Centrum voor Arbeidsverhoudingen
Menselijk kapitaal is de moeite waard
Actiepunt
Het effectieve aanbod op de arbeidsmarkt moet (kwantitatief en
kwalitatief) worden verruimd.
Wat is het probleem?
De afgelopen jaren stond er een flinke spanning op sommige delen van
de arbeidsmarkt. Groot was het aantal onvervulbare vacatures voor
gekwalificeerd personeel. Of dat zo blijft, hangt uiteraard onder
andere af van de economische ontwikkeling de komende jaren.
Tegelijkertijd valt niet te ontkennen dat een aantal structurele
ontwikkelingen de spanning nog wel een tijdje in stand zullen houden
op de arbeidsmarkt.
Hoe dat komt? Onder andere door de demografische ontwikkeling
(vergrijzing), waardoor de beroepsbevolking relatief kleiner wordt.
Maar ook door de enorme groep WAO-ers, vutters en andere mensen die
uit het arbeidsproces zijn gestapt.
En dan faalt helaas het overheidsbeleid ook op andere punten. De
overheid is nog steeds bezig het aanbod van werk te verruimen, via
gesubsidieerde banen en anderszins, hoewel dit beleid al lang door de
tijd is ingehaald. En ze besteedt veel te weinig aandacht aan de
wensen van de moderne werkgever en werknemer. Die willen
flexibilisering van arbeidsovereenkomsten, vrijheid en maatwerk voor
het individu. Maar de overheid is daar in haar regelgeving nog
nauwelijks mee bezig.
Wat moet veranderen?
Menselijk kapitaal is de moeite waard; het effectieve arbeidsaanbod
moet wordt vergroot om de open plekken op de arbeidsmarkt te kunnen
invullen.
De demografische ontwikkeling is moeilijk te keren. Het kindertal gaat
niet zomaar omhoog. Wellicht zijn er in de toekomst arbeidsmigranten
van buiten Europa nodig om de verhouding tussen het werkende en het
niet-werkende deel van de bevolking in evenwicht te houden. Maar dat
vereist een herijking van het totale immigratiebeleid in het kader van
de Europese Unie. Voor wie zetten we de grenzen open en voor wie niet
en op welke gronden?
Er is een internationale race om talent aan de gang. Wil Nederland
daar aan mee kunnen doen, dan is in elk geval een versoepeling van de
procedures bij de grens vereist, zodat bijvoorbeeld mensen uit
aangewezen beroepsgroepen makkelijker in Nederland aan het werk
kunnen.
Het probleem van de verspilling van arbeid vanwege het sociale
zekerheidsstelsel is goed te verhelpen, maar er is wel durf voor
nodig. De toegang tot de sociale zekerheid moet strenger worden. En er
moet maximale inspanning worden gepleegd om mensen die nu buiten het
arbeidsproces staan, de arbeidsmarkt op te krijgen. Oudere werknemers
zouden ook langer moeten doorwerken, in plaats van vervroegd uit te
treden. En er moet meer geïnvesteerd worden in scholing en opleiding.
Het gaat immers niet alleen om de kwantiteit, maar ook om de kwaliteit
van het aanbod van arbeid. Scholingsachterstanden - met name bij
allochtonen - moeten met spoed worden weggewerkt en mensen moeten
kansen krijgen om hun kennis en ervaring op peil te houden.
Scholing kost echter geld. Dat heeft iedereen er graag voor over, maar
er is één voorwaarde: de loonkostenontwikkeling moet verantwoord
blijven. Opnieuw een reden waarom lastenverlichting voor het
bedrijfsleven ook de komende jaren noodzakelijk blijft.
En dan het derde probleem: het gebrek aan moderne arbeidsvoorwaarden.
De overheid zou regels beter moeten aanpassen aan nieuwe
omstandigheden. Het combineren van arbeid en zorg vraagt om veel meer
speelruimte in de arbeidsverhoudingen dan de doorsnee-cao nu biedt.
Mensen willen veel eigen verantwoordelijkheid en mogelijkheden om werk
en privé op elkaar aan te laten sluiten. Werkgevers moeten op die
eisen kunnen inspelen. Het draait allemaal om flexibiliteit.
Wat zijn de voorstellen van VNO-NCW?
o Schep omstandigheden die leiden tot meer flexibiliteit in
arbeidsvoorwaarden. De individuele werknemer wil maatwerk met het oog
op zijn persoonlijke wensen en omstandigheden. Geen nieuwe collectieve
verlofregelingen meer.
o Kies als overheid voor een zeer terughoudende rol op het gebied van
pensioenregelingen. Nederland is dankzij de inspanningen van
werkgevers én werknemers een uitstekend pensioenland. De rol van de
wetgever is op dit gebied zeer bescheiden.
o Zorg voor omstandigheden waardoor sociale partners kunnen
voortbouwen op de succesformule van een beheerste
loonkostenontwikkeling.
o Creëer in de overheidsbegroting voldoende ruimte voor
lastenverlichting. Dit uiteraard met het oog op een beheerste
loonkostenontwikkeling, maar ook om de investeringen in kennis en
employability van werknemers betaalbaar te houden. Bij
lastenverlichting moet gedacht worden aan: een belangrijke verlaging
van de vennootschapsbelasting, het fiscaal stimuleren van
resultaatafhankelijke beloning, verlaging van de marginale
belastingtarieven en het terugsluizen van de grote premieoverschotten
in de werknemersverzekeringen.
o Stop met achterhaald arbeidsmarktbeleid: volledig gesubsidieerde
banen zijn niet meer van deze tijd.
o Stimuleer de arbeidsmobiliteit binnen Europa en vanuit de
toetredende nieuwe EU-landen en versoepel vergunningprocedures bij de
grens, zodat arbeidsmigranten uit aangewezen beroepsgroepen
makkelijker in Nederland aan de slag kunnen.
o Zorg voor een strengere toegang tot de sociale zekerheid (zie
hiervoor ook het volgende hoofdstuk).
o Geef oudere werklozen weer een sollicitatieplicht en schaf de
fiscale faciliëring van de vut af.
Achtergrondmateriaal
VNO-NCW-prioriteitennota Arbeidsmarkt (PDF-bestand)
---