Rijksuniversiteit Groningen

Op zoek naar een bacteriële achilleshiel

Bacteriën zijn zeer flexibel en kunnen daarom overleven onder bijna alle condities. Als gevolg daarvan kunnen ze oorzaak zijn van voedselbederf en bacteriële infecties. Een bekende hardnekkige overlever die zeer vervelend kan zijn, is de 'ziekenhuisbacterie' MRSA. De voedingsindustrie heeft een aantal strategieën ontwikkeld om voedselbederf te voorkomen, zoals het steriliseren en het met UV-licht bestralen van voedsel. De consument staat echter wantrouwig tegenover UV-bestraald voedsel en sterilisatie gaat ten koste van de smaak. "Maar zeker als het gaat om het uitschakelen van ziekteverwekkers moeten we nog andere strategieën ontwikkelen", zegt moleculair bioloog Tiemen van der Heide. "Gedegen kennis over het functioneren van de bacterie en over de vraag hoe hij reageert op bedreigende condities is daarbij van cruciaal belang." Van der Heide bestudeerde hoe bacteriën reageren op stresscondities die bedreigend zijn voor hun waterhuishouding, oftewel osmotische stress. Om zichzelf te beschermen tegen een bepaald type osmotische stress maakt de door Van der Heide bestudeerde melkzuurbacterie Lactococcus lactis gebruik van het eiwit OpuA. OpuA is een transporteiwit in de celmembraan. Verstoring van de waterbalans van de bacterie heeft tot gevolg dat OpuA specifiek wordt geactiveerd. Dit leidt tot de opname van beschermende stoffen en het uiteindelijke herstel van de waterbalans van de bacterie. Het werk van Van der Heide maakt duidelijk welke factoren van belang zijn voor de specifieke activatie van OpuA onder osmotische stresscondities. Hij slaagde erin het signaal te identificeren dat leidt tot de activatie van OpuA. Ook helderde hij een deel van het mechanisme achter de activatie van OpuA op.

Tiemen van der Heide (Veendam, 1972) studeerde biologie in Groningen. Het onderzoek verrichtte hij bij de onderzoekschool GBB, vakgroep Enzymologie, met financiering van NWO. Van der Heide gaat door als post-doc bij het Academisch Ziekenhuis Groningen.

Datum en tijd

vrijdag 7 juni 2002, 16.00 uur

Promovendus

T. van der Heide, tel. (050)363 79 57, e-mail: heidet@chem.rug.nl (werk)

Proefschrift

On the osmotic signal and osmosensing mechanism of an ABC-transport system

Promotor

prof.dr. B. Poolman

Faculteit

wiskunde en natuurwetenschappen

Plaats

Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Promotie