Rijksuniversiteit Groningen
Promotie
Denken over denken
Cognitiewetenschap is een multidisciplinaire wetenschap die zoekt naar
een verklaring voor het menselijk denken. De computer dient daarbij
als een metafoor. De werking van de menselijke cognitie zou
vergelijkbaar zijn met de werking van computers. Over de architectuur
van die hersencomputer bestaan twee theorieën: het symbolisme en het
connectionisme. Beide modellen gaan er vanuit dat representaties van
de werkelijkheid in een of andere vorm in de hersens zijn opgeslagen,
bijvoorbeeld in de vorm van patronen van neurale activiteit, en
vervolgens bewerkt worden.
Esther Stiekema kijkt vanuit een filosofische hoek naar de
cognitiewetenschap. Ze probeert een betekenistheorie op te stellen die
aansluit bij de cognitiewetenschap. In de filosofie worden twee
soorten betekenistheorieën onderscheiden, die enigszins lijken op de
twee modellen uit de cognitiewetenschap. Het externalisme zegt dat
representaties direct uit de ons omringende werkelijkheid komen en de
betekenis ervan bepaald wordt door datgene wat de representatie heeft
veroorzaakt. Met andere woorden: het begrip koe is sterk verbonden met
dat wat we zien als we naar een koe kijken. Het internalisme stelt dat
de betekenis van de representatie bepaald wordt door de kennis die we
al over het onderwerp hebben. Koe past dan bijvoorbeeld in een rijtje
als: melk, boeren, weides, enz.
Stiekema beargumenteert in haar proefschrift dat een betekenistheorie
voor mentale representaties internalistische en externalisitische
componenten moet combineren. Ze baseert zich daarbij op ideeën uit de
ontwikkelingspsychologie waarin het eerder genoemde connectionisme en
symbolisme gecombineerd worden. Tijdens een leerproces zouden
representaties enkele malen herschreven worden. Zo krijgen ze een
autonoom bestaan en worden ze beschikbaar voor andere cognitieve
processen. Deze visie op de menselijke cognitieve architectuur past
Stiekema toe op de betekenistheorieën. Daarvoor moet ze wel een aantal
bezwaren uit de weg ruimen, die vanuit filosofisch oogpunt tegen de
combinatie bestaan. Volgens Stiekema vormen die bezwaren voor een
ontwikkelingspsychologische kennistheorie echter in mindere mate een
probleem. /JS
Esther Stiekema (Nijmegen, 1968) studeerde Cognitieve Kunstmatige
Intelligentie in Utrecht. Ze was tot 1998 aio bij de Faculteit der
Wijsbegeerte en daarna studiecoördinator en -adviseur bij de afdeling
Kunstmatige Intelligentie van de faculteit PPSW. Tegenwoordig werkt ze
bij de VSNU als beleidsmedewerker.
Datum en tijd
donderdag 7 maart 2002, 16.00 uur
Promovendus
mw. E.I. Stiekema, tel. (030)236 38 65, e-mail: stiekema@vsnu.nl
(werk)
Proefschrift
Toward a developmental theory of meaning: grounding mental
representations in cognitve science
Promotores
prof.dr. M.R.M. ter Hark en prof.dr. T.A.F. Kuipers
Faculteit
wijsbegeerte
Plaats
Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen