Universiteit van Amsterdam
Amsterdamlezingen 2002
Jaarprogramma 2002
Plaats en tijd
Kosten en reserveringen
Hubert Smeets: Brezjnev aan de Amstel
Arnold Heertje: De Verborgen Economie van Amsterdam
Selma Leydesdorff: De stad is een open wond: joods Amsterdam
Maarten Kloos: De nog niet gebouwde stad
Duco Stadig: De ondergrondse stad
Nicolaas Matsier: De Stelling van Amsterdam
Jaarprogramma 2002
25 februari Hubert Smeets:
Brezjnev aan de Amstel
15 april Arnold Heertje:
De Verborgen Economie van Amsterdam
27 mei Selma Leydesdorff:
De stad is een open wond: joods Amsterdam
30 september Maarten Kloos:
De nog niet gebouwde stad
28 oktober Duco Stadig:
De ondergrondse stad
25 november Nicolaas Matsier:
De Stelling van Amsterdam
Plaats en tijd
Alle lezingen vinden plaats in de Aula van de Universiteit van
Amsterdam, Singel 411 (hoek Spui), Amsterdam. De aanvangstijd van de
lezingen is 20.00 uur. De zaal is vanaf 19.30 uur open.
Kosten en reserveringen
Lezers van de Groene Amsterdammer, UvA-medewerkers en UvA-studenten
krijgen korting.
Kosten Alg. Mdw/lezers stu
d.
Per lezing: 4,50 3,50
2,50
Passe-partout: 20,- 15,- 10,-
RESERVEREN is dringend gewenst. U kunt hiervoor klikken op de
onderstaande link.
Uw toegangskaart(en) of passe-partout(s) ligt na reservering een
halfuur voor aanvang van de lezing klaar aan de balie van de Aula.
Voor meer informatie en het aanvragen van een brochure kunt u bellen
naar het Congresbureau van de Universiteit van Amsterdam: 020 525
4791.
Hubert Smeets: Brezjnev aan de Amstel
Hubert Smeets, journalist en historicus, is geboren en getogen in
Amsterdam. Op de periode 1990-1994 in Moskou na heeft hij altijd
gewoond en gewerkt vanuit Amsterdam, onder meer voor NRC Handelsblad.
In zijn lezing Brezjnev aan de Amstel zal Hubert Smeets spreken over
een hardnekkig misverstand: dat Amsterdam per definitie links is en
dus politiek eigendom van de PvdA. De PvdA, die Amsterdam nu al bijna
een eeuw domineert, heeft zelf het meeste last van dit misverstand.
Ooit was de PvdA een sociaal-culturele voorhoede in de stad. Maar
sinds de jaren zestig is de PvdA een gezeten bestuurderspartij, die nu
eens tot veler genoegen de betonmolens laat draaien en dan weer
weerzin in de onderbuik weet op te roepen door haar Oost-Indische
doofheid. Gebeurt dat laatste, dan gebruiken de critici graag de
beeldspraak Brezjnev aan de Amstel. Deze metafoor sloeg aanvankelijk
op de bestuurscultuur binnen de PvdA om de gemeenteraad af te doen als
een helaas onvermijdelijk gremium, dat bij voorkeur moest fiatteren
wat in en rond de bar reeds was bedacht en beklonken. Hubert Smeets
zal proberen het fenomeen Brezjnev aan de Amstel te nuanceren, te
actualiseren en zodoende te revitaliseren.
Na de lezing van Hubert Smeets zal Pieter Tops als coreferent zijn
visie geven op Brezjnev aan de Amstel. Pieter Tops is als hoogleraar
Bestuurskunde, in het bijzonder lokaal bestuur, verbonden aan de
sectie Bestuurskunde van de Katholieke Universiteit Brabant te
Tilburg. In zijn onderzoek, onderwijs en advisering richt hij zich
vooral op bestuurlijke en democratische aspecten van (lokale)
besluitvorming.
Arnold Heertje: De Verborgen Economie van Amsterdam
Arnold Heertje spreekt over de nieuwe dynamiek van de stad en rafelt
mythe en waarheid uiteen.
Selma Leydesdorff: De stad is een open wond: joods Amsterdam
Selma Leydesdorff is hoogleraar-directeur van het Belle van Zuylen
Instituut, een centrum voor multiculturele en comparatieve
genderstudies. Leydesdorff is vooral bekend om haar werk over oud
joods Amsterdam en als oral historian, een veld waar zij zitting heeft
in talloze internationale publicaties en redacties. In dit kader is
zij op dit moment betrokken bij een project over de herinnering aan
het kamp Mauthausen, geïnitieerd door de Oostenrijkse regering.
In de vijftiger jaren leek de oorlog voorbij, en ik groeide op in een
stad waar net als in de rest van Nederland Het bittere kruid van Marga
Minco als boekenweekgeschenk aan schoolkinderen werd uitgereikt. Er
woonden in Nederland drieduizend joodse kinderen, van wie ongeveer de
helft in Amsterdam woonde. In die stad en elders ontstonden nieuwe
vormen van leven voor joden, manieren om om te gaan met gedecimeerde
families, traumas en overleven. () Er werd gesproken over vroeger,
nostalgisch was men over joods socialisme, maar er werd ook gezwegen.
De mensen van vroeger hadden geen gezichten, en zo bleef in ieder
geval voor mij het weggevoerde joodse proletariaat abstract. Ik kon
het alleen invullen met nostalgische literatuur.
Niemand kon het in die tijd aan dat tien procent van de medebewoners
van de stad was weggevoerd, niemand wist hoe men daarover zou kunnen
praten in andere termen dan door de moffen te vervloeken. Een deel van
mijn werk is een zoektocht naar beelden achter de statische nostalgie,
het vinden van woorden die de mensen gezichten geven en de straten tot
leven laten komen.
Hierover zal de lezing van Leydesdorff, getiteld De stad is een open
wond: joods Amsterdam, gaan.
Maarten Kloos: De nog niet gebouwde stad
Maarten Kloos is directeur van ARCAM (Architectuur Centrum
Amsterdam). Na zijn studie Bouwkunde aan de TU Delft was Kloos
jarenlang als journalist verbonden aan de Volkskrant. Daarnaast was
hij onder meer de initiator van de ARCAM-kaart, een project dat
navolging kreeg in de Nieuwe Kaart van Nederland.
De lezing van Maarten Kloos is getiteld De nog niet gebouwde stad.
Joost Swarte heeft ooit een mannetje getekend dat poseert op de
bovenste sport van een uit een boom gehakte ladder. Wie de tekening
kent, kan nooit meer door een bos lopen zonder te beseffen dat in
iedere boom een ladder zit. Brancusis beeld Le sommeil betreft een
stuk wit marmer waaruit de kunstenaar het gelaat van een vrouw heeft
getoverd. Het gezicht is voor de helft te zien, maar het kost geen
enkele moeite om je de andere helft voor de geest te halen. Wie het
beeld ooit heeft gezien, kan gek worden van de gedachte dat in iedere
steen een prachtige vrouw schuilt. Zo liggen de contouren van de stad
van de toekomst besloten in de stad van nu.
Duco Stadig: De ondergrondse stad
Duco Stadig is een sociaal econoom met een grote belangstelling voor
civiele techniek. Als secretaris van de Amsterdamse Federatie van
Woningcorporaties kreeg hij te maken met alle aspecten van bouwen en
wonen in de stad. Als wethouder zette hij de aldus verworven kennis en
ervaring vanuit een andere positie in.
Bij de door Louis van Gasteren gemaakte permanente tentoonstelling in
het stadhuis over het Nieuw Amsterdams Peil, is een doorsnede te zien
van de ondergrondse stad: een 15 à 20 meter dikke koek van
samengeperst veen, dooraderd met een eerste zandlaag en rustend op een
tweede zandlaag. In deze koek heeft de mens in de loop der tijd zijn
draden gesponnen. Verticaal de honderdduizenden palen waarop de
gebouwen, viaducten enzovoort rusten. En horizontaal buizen en
leidingen voor de verspreiding van elektriciteit, informatie, gas,
schoon water, vuil water, mensen (metro) en wellicht straks goederen.
Over dit alles is veel te weten, en daarover zal de lezing van Stadig,
getiteld De ondergrondse stad, gaan.
Nicolaas Matsier: De Stelling van Amsterdam
Nicolaas Matsier, schrijver en vertaler, woont en werkt sinds 1963
in Amsterdam. Essays over onder meer het negentiende-eeuwse Amsterdam
en het Plan-Zuid bundelde hij in Een sluimerend systeem. Vorig jaar
verscheen het boek De Nieuwe Hollandse Waterlinie, gewijd aan het
gelijknamige, fascinerende, uiterst Nederlandse verdedigingsstelsel.
Wat betrekkelijk weinig Amsterdammers en andere Nederlanders weten, is
dat er rond Amsterdam een schitterende negentiende-eeuwse kring van
forten en andere versterkingen ligt: de Stelling van Amsterdam. Deze
stelling was bedoeld als reduit, dat wil zeggen als laatste toevlucht
voor leger en bevolking na onderwaterzetting van de benodigde polders
rond Amsterdam. De Stelling, die een paar keer gemobiliseerd is
geweest, ligt nu - grotendeels intact, maar toch tamelijk verborgen -
als een potentiële buitenste singelgracht rond de stad. Deze stelling
is een architectonisch en landschappelijk monument van allure. Typisch
Nederlands: een landschap dat in staat van verdediging kon worden
gebracht. Want wie een polder droog kan malen, kan hem ook onder water
zetten. De Stelling is een van de verborgenheden van Amsterdam.
AuteurM.I. Meinen
Bron: Congresbureau
congres@bdu.uva.nl