05 nov 2001
Nummer 162 5 november 2001
resultaten urineonderzoek Groninger bevolking
Roken en overgewicht risicofactoren voor nierproblemen
Zeef
Bewuster
Stoppen met roken effectief
Met 'buikje' verhoogd risico
Aderverkalking oorzaak
Curriculum vitae
Noot voor de pers
Roken en overgewicht blijken niet alleen hart- en vaatziekten, maar
ook nierproblemen te kunnen veroorzaken. Dit stelt drs. Sara-Joan
Pinto-Sietsma vast in haar proefschrift. Haar onderzoek maakt deel
uit van het onderzoeksproject 'PREVEND', waarin 40.000 Groningers
getest zijn op eiwitverlies in de urine (microalbuminurie). Het is
van belang personen met deze en andere risicofactoren in een vroeg
stadium op te sporen, aangezien schade aan de nier voor gezonde
mensen pas merkbaar is als de nier al kapot is. Vooralsnog worden
alleen diabetici op microalbuminurie getest, maar ook voor
niet-suikerpatiënten zou zo'n test waardevol kunnen zijn.
Pinto-Sietsma promoveert op 14 november 2001 aan de
Rijksuniversiteit Groningen.
In Het PREVEND-onderzoek (Prevention of REnal and Vascular ENd
stage Disease) wordt bestudeerd wat eiwitverlies via de urine
betekent voor het ontwikkelen van nier-, hart- en vaatziekten. "In
1997 hebben we 80.000 Groningers tussen de 30 en 75 jaar benaderd
om een vragenlijst in te vullen en een urinemonster op te sturen,"
vertelt Pinto-Sietsma, "Van de 40.000 mensen die reageerden, hebben
we er 10.000 uitgenodigd voor uitgebreider onderzoek. Daarvan
hebben er uiteindelijk 8.592 meegedaan. Momenteel, 4 jaar na de
start van het onderzoek, wordt de groep opnieuw onderzocht. Na dat
onderzoek weten we of de nierfunctie van de mensen die in het
eerste onderzoek eiwitverlies hadden ook daadwerkelijk is
achteruitgegaan."
Zeef
Een goedwerkende nier zuivert het bloed en is te vergelijken met
een zeef. Pinto-Sietsma: "Wanneer de nieren te snel of juist te
langzaam werken, laten ze kostbare eiwitten door. Van diabetici is
bekend dat hun nieren in het begin te hard werken, waardoor de druk
te groot wordt. De 'zeef' raakt lek en laat steeds meer eiwitten
door die vervolgens via de urine verdwijnen. Daarom duidt
eiwitverlies mogelijk op functieverlies van de nieren." De patiënt
zelf merkt daar pas in een laat stadium iets van, maar dan zijn de
nieren al ernstig beschadigd. Hierom en omdat nierfunctieverlies
een belangrijke complicatie is van suikerziekte, wordt de urine van
diabetici regelmatig op eiwitverlies gecontroleerd.
Bewuster
"We zijn met dit onderzoek begonnen omdat we vermoedden dat bij
niet-diabeten eiwitverlies ook zou kunnen duiden op nierschade,"
aldus de promovendus. "Uiteraard geldt dit niet voor alle mensen en
is het daarom van belang om de mensen met het hoogste risico op
nierfunctieverlies te selecteren. Uit het onderzoek blijkt dat
roken en overgewicht samenhangen met nierfunctiestoornissen. Dit
zijn dezelfde mensen die ook een groot risico lopen op hart- en
vaatziekten. Wanneer artsen zich hier bewuster van worden kan er
vaker tijdig ingegrepen worden."
Stoppen met roken effectief
Eiwitverlies in de urine komt veel voor bij mensen die roken.
Pinto-Sietsma: "Het roken van meer dan 20 sigaretten per dag blijkt
een hoger risico op een verminderde nierfunctie op te leveren dan
wanneer er minder dan 20 sigaretten worden gerookt. Degenen die
langer dan een jaar geleden waren gestopt met roken, hadden geen
verhoogd risico. Het lijkt er dus op dat het nierfunctieverlies
enigszins omkeerbaar is en dat het -mede daarom- nooit te laat is
om te stoppen met roken."
Met 'buikje' verhoogd risico
Ook overgewicht hangt samen met een verhoogd risico op
microalbuminurie en een verminderde nierfunctie. "Opvallend is dat
vooral het hebben van een 'buikje' bijdraagt," zegt de promovendus.
"Mensen met veel buikvet, met of zonder overgewicht, lopen een
hoger risico, terwijl mensen met overgewicht op andere plaatsen dat
niet doen." Naast roken en overgewicht is hoge bloeddruk de derde
belangrijke risicofactor voor hart- en vaatziekten. Maar tussen
hoge bloeddruk en nierfunctieverlies lijkt geen directe samenhang
te bestaan.
Aderverkalking oorzaak
"Het is niet zo verwonderlijk dat de risicofactoren voor hart- en
vaatziekten, zoals roken en overgewicht, ook bij kunnen dragen aan
nierfunctiestoornissen," zegt Pinto-Sietsma. "Dit komt omdat
aderverkalking mogelijk aan al die aandoeningen ten grondslag ligt.
Een verminderde nierfunctie komt namelijk veel bij ouderen voor.
Het is bekend dat na je dertigste de nierfunctie jaarlijks met
ongeveer een procent achteruitgaat. Ik hoop dat ons onderzoek
artsen er bewust van maakt dat niet alleen ouderdom maar ook roken
en overgewicht nierfunctieverlies kunnen bespoedigen."
Curriculum vitae
Sara-Joan Pinto-Sietsma (Amsterdam, 1968) studeerde geneeskunde in
Groningen. Haar promotieonderzoek verrichtte zij bij de afdeling
Nefrologie van het Academisch Ziekenhuis Groningen. De
Nierstichting financierde het onderzoek. Pinto-Sietsma promoveert
tot doctor in de medische wetenschappen bij prof.dr. P.E. de Jong,
prof.dr. D. de Zeeuw en prof.dr. M. Paul. De titel van het
proefschrift luidt Risk factors for renal abnormalities in a
nondiabetic population. Momenteel is Pinto-Sietsma arts-assistent
in opleiding op de afdeling Interne Geneeskunde van het Academisch
Ziekenhuis Maastricht.
Noot voor de pers