Katholieke Universiteit Nijmegen
Onderzoek naar de invloed van lichamelijke handicaps op
partnerrelaties
Handicap schrikt potentiële partners vaak onnodig af
Als je een lichamelijke handicap hebt, ben je dan een minder
aantrekkelijke partner? Speelt een handicap nog een rol als je eenmaal
een relatie hebt? In het onderzoek `Handicap en Relatie' liet sociaal
psychologe Cobi van Vugt dergelijke vragen aan bod komen. De studie is
uitgevoerd in opdracht van Stichting TACT, een niet-commercieel
relatiebemiddelingsbureau voor mensen met een lichamelijke handicap.
De resultaten zijn vastgelegd in het rapport `Handicap en Relatie: de
invloed van lichamelijke handicaps op partnerrelaties' , zojuist
verschenen bij de Wetenschapswinkel van de KU Nijmegen.
In het onderzoek ligt de nadruk op de verhouding tussen bijdragen en
opbrengsten binnen een relatie. Die vertaalt zich in een meer of
minder tevreden zijn met de relatie. Alle deelnemers aan dit onderzoek
hebben een lichamelijke handicap. Degenen die op het moment een
relatie hebben is gevraagd naar hun ervaringen, degenen zonder relatie
is gevraagd naar hun verwachtingen over toekomstige relaties. Op welke
aspecten is hun handicap van invloed? Waaraan hechten ze de meeste
waarde? Wordt de balans tussen bijdragen en opbrengsten verstoord door
hun handicap? Willen ze zelf een partner met een handicap en zo ja,
wat voor handicaps zijn dan acceptabel? Van Vugt interviewde een
aantal mensen persoonlijk en nam bij een grotere groep een
schriftelijke vragenlijst af.
Bijdragen en opbrengsten binnen de relatie
De ondervraagden ervaren en verwachten zowel positieve als negatieve
gevolgen van hun handicap. In praktische zin kunnen ze vaak minder,
dus bijvoorbeeld meehelpen in het huishouden en voor de kinderen
zorgen kan dan problemen opleveren. Op het gebied van persoonlijke
eigenschappen en het onderhouden van de relatie verwachten en ervaren
ze dat hun handicap een positieve invloed heeft. Zo vinden ze
bijvoorbeeld dat ze attenter en geestelijk stabieler zijn en meer
betrokken bij de relatie. Juist deze eigenschappen vinden de
ondervraagden ook het belangrijkst in een relatie. Met andere woorden:
de punten waarop ze verwachten meer te kunnen bijdragen door hun
handicap, worden ook het meest belangrijk gevonden. Het lijkt erop dat
de positieve en negatieve gevolgen van een handicap tegen elkaar
opwegen. Wel noemen ze als problematisch grote beperkingen op het
gebied van seksualiteit of lichamelijk contact.
Wanneer partners een goede manier hebben gevonden om samen met de
handicap om te gaan, hoeft deze geen negatieve gevolgen te hebben voor
de relatie. Het samen dingen kunnen doen en delen wordt als het
belangrijkst genoemd. Soms is het makkelijker wanneer beide partners
gehandicapt zijn en bepaalde ervaringen gemeen hebben. Maar ook
wanneer één van beiden gehandicapt is, zijn veel partners in staat om
een vorm te vinden waarin hun samenzijn en niet de handicap de
hoofdrol speelt.
Het vinden van een partner
Voor mensen met een handicap is het lastiger om een partner te vinden.
In dit onderzoek zegt 50% van de jongeren zonder handicap geen partner
met een handicap te willen. Van de mensen met een handicap geeft 15,9%
aan dat ze geen gehandicapte partner willen. Het is niet zo dat
bepaalde handicaps voor niemand acceptabel zijn, het gaat er vooral om
of de combinatie van handicaps er niet toe leidt dat ze samen meer
beperkt zijn dan ze alleen al waren. Uitzondering hierop vormen de
handicaps en ziekten waarbij op afzienbare termijn een dodelijke
afloop wordt verwacht. Die worden vaak genoemd als niet-acceptabel.
Ook psychische en verstandelijke handicaps worden als minder
acceptabel gezien. Bij de niet-acceptabele handicaps verwacht men een
negatieve invloed van de handicap op de persoonlijkheid van de
gehandicapte. Terwijl daar dus juist heel veel belang aan wordt
gehecht.
Praktisch probleem is dat mensen met een handicap vaak moeilijker op
plaatsen komen waar ze een potentiële partner kunnen tegenkomen, zoals
een café, vereniging, opleiding of werkplek.
Daarnaast kan ook de mening van mensen in de omgeving van invloed zijn
op het vinden van een partner: Wanneer iemand een gehandicapte partner
uitkiest, kan de omgeving die soms beoordelen als `niet goed genoeg'.
Naast de houding van anderen, is van belang hoe iemand met een
handicap zichzelf opstelt ten opzichte van de omgeving. Het maakt
waarschijnlijk veel uit hoe men zelf omgaat met de handicap, of men
die heeft geaccepteerd en of men zichzelf als waardevolle potentiële
partner ziet.
`Handicap en Relatie: de invloed van lichamelijke handicaps op
partnerrelaties', Drs. J.M. van Vugt, verschenen bij de
Wetenschapswinkel van de KUN (rapportnummer 298)
ISBN 90 373 0439 7
Het rapport is te bestellen à 14,- (inclusief porto) bij:
Stichting TACT, telefoon: 026-443 91 69, e-mail: info@stichtingtact.nl
Of bij Externe Relaties, Wetenschapswinkel KUN, telefoon: 024-361 54
50, e-mail: wewi@dcm.kun.nl
19-4-2002