Ministerie van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer Postbus 90801 der Staten-Generaal 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4 Binnenhof 1a Telefoon 070 - 333 44 44 2513 AA `s-GRAVENHAGE Telefax 070 - 333 40 33Uw brief Ons kenmerk PO/01/79709
Onderwerp Datum Stand van zaken herstructurering opsporing 15 januari 2002
1. Algemeen
Hierbij stel ik u, mede namens de Minister van Justitie en Staatssecretaris van Sociale Zaken en
Werkgelegenheid Hoogervorst, op de hoogte van de SZW invulling van het Kabinetsstandpunt
inzake de Bijzondere opsporingsdiensten d.d. 15 december 1999 (Kamerstukken II, 1999-2000,
26955, nr.1). Eerder heb ik uw Kamer bij brief van 10 november 2000, SV/UB/2000/72662 op
hoofdlijnen geïnformeerd over het besluit een Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (SIOD)
op te richten ten behoeve van de afhandeling van zware vormen van criminaliteit op het gehele
terrein van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
2. Een nieuwe structuur voor de opsporing bij SZW
Zoals in het Kabinetsstandpunt staat vermeld, acht ik het van bijzonder belang om ook binnen het
werkterrein van mijn departement meer samenhang en structuur in de opsporing aan te brengen.
Met de uitgangspunten die in het Kabinetsstandpunt al zijn aangegeven heb ik gekozen voor een
oplossing die aansluit bij de specifieke situatie van SZW. Deze situatie kenmerkt zich in zeer
uiteenlopende beleidsvelden met daarbij horende uitvoeringsorganisaties. Onder het
verzamelbegrip uitvoeringsorganisaties wordt in dit kader niet alleen het Uitvoeringsinstituut
werknemersverzekeringen (UWV), de Arbeidsinspectie (AI) en de Sociale verzekeringsbank
(SVB) begrepen, maar ook gemeenten. Er is een opzet gekozen die de uitvoering van de
opsporing op het terrein van met name de sociale zekerheid een extra impuls geeft om deze
efficiënt en effectief te laten plaatsvinden. Daartoe is een wijziging van de organisatorische
structuur waarin de opsporing plaatsvindt, aangebracht. Hiermee tracht ik ook te bereiken dat
meer inzicht kan worden gegeven in de resultaten die worden geboekt om fraude op te sporen.
De gekozen structuur heeft een aantal belangrijke peilers. Op 1 januari 2002 start de SIOD. De SIOD zal de zware, complexe en sectoroverstijgende zaken op het terrein van SZW oppakken. De SIOD heeft in 2003 een maximale capaciteit van 341 fte. Op beleidsmatig terrein zal een eenheid -het Bureau opsporingsbeleid- binnen SZW worden gepositioneerd die de coördinatie voor het totstandkomen van het SZW-opsporingsbeleid op zich neemt en op dit punt als spil zal gaan fungeren tussen alle uitvoeringsorganisaties, de SIOD, het
2
Openbaar Ministerie en het Ministerie van Justitie.
3
Daarnaast brengen de afzonderlijke uitvoeringsorganisaties wijzigingen aan in hun organisatie-
structuren. Hiermee kunnen zij inspelen op de in gang gezette wijzigingen op het opsporings-
terrein als gevolg van het Kabinetsstandpunt inzake de Bijzondere opsporingsdiensten
d.d. 15 december 1999. Zo zal er een landelijk dekkend netwerk aan gemeentelijke opsporings-
samenwerkingsbanden tot stand worden gebracht. Als basismodel hiervoor is gekozen voor
samenwerking met tenminste 10fte aan opsporingsfunctionarissen. Stapsgewijs zal hiernaar toe
worden gewerkt, te beginnen met een opschaling van in ieder geval 5 fte opsporingscapaciteit per
samenwerkingsverband. Een stimuleringsregeling zal de initiatieven van gemeenten onder-
steunen. Over de nadere uitwerking zal ik u verder informeren.
In 2002 gaat de SVB invulling geven aan de aanbevelingen uit het onderzoek naar het
functioneren van de sociale recherche dat in 2001 is uitgevoerd. Een belangrijk onderdeel daarvan
is de aanpassing van de organisatiestructuur van de sociale recherche. Deze aanpassing houdt in
dat weliswaar teams van sociaal rechercheurs werkzaam blijven op de negen regionale SVB-
vestigingen, maar dat zij onder de directe dagelijkse leiding van een teamleider komen te staan.
De sturing op de productie en de kwaliteit gaat plaatsvinden vanuit een nieuw te vormen eenheid
op het hoofdkantoor.
Gak Nederland bv, het GUO, Cadans, USZO en SFB zullen per 1 januari 2002 samen het
Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) vormen. Bij het UWV wordt de
opsporingstaak ondergebracht in de Directie Bijzonder Onderzoek. De reguliere opsporingstaak
wordt verspreid over een vijftal regio's die naar het zich laat aanzien gaan aansluiten bij de regio
indeling van de SIOD. Op centraal niveau zal de afdeling Bijzonder Onderzoek de intake, analyse,
registratietaak en de aansturing op de samenwerkingsprojecten worden gerealiseerd.
3. Toedeling van zaken en de bijbehorende opsporingsbevoegdheden
3.1 Toedeling van zaken
Op het terrein van SZW is gekozen voor een zaaksverdeling waarbij de opsporing van het
merendeel van de zaken bij de uitvoeringsorganisaties blijft plaatsvinden. Door de uitvoerings-
organisatie waar de zaak zich aandient zal aan de hand van objectieve criteria worden beoordeeld
of de zaak in een SIOD-regionaal selectieoverleg moet worden aangeboden om de zaak aan SIOD
over te dragen. Indien een zaak vermoedelijk f 75.000,- (werknemersfraude); f 100.000
(werkgeversfraude) aan schadebedrag gaat omvatten zal deze zaak aan genoemd selectieoverleg
worden aangeboden. Een uitzondering hierop vormen de witte fraude- en enkelvoudige partner
fraudezaken. Deze worden door de uitvoeringsorganisaties zelf afgehandeld.
In een landelijk selectieoverleg zal in samenspraak met het Openbaar Ministerie een keuze worden
gemaakt uit de door de uitvoeringsorganisaties aangeleverde zaken vanuit het regionaal
selectieoverleg. Deze keuze zal worden bepaald aan de hand van kwalitatieve criteria die moeten
leiden tot een prioritering van zaken: kolomoverstijgend binnen het departement;
maatschappelijke relevantie; samenhang met politie of andere BOD'n buiten het departement;
mate van complexiteit; internationaal karakter; oplossing van de zaak vraagt om algemene
opsporingsbevoegdheid.
Genoemde criteria zullen bij de start van de SIOD worden gehanteerd en zullen in de loop van de
tijd verder ontwikkeld worden.
De eerste zaken zullen in de loop van 2002 door de SIOD kunnen worden afgedaan.
Naast de zaken die door de uitvoeringsorganisaties aan het selectieoverleg van de SIOD worden
aangeboden zal de SIOD ook een substantieel aantal zaken zelfstandig genereren.
4
3.2 Toedeling van bevoegdheden
Als gevolg van het eerder genoemde Kabinetsbesluit zullen in ieder geval twee soorten
opsporingsambtenaren bestaan. De opsporingsambtenaren van de SIOD aangewezen
ex. artikel 141 Wetboek van Strafvordering, en de opsporingsambtenaren van het UWV, de SVB,
de AI en de sociaal rechercheurs van de gemeenten aangewezen ex. artikel 142 Wetboek van
Strafvordering. De SIOD opsporingsambtenaren aangewezen ex. artikel 141 WvSv verkrijgen een
algemene opsporingsbevoegdheid die vergelijkbaar is met de opsporingsbevoegdheid van een
politieambtenaar / rechercheur. Deze opsporingsambtenaren zullen zich in beginsel echter
beperken tot de handhaving binnen het taakveld van het eigen Ministerie. De opsporings-
ambtenaren aangewezen ex. artikel 142 WvSv hebben een beperkte, op hun werkterrein
toegespitste opsporingsbevoegdheid. Nu het overgrote deel van het reguliere opsporingswerk bij
de uitvoeringsorganisaties blijft, is geconstateerd dat de opsporingsambtenaren ex. art. 142 WSV
bevoegd moeten worden gemaakt om proces-verbaal op te maken voor een reeks van artikelen uit
het Wetboek van Strafrecht en de materiewetten. Dit is noodzakelijk om geen handhavingsgat te
laten ontstaan. Na intensief overleg met alle uitvoeringsorganisaties op het SZW terrein, de VNG,
het Landelijk Contact Sociale Recherche en het Openbaar Ministerie is een selectie gemaakt van
deze artikelen (en ter accordering voorgelegd aan de Minister van Justitie). Aan de hand van een
evaluatie in de loop van volgend jaar zal worden bezien of de opsporing bij de diverse
uitvoeringsorganisaties adequaat is.
4. Beleidsmatige coördinatie
Als uitwerking van het Kabinetsstandpunt is er binnen het departement een centrale voorziening
getroffen, het Bureau opsporingsbeleid (BOB), dat voor het OM als enig aanspreekpunt voor de
totale opsporing fungeert als het gaat om beleidsmatige onderwerpen, d.w.z. alle onderwerpen die
het zaaksniveau overstijgen. Op lokaal niveau blijven uiteraard contacten bestaan over af te
handelen concrete strafzaken tussen OM en uitvoeringsorganisaties. Bij de uitwerking van de
SIOD is ervoor gekozen om het BOB buiten de SIOD te positioneren. De reden hiervan is dat
door functiescheiding het BOB een zuivere coördinerende rol naar alle uitvoeringsorganisaties
met inbegrip van de SIOD kan vervullen. Op deze wijze wordt ook voorkomen dat de SIOD als
uitvoeringsorganisatie, eveneens op opsporingsterrein opererende organisaties moet coördineren.
Het BOB is verantwoordelijk voor coördinatie van het SZW opsporingsbeleid (inclusief de
monitoring van dit beleid). Daarbij gaat het om zowel opsporing bij de SIOD als de opsporing bij
de uitvoeringsorganisaties. Het BOB zorgt voor belangrijke beleidsproducten zoals het
handhavingsarrangement dat tussen alle uitvoeringsorganisaties, het OM en SZW zal worden
afgesloten en het jaarlijks op te stellen opsporingsbeleidsplan. Steeds wordt nauw samengewerkt
met alle uitvoeringsinstellingen om beleid en praktijk optimaal bij elkaar te betrekken.
5
./. Zowel het beleidsplan als het handhavingsarrangement worden bij deze brief aan uw Kamer
aangeboden.
De Minister van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid,
(W.A. Vermeend)
De Staatssecretaris van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid,
(J.F. Hoogervorst)