Leger des Heils

Persbericht: Gezondheidszorg te ingewikkeld voor mensen met meerdere ernstige problemen


- Augustus 9, 2002 - 3:53 PM

PERSBERICHT - Almere, 8 augustus 2002

Mensen met meerdere ernstige problemen tegelijk op het gebied van hun gezondheid en sociale situatie, ontvangen onvoldoende zorg. Dit concludeert het bezorgde Leger des Heils naar aanleiding van een onderzoek dat is uitgevoerd door gespecialiseerde artsen.

Onderzoek Geloof jij dat ik gek ben?:
Het onderzoeksverslag Geloof jij dat ik gek ben verwijst naar de actie Wij geloven waarmee het Leger des Heils in 2001 is begonnen om de Nederlandse samenleving te informeren over belangrijke niet gekende problemen. De titel duidt op niet serieus genomen worden. Dat geldt voor de ernst van de medische klachten waarmee veel dak- en thuislozen te maken hebben, maar ook voor organisaties zoals het Leger des Heils die de zorg voor deze mensen op zich nemen, maar onvoldoende door de overheid worden gefaciliteerd om passende zorg te kunnen bieden.

Uit het onderzoek blijkt dat de zorg die nodig is voor hulpvragers die bij het Leger des Heils aankloppen in veel gevallen onmogelijk kan worden geleverd. Dat komt doordat:

1 vrijwel alle hulpvragers uit het onderzoek te kwalificeren zijn als ernstig ziek, lichamelijk dan wel psychisch;

2 de ernstige gezondheidssituatie van de cliënten om zorg vraagt op het niveau van een verzorgingstehuis, een verpleeghuis of een psychiatrisch ziekenhuis. Opvangcentra voor dak- en thuislozen bieden deze zorg niet;

3 een aanzienlijk deel van de ziektebeelden die in de Nederlandse gezondheidszorg voorkomen bij de cliënten van het Leger des Heils terug te vinden zijn, vaak in één persoon verenigd;
4 de financiering van de door het Leger des Heils geleverde gezondheidszorg grotendeels buiten de reguliere financieringsstromen valt.

Onderzoeksresultaten:
Het onderzoek is gehouden in drie opvangcentra voor dak- en thuislozen van de Goodwillcentra Amsterdam van het Leger des Heils. Ruim 11.000 dak- en thuislozen die in 2001 regelmatig gebruik maakten van de opvangvoorzieningen van het Leger des Heils, zijn vergelijkbaar met de onderzochte cliënten. Van hen is 43% ernstig lichamelijk ziek en heeft 50% psychiatrische problemen. Zij hebben daarnaast vaak met andere ernstige problemen te kampen zoals verslaving (59%) of schulden (51%).

Slechts 6% van de cliënten heeft maar één van de genoemde problemen. Bij bijna allemaal gaat het om een combinatie van meerdere problemen. Bij 64% gaat het zelfs om 4 of meer problemen (!). De impact van de problematiek is groter dan de afzonderlijke problemen samen. De stoornis of ziekte is niet het enige. Het zijn namelijk veel meer de beperkingen en het gebrek aan zelfredzaamheid die deze stoornissen meebrengen.

Waarom maken ze geen gebruik van de normale gezondheidszorg? De gezondheidszorg in Nederland is zo verkokerd dat deze patiënten niet (meer) in het reguliere zorgcircuit terecht kunnen. Hierdoor zijn ze genoodzaakt gebruik te maken van de vangnetfunctie van de maatschappelijke opvang. Het onderzoek maakt duidelijk dat een belangrijk deel van de geboden zorg binnen de reguliere financieringsstromen van de gezondheidszorg zou behoren te vallen. Alleen wanneer ontschotting van de financiering in de zorg wordt gerealiseerd, is het mogelijk om de hulpvragers zorg te geven die ze nodig hebben en waar ze recht op hebben.

De verslavingszorg is niet toegerust om hulp aan mensen met een ernstige psychische of somatische aandoening te bieden. De gehandicaptenzorg, de psychiatrie en de reguliere gezondheidszorg zijn niet in staat hulp te geven aan ernstig verslaafde patiënten die ook dakloos zijn.
Daarbij komt dat van de hulpvrager een assertieve houding wordt gevraagd. Een groot deel van de cliënten zijn door verschillende oorzaken niet in staat om zorg te vragen. Meestal beschikken zij niet over een sociaal netwerk dat deze lacunes opvult. Ze zijn bang dat zij met al deze problemen niet in het opvangcentrum kunnen blijven waar hun thuis is.
De specifieke problematiek waarmee dak- en thuislozen kampen, maakt het onmogelijk gebruik te maken van gewone
gezondheidszorgvoorzieningen. Daarom zijn middelen nodig om adequate en passende zorg te bieden op plaatsen waar de problemen van dak- en thuislozen bekend zijn en begrepen worden.

Zorgen:
Luitenant-kolonel drs. C.A. Voorham, directeur van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg, maakt zich ernstig zorgen over de gezondheidssituatie van de dak- en thuislozen: In de samenleving keren we nogal makkelijk onze rug naar sociaal kwetsbaren die geen stem hebben en die aan de meest basale dingen gebrek hebben. Als samenleving zijn we verantwoordelijk om goed voor deze mensen te zorgen.
De maatschappij verwacht van het Leger des Heils het laatste vangnet te zijn voor mensen met meervoudige problematiek. Volgens de onderzoekers ontbreken de randvoorwaarden om dit naar behoren te kunnen doen.
Voorham heeft haar hoop gevestigd op het nieuwe regeerakkoord waarin wordt gepleit voor een sterkere positie van cliënten en patiënten: Er staat letterlijk dat respect voor de behoefte van burgers leidend moet zijn bij de organisatie van de zorg. Niet de regelgeving maar de vraag van patiënten moet het volume en de variëteit van het zorgaanbod sturen. Ik ben het hier mee eens en zal het kabinet hier aan houden. Financiële en juridische ordeningsprincipes, bedoeld om de juiste zorg tegen de juiste prijs op het juiste moment bij de juiste hulpvrager te krijgen, werken voor deze groep contraproductief.

20.000 nieuwe daklozen in Nederland in 2001: de werkelijkheid: Een jaarverslag is een getrouwe weergave van de werkelijkheid. Dat geldt ook voor het jaarverslag van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg dat gelijk met het onderzoeksrapport verschijnt. Uit het jaarverslag blijkt dat de hulpvraag in 2001 opnieuw is toegenomen, in omvang en in zwaarte. Voorham: De overheid is door gebrek aan onderzoeksgegevens onvoldoende op de hoogte van de specifieke kenmerken en behoeften van deze groep mensen. Hierdoor komt beleid tot stand waarin deze mensen niet gezien en niet gekend zijn. De omvang van het probleem wordt naar de mening van het Leger des Heils door de overheid onderschat. Telkenmale wordt aangegeven dat er geen betrouwbare cijfers zijn. De meest gehanteerde schatting ligt tussen 20.000 en 30.000 dak- en thuislozen in Nederland. Wij weten zeker dat deze omvang veel groter is. Alleen al het Leger de Heils heeft ruim 22.000 dak- en thuislozen opgevangen in 2001. Het Leger des Heils, dat circa 25% van alle dak- en thuislozenzorg in Nederland voor zijn rekening neemt, registreerde in 2001 dat 6.732 mensen voor het eerst(!) met dak- en/of thuisloosheid te maken kregen. Het betrof bijna 4.700 mannen (70%) en ruim 2.000 (30%) vrouwen. Het Leger des Heils schat dat één op de vier cliënten ook hulp ontvangt of ontvangen heeft van een collega-opvangvoorziening. Op basis van het vorenstaande geldt de volgende indicatieve berekening: voor geheel Nederland betekent dit dat er jaarlijks zon 4 x 6.732 x 75% > 20.000 mensen dak- of thuisloos worden.

Balanceren tussen hoop en wanhoop:
Het Leger des Heils doet in het 76 paginas tellend jaarverslag verslag van de schokkende werkelijkheid. De 2.800 betaalde medewerkers van het Leger des Heils zijn in het afgelopen jaar bijna 35.000 mannen, vrouwen, jongens en meisjes tegengekomen die balanceren tussen hoop en wanhoop. Opvallend is dat het hebben van schulden in toenemende mate een belangrijke rol speelt.
De harde realiteit dat het zo veel mensen niet goed gaat, is het Leger des Heils een zorg. Dat doet het Leger des Heils door 365 dagen per jaar directe nood zo goed mogelijk te lenigen én de samenleving te informeren over de problemen waar hulpvragers mee te maken hebben. Het Leger des Heils gelooft dat het anders moet en anders kan!