Landschapsbeheer Nederland
Actueel Predatie van weidevogellegsels in beeld gebracht
Actueel
Dragen vossen en kraaien bij aan de achteruitgang van weidevogels? Een beladen vraag waar het vijfjarige onderzoek van SOVON en Alterra, onder coördinatie van Landschapsbeheer Nederland, antwoord op moet geven. Dit onderzoek heeft een uniek eerste resultaat opgeleverd: de predatiekaart van Nederland (klik op de onderstreepte tekst om de kaart te bekijken). De kaart laat zien dat in Oost-Nederland (delen van Overijssel, Drenthe en Gelderland) tot meer dan twee maal zoveel legsels worden opgegeten dan gemiddeld in Nederland. Deze gebieden kenmerken zich door halfopen landschappen. Het is opvallend dat in soortgelijke gebieden in Zuid-Nederland (Brabant en Limburg) predatie op een gemiddeld niveau ligt. Dat is ook het geval in de meeste open weidegebieden; de bolwerken van de weidevogels. Maar in sommige open weidegebieden in Friesland, Noordwest Overijssel, Utrecht (Eemland) en Noord-Holland (Waterland) worden wel meer legsels opgegeten dan gemiddeld. Dit lijkt een recent fenomeen te zijn. De kaart is gebaseerd op gegevens uit het jaar 2000 van ruim 90.000 door vrijwilligers en boeren gevonden weidevogelnesten (klik op de onderstreepte tekst om deze gegevens te bekijken).
Weidevogels vormen een van de meest gewaardeerde natuurwaarden in het hedendaagse Nederlandse agrarische gebied. Daarom is er al lang aandacht voor hun bescherming middels reservaten, beheersovereenkomsten en vrijwillige weidevogelbescherming. Desondanks nemen de aantallen van een (groot) deel van de soorten nog steeds af. Dat is vooral toe te schrijven aan factoren als het verdwijnen van broedgebied ten behoeve van stadsuitbreidingen, wegen en industrieterreinen en de voortschrijdende intensivering van de landbouw in de overblijvende broedge-bieden. Het broedsucces van weidevogels wordt daarnaast mede bepaald door predatie.
De geluiden over predatie zijn de laatste jaren sterk toegenomen. Niet
alleen uit landbouwgebieden, maar ook uit natuurgebieden. Daaruit
blijkt onder meer dat rondom dit onderwerp nog veel onduidelijk is.
Reden voor het opzetten van een onderzoek om bouwstenen te leveren
voor een goede discussie over het effect van predatie op de
aantalsontwikkeling van weidevogels. Belangrijke onderzoeksvragen
zijn: "Hoe vaak vindt predatie plaats, wie zijn de daders, welke
factoren spelen een rol en welke verliezen kunnen weidevogels hebben?"
Kennis hierover is tevens van belang voor het faunabeleid van de
overheid, gezien de inwerkingtreding van de Flora- en faunawet dit
voorjaar. Het onderzoek is in 2001 gestart met het analyseren van de
reeds beschikbare gegevens van de duizenden vrijwilligers en boeren
die met vrijwillige weidevogelbescherming bezig zijn. Zij worden
daarbij gecoördineerd door Landschapsbeheer Nederland, de Bond van
Friese Vogelbeschermingswachten, Vanellus vanellus en agrarische
natuurverenigingen.
Na het verschijnen van het eerste resultaat van het onderzoek, de
predatiekaart van Nederland, is dit voorjaar de tweede fase van het
onderzoek begonnen met de start van veldonderzoek naar predatie van
legsels in 15 onderzoeksgebieden verspreid over Nederland.
Vrijwilligers en onderzoekers zoeken en markeren legsels en houden de
lotgevallen van legsels bij. In een deel van die nesten plaatsen de
onderzoekers temperatuursensoren waarmee kan worden bepaald op welk
moment legsels verloren zijn ge-gaan door predatie. Dat geeft
uitsluitsel of het om een dier gaat dat vooral overdag actief is zoals
een vogel, of om een dier dat vooral 's nachts actief is, zoals veel
zoogdieren.
Het onderzoek "Weidevogels en predatie" wordt gefinancierd door
Vogelbescherming Nederland, De Landschappen, Natuurmonumenten,
Staatsbos-beheer en de provincies Fryslân, Flevoland, Gelderland,
Noord-Brabant, Noord-Holland, Overijssel en Zee-land. LTO-Nederland/In
Natura en de Jagersvereniging zijn betrokken bij de begeleiding van
het onderzoek.
Mits de financiering rond komt start het onderzoek naar predatie (en
andere sterftefactoren) bij kuikens in 2003. Dat onderzoek zal mede
gegevens opleveren die belangrijk zijn voor verbetering van het beheer
van weidevogelgebieden en voor behoud van de voor Nederland zo
kenmerkende grutto.
Nadere informatie bij Landschapsbeheer Nederland: 030-2345010 (Aad van
Paassen of Paul Jacobs), of op www.sovon.nl.
---
Landschapsbeheer Nederland, Postbus 9756, 3506 GT Utrecht
Telefoon 030-2345010, Fax 030-2310315
Email: post@landschapsbeheer.com