Nederlands Architectuurinstituut
NAi
NAi-persbericht, 22 april 2002
NAi voltooit restauratie maquette Haags Gemeentemuseum
De Tempels van H.P. Berlage. Kunst en cultuur overkoepeld
Tentoonstelling in de Balkonzaal NAi
van 4 mei t/m 30 juni 2002
De collectie van het Nederlands Architectuurinstituut (NAi) is onlangs
uitgebreid met een belangrijke aanwinst: de maquette en zeven
tekeningen van het eerste ontwerp voor het Haags Gemeentemuseum uit de
jaren 1919-1920 van H.P. Berlage. De imposante gipsen maquette die in
brokstukken uiteen lag, is de afgelopen maanden in het NAi
gerestaureerd. Ter gelegenheid van de voltooiing van de restauratie,
organiseert het NAi een tentoonstelling over 'De Tempels van H.P.
Berlage'. Naast de maquette en prachtige tekeningen van het eerste
ontwerp voor het Haags Gemeentemuseum, zijn andere utopische plannen
voor cultuurtempels van deze belangrijke Nederlandse architect te
zien.
cultuurtempel Voor Berlage was de opdracht voor het Haags
Gemeentemuseum de kans om een droom te verwezenlijken die hem al zijn
hele carrière in de ban hield: het bouwen van een tempel voor een
nieuwe cultuur. Berlages ontwerpen voor kunst- en cultuurtempels zijn
monumentale gemeenschapsgebouwen waarin de architectuur kunst en
mensen verenigt. Zelf had Berlage in zijn jeugd in het Romeinse
Pantheon in Rome een spirituele werking in de koepelruimte ervaren.
Vrijwel al zijn ontwerpen hebben de overkoepelde centraalbouw die
vanouds werd toegepast voor mausolea en baptisteria en symbool stond
voor dood en (weder)geboorte. De achthoekige vorm van de centraalbouw
was het christelijk symbool van eeuwig leven. Trappen en gaanderijen
stonden symbool voor de gang naar het "hogere".
eerste ontwerp Haags Gemeente-museum Het eerste ontwerp voor het Haags Gemeentemuseum uit 1919-1920 weerspiegelde Berlages ideaal om alle kunsten in een monumentaal gemeenschapsgebouw te integreren. Voor Berlage was het isoleren van kunst in een "museumpakhuis" een noodzakelijk kwaad en een symptoom van individualisme van een burgerlijke samenleving. Daarom ontwierp de architect in plaats van een gebouw voor kunstbeschouwing, een "plaats der bewustwording van gemoedscultuur". Concreet betekende dit de uitbreiding van het museumprogramma tot een cultuurtempel met ruimtes voor samenkomst en bezinning. De museumzalen lagen niet als gewoonlijk in elkaars verlengde, maar langs doorlopende gaanderijen, die uitzicht boden op een groot binnenhof met een vijver. Kunstbeschouwing en contemplatie konden elkaar zo afwisselen. Aan de achterzijde voegde Berlage een grote concertzaal annex auditorium toe. Gaanderijen en concertzaal culmineerden in een enorme centrale hal, waar individuele indrukken konden versmelten tot een spirituele ervaring. Dit ontwerp werd overigens niet uitgevoerd vanwege de hoge kosten.
uniek materiaal De tentoonstelling maakt de betekenis van het ontwerp
voor het Haags Gemeentemuseum duidelijk. Dit wordt gedaan door het
ontwerp naast vergelijkbare (en niet uitgevoerde plannen)
cultuurtempels van Berlage te zetten. Zo is bijvoorbeeld het ontwerp
het Vredespaleis in Den Haag uit 1906 en het ontwerp voor een Monument
historique uit 1889 te zien. Maar ook het Beethovenhuis in Bloemendaal
uit 1907 en het Pantheon der Mensheid uit 1915.
Stuk voor stuk zijn het juweeltjes van schetsen, aquarellen,
tekeningen en maquettes uit de schatkamer van het NAi. Hoogtepunt is
de enorme maquette van het eerste ontwerp voor het Haags
Gemeentemuseum. Deze maquette en de tekeningen van het eerste ontwerp
zijn door het Haags museum aan het NAi geschonken.
---
meer informatie NAi publieksinformatie
Voor nadere informatie en beeldmateriaal kunt u zich wenden tot de
afdeling communicatie van het NAi (Astrid Karbaat, Cornelis Krul,
Lotte Haagsma), tel 010-4401271, fax 010-4366975, e-mail: info@nai.nl.
---
NAi
Nederlands Architectuurinstituut - Museumpark 25 - 3015 CB Rotterdam
tel. 010-4401200 - fax 010-4366975 - info@nai.nl
veranderd: donderdag, 25 april 2002