnen 2 jaar nog eens goed tegen het licht te
houden.
Voor de mededingingsverhoudingen in het algemeen en voor de bouwwereld
in het bijzonder is in dit kader 1998 van majeur belang, het jaar
waarin de Mededingingswet (M-wet) in werking is getreden.
Het kartelverbod, waar de vermeende afspraken tussen bouwondernemingen
tegenin zouden gaan, vindt zijn oorsprong in artikel 81 van het
EG-verdrag. Op 1 januari 1998 werd de Nederlandse Mededingingswet van
kracht, waarin in artikel 6 hetzelfde verbod nog eens is neergelegd.
Artikel 6 luidt: 'Verboden zijn overeenkomsten tussen onder-nemingen,
besluiten van ondernemersverenigingen en onderling afgestemde
feitelijke gedragingen van ondernemingen die ertoe strekken of ten
gevolge hebben dat de me-dedinging op de Nederlandse markt of een deel
daarvan wordt verhinderd, beperkt of vervalst.' Op grond van art. 3
Mededingingswet heeft de Nederlandse Mededingings-autoriteit tot taak
het verrichten van werkzaamheden ten behoeve van de uitvoering van
deze wet.
Tevens is sinds 1 januari 1998 het Besluit Vrijstelling
Combinatieovereenkomsten van toepassing. Dit besluit staat bepaalde
vormen van combinatievorming bij aanbestedin-gen toe.
3.2. Het toezicht door de NMa
De NMa heeft zich in de eerste jaren onder meer gericht op zogenaamde
aanbeste-dingsregelingen. Dit hangt samen met de opdracht van de
wetgever om de zogenaamde overgangsontheffingsverzoeken met voorrang
te behandelen. In een aantal gevallen heeft de NMa geoordeeld dat de
aanbestedingsregelingen niet te rechtvaardigen en dus in strijd met
het kartelverbod (en daarmee verboden) waren. De meeste aanvragers
hebben deze ontheffingsverzoeken ingetrokken nadat de NMa duidelijk
had gemaakt dat zij verboden waren (en niet voor ontheffing in
aanmerking kwamen). Via nacontro-les beziet de NMa dan of de betrokken
afspraken ook inderdaad van tafel zijn.
Wanneer de NMa een indicatie had of kreeg dat het kartelverbod werd
overtreden, heeft zij een onderzoek ingesteld. Tot nu toe hebben deze
onderzoeken niet geleid tot vol-doende bewijs van overtreding van de
Mededingingswet. Voorbeelden hiervan zijn de aanbesteding door de
gemeente Amsterdam van een metrostation en de aanbesteding van de
aanleg van de HSL-Zuid. Deze signalen bleken niet concreet genoeg om
verant-woord actie te kunnen ondernemen en het heeft niet geresulteerd
in een rapport of in het opleggen van een sanctie. Wel heeft een van
deze onderzoeken geleid tot het op-heffen van een blokkade die
bestaande partijen tegen een nieuwkomer in de betonsec-tor hadden
opgeworpen.
De NMa-activiteiten tot nu toe hebben dus wel geleid tot het
beëindigen van een aantal afspraken die in strijd met de
Mededingingswet waren, maar nog niet tot het vast stel-len van
(vermoedens van) overtreding van de Mededingingswet of het opleggen
van sancties.
Ten behoeve van het onderzoek van de nu aangeleverde informatie heeft
de NMa een speciaal team opgezet.
4. Slotoverwegingen
Zoals in punt 2 is aangegeven is inmiddels de .schaduwboekhouding. van
de heer Bos overhandigd aan de minister van Justitie, welke deze heeft
doorgezonden aan het OM en de NMa. Totdat de uitkomsten van de
onderzoeken van beide instanties bekend zijn, is er geen zekerheid dat
er inderdaad sprake is van kartelvorming en van ongeoorloofde
prijsafspraken in de bouwwereld.
De contacten tussen de heer Bos en de respectieve overheidsinstanties
tonen aan, dat dergelijke signalen serieus worden opgepakt. Dit laat
evenwel onverlet dat zonder de volledige documentatie van de heer Bos
de overheid onvoldoende gronden heeft gehad om tot verdere actie over
te gaan.
In de Inleiding is aangegeven, dat deze notitie niet méér beoogde dan
een eerste ant-woord te geven op een aantal vragen die zouden kunnen
rijzen. Wij hebben gepoogd hiermee enige ordening te scheppen in de
veelheid aan informatie, zodat het debat met de Kamer adequaat kan
worden gevoerd.
Zodra de uitkomsten van de onderzoeken daartoe aanleiding geven zullen
wij ons ui-teraard opnieuw met de Kamer verstaan.
Hoogachtend,
DE MINISTER VAN JUSTITIE,
A.H. Korthals
DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN,
A. Jorritsma-Lebbink
DE MINISTER VAN VERKEER EN WATERSTAAT,
T. Netelenbos
14 nov 01 12:53