Anti Racisme Informatie Centrum

Media en beeldvorming

Verkiezingskoorts
Opvallende uitspraken en gebeurtenissen in verkiezingstijd

In deze rubriek worden opvallende gebeurtenissen en uitspraken van politici weergegeven in de aanloop naar de verkiezingen voor de Tweede Kamer van 15 mei 2002. Het gaat met name om uitspraken en gebeurtenissen die verband houden met het werkterrein van het LBR. Dus alles wat te maken heeft met discriminatie, minderheden en migratie. Speciale aandacht gaat uit naar Pim Fortuyn en zijn lijst omdat van alle partijen Lijst Pim Fortuyn het meest wordt geassocieerd met thema's die te maken hebben met asielzoekers en vreemdelingen. (Aldus onderzoek gepubliceerd in De Volkskrant 16-02-2002).

De uitspraken kunnen gemakkelijk worden vergeleken met het overzicht van de partijprogramma's
(http://www.lbr.nl/media/verkiezingskoorts.html) op deze site.

De door verkiezingskoorts beïnvloedde uitspraken verschillen niet alleen regelmatig van de partijprogramma's van hun partijen, maar zijn soms ook tegengesteld aan uitspraken van andere politici van dezelfde partij, of van eerder gedane uitspraken door de politicus zelf.

In verkiezingstijd richten politici zich meer op de kiezer en minder op het politiek haalbare. Er wordt meer op gevoelens ingespeeld. Wellicht echter vertellen deze emoties meer over de intenties van de betreffende politicus dan het programma van zijn partij.

Premier Kok reageert - 23 maart

Premier Kok reageert in een interview in de Volkskrant voor het eerst uitgebreid op Pim Fortuyn en zijn ideeën. Hij waarschuwt voor de plannen van Fortuyn "Nederland zal met het uitvoeren van zijn plannen een hoge sociale en economische prijs gaan betalen. Maar hij heeft wel degelijk iets te melden." En over asielzoekers: "De ene keer zegt Fortuyn: Nederland is vol en er komt geen asielzoeker meer in. De volgende keer is het: laten we het op tienduizend per jaar afmaken. Dan vraagt Thom de Graaf van D66 aan Fortuyn wat hij doet als er een echte politieke vluchteling aan de deur rammelt die een beroep doet op het asielrecht volgens het verdrag van Genève. Dan zegt Fortuyn: 'Dat is demagogie'. Waarom demagogie? De kiezers moeten toch weten wat voor vlees ze in de kuip hebben?" En over de multiculturele samenleving: "De nieuwkomers hebben in een heel hoog tempo met hun andere cultuur, andere gewoonten, hele wijken veranderd. Veel Nederlanders voelen zich daar. Om het zacht uit te drukken, ongemakkelijk bij. In dat soort wijken heerst een broos klimaat. Er is slechts een heel klein zaadje nodig om het plantje van onverdraagzaamheid te laten groeien, om de mensen tegenover elkaar op te zetten". (Volkskrant 23-03-2002)

Lijsttrekkers kruisen de degens - 22 maart

Op de Erasmus Universiteit heeft het tweede lijsttrekkersdebat van PvdA, VVD, CDA, D66, Groen Links en Lijst Pim Fortuyn plaatsgevonden. Thema's die aan de orde komen zijn onder meer de inburgering van nieuwkomers en de multiculturele samenleving. Opvallend was dat Rosenmöller van Groen Links het heeft over het toepassen van sancties bij inburgeringcursussen terwijl daar niks over in het verkiezingsprogramma staat. Fortuyn hamert vooral op de problemen met de multiculturele samenleving en dat daar jarenlang niet over gesproken kon worden. Rosenmöller en Dijkstal van de VVD reageren door erop te wijzen dat het met veel allochtonen in Nederland goed gaat. De Graaf van D66 en Rosenmöller van Groen Links vallen Pim Fortuyn aan op zijn plan om desnoods dwang te gebruiken bij de spreiding van allochtone bewoners. Fortuyn blijft bij zijn standpunt dat in het uiterste geval dwang gebruikt wordt. "Ik wil niet dat het land naar de Filistijnen gaat".
Aan het slot wordt Fortuyn gekapitteld door Rosenmöller. "Wat ik merk bij jou (Fortuyn) in het debat is dat je op het moment dat je bekritiseerd wordt op je kwetsbare punten dat je theater maakt en niet inhoudelijk reageert. En daar zit je zwakte". Het publiek betuigt luid zijn instemming met Rosenmöller. Fortuyn is not amused, weigert de uitgestoken hand van Rosenmöller en verlaat onder luid gejoel het debat. (2 Vandaag 22-03-2002)

Kamp in het radioprogramma 'Met het oog op morgen' - 20 maart

Kamerlid Kamp van de VVD acht het wel denkbaar dat zijn partij tot een vergelijk komt met Fortuyn. Volgens Kamp, die woordvoerder asielbeleid is voor zijn partij, lopen VVD en Fortuyn "als het gaat over asielzoekers gelijk op". (NOS-teletekst 21 maart 2002) (De VVD heeft op het congres van eind januari haar verkiezingsprogramma inzake de asielkwestie aanzienlijk aangescherpt waardoor er niet zo'n groot verschil is tussen het programma van Fortuyn en de VVD in deze kwestie. E.N.)

Het aantal asielzoekers daalt - debat over het asielbeleid in de Tweede Kamer - 20 maart

In het Kamerdebat van woensdag 20 maart heeft de VVD het asielbeleid van het kabinet geprezen, na dit beleid nog in november van vorig jaar afgekraakt te hebben. Aanleiding hiervoor zijn de nieuwe cijfers over 2001 waaruit blijkt dat het aantal asielzoekers in vergelijking met voorgaande jaren substantieel is gedaald. PvdA-kamerlid Middel grijpt de nieuwe cijfers aan om CDA en VVD die voortdurend op een strenger asielbeleid hebben gehamerd, de mantel uit te vegen. "De VVD is harder gaan schreeuwen naarmate het beter ging met het beleid en slechter met de VVD in de peilingen". Het CDA krijgt te horen dat het zich met zijn rechtse standpunten over asielzoekers heeft vervreemdt van de eigen achterban. CDA-kamerlid Wijn blijft echter ontevreden over het beleid. De PvdA heeft volgens hem het draagvlak voor het asielbeleid ondermijnd door een harder beleid tegen te houden (Volkskrant 21 maart 2002)

Rotjochies en kut-Marokkanen - 19 maart

Rob Oudkerk, leider van de fractie van de PvdA in de Amsterdamse gemeenteraad, heeft het op de avond van de gemeenteraadsverkiezingen over kut-Marokkanen. Op de vraag van burgemeester Cohen of iemand als Pim Fortuyn in Amsterdam ook veel stemmen zou hebben behaald, antwoordt Oudkerk, van wel want: "Wij hebben hier toch ook kut- Marokkanen". Helaas staat voor Oudkerk de microfoon van het televisieprogramma 2 Vandaag open. Oudkerk heeft zijn excuses aangeboden maar hij gaat door met het benoemen van wat hij op de Amsterdamse straten hoort. (NRC Handelsblad 19-03-02 en 19-03-02). Oudkerk is niet de enige politicus die zich met Marokkaanse jongeren bezighoudt. Op 14 maart houdt Roger van Boxtel, Minister voor Grote Steden- en Integratiebeleid, een toespraak op een conferentie over de integratie van Somaliërs. Daarin zegt hij onder meer "We moeten voorkomen dat de Somalische rotjochies over vijf jaar de plaats innemen van de Marokkaanse rotjochies". (Rotterdams Dagblad 15-03-02)

Politieke woordvoerders drie grootste partijen, naar aanleiding van vier jaar Van Boxtel - 20 maart

VVD Tweede Kamerlid Jan Rijpstra
'Over het beleid van Van Boxtel ben ik tevreden. Dat kan worden voortgezet. Het gaat tenslotte om een liberaal beleid. Niet alleen de overheid, maar ook de mensen zelf moeten investeren in hun toekomst.' 'Dat de multiculturele samenleving een negatief imago heeft, is zeker niet mijn stelling. Mensen wonen, werken en leven in Nederland, ongeacht hun afkomst. Dat is verder niet zo interessant. Aan de multiculturele samenleving wordt wel een negatieve invulling gegeven, door deze te associëren met problemen, de invalshoek van het multiculturele drama. Maar we moeten niet met de waan van de dag meegaan en de agenda niet laten bepalen door gekleurde verhalen in de media.' 'Politici proberen met uitspraken op dit terrein de kiezers te behagen. CDA-leider Balkenende pretendeert bijvoorbeeld met nieuwe opmerkingen te komen maar komt met dingen waarover al twintig jaar wordt gedebatteerd. We moeten niet meedoen met Zwarte Pieten bij allerlei minderheden leggen. Vooral niet omdat het meestal gaat om een kleine groep die het voor de massa verziekt.'
Tweede Kamerlid voor de PvdA Judith Belinfante
'Kijk, de multiculturele samenleving die is er gewoon, die kun je niet afschaffen. Net zoals we de zon niet kunnen uitdraaien. Dus is de islam gewoon een bij Nederland horende godsdienst. Dat is een feit. Je kunt er vervolgens wel over nadenken hoe je daarmee omgaat. Het woord allochtoon wil ik echter niet meer gebruiken. Dat heb ik ook in de kamer aan de orde gesteld. Wanneer je de definitie voor het woord allochtoon volgt, kom je op 2,4 miljoen mensen uit. Waarvan 50% afkomstig is uit industrielanden en 50% uit wat niet-westerse landen wordt genoemd. Daarmee is "allochtoon" een leeg begrip geworden dat alleen een scheiding teweegbrengt tussen "wij en zij". Het brengt alleen maar tegenstellingen in de samenleving teweeg. Daar moet je niet aan meedoen.'

CDA Tweede Kamerlid Gerda Verburg
'Nu blijven mensen vaak teveel hangen tussen twee nationaliteiten. Maar mensen blijven geen gast in deze samenleving. Zij worden burgers die meedraaien, meedoen en mee vormgeven aan Nederland. Via werk, scholing, sport, vrijwilligerswerk en participatie. De overheid hoeft dat niet af te dwingen, maar moet kaders scheppen. En de zelforganisaties erbij betrekken waarmee de banden nu doorgesneden zijn. Nu is er alleen de directeur van FORUM, die een soort allochtonenpaus aan het worden is.'
Maar heeft CDA-leider Balkenende niet aangegeven dat hij weinig vertrouwen in de zelforganisaties heeft?
'Dat heeft hij absoluut niet gezegd. Hij wil mensen en hun organisaties aanspreken. De eenzijdige verantwoordelijkheid bij gemeenten moet worden weggenomen. Zelforganisaties kunnen een gidsrol op zich nemen, onder voorwaarde dat zij een wettelijk vastgestelde kader willen volgen. Die gidsrol willen ze dolgraag op zich nemen. Ze vinden de huidige uitvoering te ambtelijk en teveel door onderwijs- en welzijnsinstellingen bepaald. Daar hebben ze een punt.' 'De volgende minister heeft een prachtige kans om een positieve connotatie aan het immigratiebeleid te koppelen. Het is leuk en plezierig mensen kansen te bieden. We moeten niet uitgaan van wij-zij verhoudingen.
'Maar uit statistisch onderzoek komt de schatting voort dat 954.000 allochtonen onvoldoende Nederlands spreken om zichzelf te kunnen redden. Denk eens in wat dat teweegbrengt aan eenzaamheid, isolement, taalachterstanden bij kinderen, problemen bij het zoeken van werk of gewoon gebrek aan contact met de buurman. Nee, Nederland is nog geen integratieland.' (Zebra Magazine, editie maart 2002)

Verwarring over programma Pim Fortuyn - 18 maart

Het verkiezingsprogramma dat staat op de website van de Lijst Pim Fortuyn (omschreven als proeve) wijkt af van Fortuyns boek. Zo is de aanbeveling dat uitgeprocedeerde asielzoekers opgesloten moeten worden verdwenen. Pim Fortuyn heeft vele malen aangekondigd dat het boek zijn verkiezingsprogramma is. (NRC Handelsblad 18-03-2002).

Pim Fortuyn en zijn kandidaten - 18 maart

De lijst Pim Fortuyn gaat steeds meer op een echte politieke partij lijken. En iedere echte politieke partij heeft een lijst met kandidaten voor de verkiezingen. Nummer twee op de Lijst Pim Fortuyn is João Virula, een 27-jarige manager van Kaap-Verdiaanse afkomst. Uitspraken van hem zijn: "Ik zie te veel schotelantennes, te veel handelaren in onroerend goed in het land van herkomst. Calculerende allochtonen. Dat is niet goed. Ze moeten wat van hun leven in Nederland maken". (NRC 18-03-2002)

Fortuyn een 'gevaarlijk man' - 17 maart

Zalm, minister van Financiën, reageert in het televisieprogramma Buitenhof van 17 maart op het boek 'De puinhopen van acht jaar paars' waarin Pim Fortuyn zijn politieke denkbeelden op een rijtje heeft gezet. Zalm noemt Fortuyn een "gevaarlijk man" die het "volk bedriegt" door te suggereren dat er simpele oplossingen mogelijk zijn voor ingewikkelde problemen als de files, de drugssmokkel, de WAO en de wachtlijsten in de zorg. "Fortuyn stelt voor dat alles eenvoudig oplosbaar is en dat is niet zo." (Trouw 18-03-2002). Fortuyn reageert op deze kritiek door te zeggen dat er van zijn standpunten een karikatuur wordt gemaakt en ziet zich niet genoodzaakt op deze kritiek in te gaan. Fortuyn wil het debat wel aangaan maar reageert niet op kritiek. (Nederland 1 - Het elfde uur 19-02-2002).

Fortuyn legt alles nog een keer uit - 15 maart

Tijdens de onderhandelingen over een nieuw bestuur voor gemeente Rotterdam geeft Pim Fortuyn uitleg over zijn eerder gedane uitspraken in de media die te maken hebben met de islam en discriminatie. Over het gewraakte interview in de Volkskrant: "Ik snap niet dat mensen uit het artikel van de Volkskrant opmaken dat ik oproep tot racisme en discriminatie. Ik weet niet welke taal ik spreek, maar ik dacht dat het Nederlands was". Over de vrouwen en de islam: "Vanuit mijn optiek worden veel Turkse en Marokkaanse vrouwen uit achterstandswijken onderdrukt door die cultuur." "Ik vind dat een schande. Ik wil kijken of deze vrouwen zich kunnen onttrekken aan deze verstikkende cultuur. Ook succesvolle vrouwelijke moslims zouden zich moeten inspannen voor hun zusters in de wijk. Dat zou veel meer zin hebben dan wanneer een kale blanke man dat doet". En over de multiculturele samenleving: "De werkelijkheid kan ik niet veranderen. Ik vind wel dat de dominante waarde van onze cultuur het uitgangspunt moet zijn in de maatschappij". (Algemeen Dagblad 16-03-02)

Pim Fortuyns boek - 12 maart

Op 12 maart ligt Pim Fortuyns boek 'De puinhopen van acht jaar paars' in de boekhandel. Dit boek dient tevens als zijn verkiezingsprogramma. Tevens wordt in het boek gehakt gemaakt van het beleid van de laatste twee kabinetten. Het boek bestaat uit een analyse van de huidige situatie op diverse maatschappelijke gebieden met daaraan gekoppeld diverse aanbevelingen. De analyses bevatten diverse boute en soms verbijsterende uitspraken. "Nederland is voor velen van hen (Turken en Marokkanen E.N.) een land waar het goed profiteren is van alle mooie voorzieningen, maar voor het overige gaat het toch vooral om het land van herkomst". En over hoofddoekjes: "Vandaar ook geen hoofddoekjes bij politie, justitie, gezondheidszorg, brandweer en op niet-islamitische scholen, zoals ook geen kruisjes, vissen, keppeltjes, tulbanden, piercings en dergelijke. Dat hoofddoekje doet men thuis maar om en in de moskee, dat is al erg genoeg". Voorts beweert Fortuyn in zijn boek dat de Arabieren een voorname rol hebben gespeeld bij de Atlantische slavenhandel "De tussenhandel, de Arabieren dus, brachten hen (de slaven E.N.) vervolgens naar de kusten en van daaruit namen wij, de blanken, de voorlopers van de moderniteit, het over". (Deze uitspraak is een opvallende misser voor iemand die beweert dat het Nederlandse geschiedenisonderwijs zwaar beschadigd is. E.N.)
In Fortuyns boek is de relatie tussen de diagnose van de huidige situatie en de voorgestelde maatregelen niet altijd duidelijk. Eén ding duidelijk is ieder geval duidelijk: Fortuyn wil geen enkele asielzoeker meer tot Nederland toelaten en hij heeft iets tegen de islam.
NRC Handelsblad noemt het boek van Fortuyn een "Dolzinnig manifest" vol met "ongerijmdheden" bedoeld om het politieke "bestel tot het bot te provoceren en zo de stabiliteit van Nederland te ondermijnen." (NRC Handelsblad 13-02-2002)
De andere politieke partijen reageren afwijzend op het boek. Op basis van dit programma zien PvdA, D66 en Groen Links geen mogelijkheid voor een coalitie met Lijst Pim Fortuyn. VVD en CDA laten die mogelijkheid wel open. (NRC Handelsblad 14-03-2002)

Gemeenteraadsverkiezingen - 6 maart

Leefbaar Rotterdam met Pim Fortuyn als lijsttrekker haalt 35 procent van de stemmen. Leefbaar Rotterdam wordt met 17 zetels de grootste partij in de gemeenteraad. De gevestigde politieke partijen kunnen er niet meer onderuit: Pim Fortuyn is een machtsfactor geworden. In het lijsttrekkersdebat op televisie weten met name Melkert van de PvdA en Dijkstal van de VVD nog niet hoe ze met deze nieuwe machtsfactor om moeten gaan.

VVD weet het ook niet meer/ Tweesporenbeleid van VVD - 5 maart

Fortuyn doet het in de opiniepeilingen steeds beter. Dit gaat ten koste van onder meer de VVD. De VVD zet Bolkestein als wapen tegen Fortuyn, terwijl lijsttrekker Dijkstal meer gematigde taal aanslaat. Bolkestein stelt "een zware verantwoordelijkheid voor de opkomst van Pim Fortuyn en de Fortunisten" berust bij premier Kok en de andere linkse politici die hebben getalmd en getreuzeld' bij de totstandkoming van een strengere vreemdelingenbeleid. Zodat "Over vijftien, twintig jaar de absolute meerderheid in de vier grote steden van buitenlandse afkomst zal zijn, met alle problemen van dien." Bolkestein distantieert zich wel van Fortuyns uitspraken over de islam: "De islam is een vredelievende godsdienst en betekent geen enkel gevaar voor ons: godsdienstig noch intellectueel, politiek noch militair". (NRC Handelsblad 5-03-2002)
Dijkstal laat meer positieve geluiden horen over de multiculturele samenleving. Hij prijst veel Chinese, Surinaamse, Turkse en Antilliaanse mensen in Nederland. "Dat zijn heel vaak ordentelijke mensen die gewoon 's ochtends hun zaak openen en 's avonds weer gewoon naar huis gaan. Je moet erkennen wat goed gaat in Nederland". Tegelijk zegt Dijkstal "Maar waar het niet goed gaat, moet er een stevige, consequente aanpak komen". (Telegraaf 5-03-2002)

Fortuyn en Leefbaar Nederland breken - 11 februari

Fortuyn als Lijstrekker van Leefbaar Nederland in de Volkskrant over het aantal asielzoekers dat moet worden toegelaten: "Wat mij betreft nul. Ik vind 16 miljoen Nederlanders wel genoeg. Het is een vol land". En over de islam: "Meneer als ik het juridisch rond zou kunnen krijgen, dan zou ik gewoon zeggen: er komt geen islamiet meer binnen! De islam is achterlijk, ik zeg het maar, het is gewoon een achterlijke cultuur". En over artikel 1 van de grondwet: "Ik ben voor het afschaffen van dat rare Grondwetsartikel. Gij zult niet discrimineren. Prachtig. Maar als dat betekent dat mensen geen discriminerende uitspraken meer mogen maken, dan zeg ik: dit is niet goed". (Volkskrant 9-02-2002)
Na deze uitspraken kan Fortuyn als Lijstrekker van Leefbaar Nederland zijn biezen pakken. Henk Westbroek, medeoprichter van Leefbaar Nederland, zegt: "Het afschaffen van Artikel 1 van de grondwet is volledig in strijd met ons programma. Ik snap niet hoe Fortuyn het in zijn hoofd haalt".
Andere lijstrekkers reageren fel. Dijkstal van de VVD: "Artikel 1is het hart van onze beschaving". De Graaf van D66: "Hij wil het fundament van de rechtsstaat aantasten". Melkert van de PvdA: "hij gaat een grens over die je niet mag passeren". (NRC Handelsblad 11-02-2002)
Fortuyn gaat nu met een eigen lijst deelnemen aan de verkiezingen voor de Tweede Kamer: de Lijst Pim Fortuyn.

Congres VVD strenger in asielkwestie - 25 januari

De VVD heeft op het congres haar standpunt inzake het asielbeleid in het verkiezingsprogramma aanzienlijk aangescherpt. Onder druk van slechte scores in de opiniepeilingen heeft de VVD haar standpunt inzake het asielbeleid aangescherpt. De op het congres aangenomen punten behelzen onder andere de opvatting dat asiel alleen kan worden aangevraagd in de regio van herkomst, waar ook de eerste opvang dient plaats te vinden. Voorts verlangt de VVD grote terughoudendheid in de praktijk om asielzoekers uit bepaalde landen automatisch toe te laten en wil geen verblijfsvergunning toekennen aan asielzoekers die geen uitsluitsel kunnen geven over hun identiteit. (NRC Handelsblad 26-01-2002).

Balkenende tegen het idee van een multiculturele samenleving - 24 januari

Voor de Lijsttrekker van het CDA Balkenende is de multiculturele samenleving niet iets om naar te streven. Hij benadrukt het belang van gemeenschappelijke waarden. Nieuwkomers moeten de uitgangspunten van de Nederlandse rechtsstaat aanvaarden en zich aanpassen aan de wezenlijke onderdelen van de Nederlandse cultuur. Balkenende stelt dat de discussie over het belang van gemeenschappelijke normen en waarden de afgelopen jaren nauwelijks is gevoerd omdat men bang was om van intolerantie of discriminatie te worden beschuldigd. (NRC Handelsblad 25-01-2002). (Balkenende vergeet dat twee jaar geleden een uitgebreid maatschappelijk debat werd gevoerd over de multiculturele samenleving, dat werd aangezwengeld door het artikel van Paul Scheffer "Het multiculturele drama". E.N.)

Van Boxtel wil huwelijksmigratie indammen - 21 januari

Minister voor Integratiebeleid Roger van Boxtel (D66) wil een premie gaan heffen op de 'import' van allochtone huwelijkspartners. Wie een bruid wil laten overkomen uit een ander land zal de kosten van de verplichte inburgeringscursus ten dele zelf moeten betalen. Premieheffing is bedoeld om de integratie van nieuwkomers te bespoedigen. (Volkskrant 22/01/02)

Leefbaar Nederland kiest Fortuyn als lijstrekker - 25 november

Het congres van de nieuwe politieke partij Leefbaar Nederland kiest Pim Fortuyn als kandidaat voor de verkiezingen van de Tweede Kamer. Kandidatuur van Fortuyn wordt gesteund door het bestuur van Leefbaar Nederland. Tevens heeft het congres het verkiezingsprogramma aangenomen. Het voorstel om jaarlijks slechts 10.000 asielzoekers toe te laten heeft het niet gered. Of Fortuyn zich daarvan iets aantrekt is de vraag: "U heeft mij gekozen, maar u heeft niet geëist dat ik mijn verstand zou inleveren. En dat ben ik niet van plan". In het programma staan tal van stokpaardjes van Fortuyn zoals de emancipatie van allochtone vrouwen en de strijd die moet worden aangegaan tegen "Nederland niet vol is maar wel erg druk".

Samenstelling: Eddie Nieuwenhuizen, LBR-documentatiecentrum Voor nadere vragen en reacties, bel het LBR (010-2010201) en vraag naar Gé Grubben of Jeroen Visser.

Zie ook: Verkiezingskoorts - Verkiezingsprogramma's

Laatste wijziging: 27-03-2002