Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
Wiskunde aan de grenzen van de natuurkunde
6 juni 2002
De wiskundige prof. dr. Klaas Landsman gaat aan de Universiteit van Amsterdam onderzoek doen aan singulariteiten in de natuurkunde. Dit zijn exotische situaties waarin de geldende natuurkundige wetten geen toereikende verklaring leveren. Voorbeelden zijn de oerknal en zwarte gaten. NWO en de UvA verlenen samen een miljoen euro PIONIER-subsidie.
Stephen Hawking, die zijn leven wijdt aan het doorgronden van het heelal, ontdekte dat de oerknal en andere singulariteiten, zoals zwarte gaten, in de klassieke natuurkunde onvermijdelijk zijn. De klassieke beschrijving stuit daar op haar grenzen. Niemand weet of, en zo ja hoe, de quantumtheorie wel over die grenzen heen kan. Dat willen de Amsterdamse wiskundigen nu onderzoeken.
Het PIONIER-onderzoek bouwt voort op een revolutionaire methode uit de wiskunde. John von Neumann, het wonderkind van de twintigste eeuw, ontwikkelde een zeer diepe wiskundige aanpak van de quantummechanica. De Franse wiskundige Alain Connes scherpte de aanpak recent aan tot de zogenaamde niet-commutatieve meetkunde. Die ontwikkeling veroorzaakte in de wiskunde een revolutie.
Drie postdocs en twee promovendi zullen onder leiding van Landsman aan vijf deelprojecten werken. Ze onderzoeken het verband tussen de klassieke beschrijving en de quantummechanische versie.
De op te bouwen groep zal de mathematische fysica aan de UvA, die binnen de bètafaculteit al een speerpunt is, nog verder versterken. Ook het onderzoek van de wereldberoemde snaartheoreticus Robbert Dijkgraaf aldaar maakt gebruik van niet-commutatieve meetkunde. Het PIONIER-onderzoek is zowel vernieuwend voor de wiskunde als voor de theoretische natuurkunde.
Nadere informatie bij
* prof. dr. Klaas Landsman (UvA, KdV Instituut)
* tel. 020 5255257 of 024 3888365 (privé)
* fax 020 5255101
* e-mail npl@science.uva.nl
* internet http://turing.science.uva.nl/~npl/
Klaas Landsman (Nijmegen, 1963) studeerde cum laude af in de theoretische natuurkunde (1985) en promoveerde in 1989 eveneens cum laude op een onderwerp uit de theoretische hoge-energiefysica, beide aan de UvA. Onderbroken door een jaar in Hamburg bij de DESY-versneller werkte hij van 1989 tot 1997 aan de Universiteit van Cambridge, waar hij zich ondanks de invloed van instituutsgenoot Hawking omschoolde tot wiskundige. In 1997 begon hij als KNAW Fellow (akademie-onderzoeker) aan het Korteweg-de Vries Instituut voor Wiskunde van de UvA. Daar is hij sinds juli 2001 persoonlijk hoogleraar in de mathematische fysica. Landsman doet al meer dan tien jaar onderzoek naar het verband tussen de klassieke mechanica en de quantummechanica. Hij is auteur van een monografie over dit onderwerp.