Rijksuniversiteit Groningen
Op zoek naar een bacteriële achilleshiel
Bacteriën zijn zeer flexibel en kunnen daarom overleven onder bijna
alle condities. Als gevolg daarvan kunnen ze oorzaak zijn van
voedselbederf en bacteriële infecties. Een bekende hardnekkige
overlever die zeer vervelend kan zijn, is de 'ziekenhuisbacterie'
MRSA. De voedingsindustrie heeft een aantal strategieën ontwikkeld om
voedselbederf te voorkomen, zoals het steriliseren en het met UV-licht
bestralen van voedsel. De consument staat echter wantrouwig tegenover
UV-bestraald voedsel en sterilisatie gaat ten koste van de smaak.
"Maar zeker als het gaat om het uitschakelen van ziekteverwekkers
moeten we nog andere strategieën ontwikkelen", zegt moleculair bioloog
Tiemen van der Heide. "Gedegen kennis over het functioneren van de
bacterie en over de vraag hoe hij reageert op bedreigende condities is
daarbij van cruciaal belang." Van der Heide bestudeerde hoe bacteriën
reageren op stresscondities die bedreigend zijn voor hun
waterhuishouding, oftewel osmotische stress. Om zichzelf te beschermen
tegen een bepaald type osmotische stress maakt de door Van der Heide
bestudeerde melkzuurbacterie Lactococcus lactis gebruik van het eiwit
OpuA. OpuA is een transporteiwit in de celmembraan. Verstoring van de
waterbalans van de bacterie heeft tot gevolg dat OpuA specifiek wordt
geactiveerd. Dit leidt tot de opname van beschermende stoffen en het
uiteindelijke herstel van de waterbalans van de bacterie. Het werk van
Van der Heide maakt duidelijk welke factoren van belang zijn voor de
specifieke activatie van OpuA onder osmotische stresscondities. Hij
slaagde erin het signaal te identificeren dat leidt tot de activatie
van OpuA. Ook helderde hij een deel van het mechanisme achter de
activatie van OpuA op.
Tiemen van der Heide (Veendam, 1972) studeerde biologie in Groningen.
Het onderzoek verrichtte hij bij de onderzoekschool GBB, vakgroep
Enzymologie, met financiering van NWO. Van der Heide gaat door als
post-doc bij het Academisch Ziekenhuis Groningen.
Datum en tijd
vrijdag 7 juni 2002, 16.00 uur
Promovendus
T. van der Heide, tel. (050)363 79 57, e-mail: heidet@chem.rug.nl
(werk)
Proefschrift
On the osmotic signal and osmosensing mechanism of an ABC-transport
system
Promotor
prof.dr. B. Poolman
Faculteit
wiskunde en natuurwetenschappen
Plaats
Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen
Promotie