Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut

Het weer nader verklaard

Veel hozen waargenomen

In het najaar van 2000 en 2001 zijn op verscheidene dagen waterhozen waargenomen, die soms zeer krachtig waren. In totaal gaat het om enkele tientallen meldingen de laatste in oktober. Op 2 september 2000 zijn ook verscheidene windhozen waargenomen. Bij vier glastuinbedrijven in 's Gravenzande werd hierdoor kilometers glas vernield. Ook juist ten zuiden van Leiden werd een windhoos waargenomen (zie foto).

(foto: M. Groothuis, KNMI)

Een paar dagen eerder, op 28 en 29 augustus, zijn boven het IJsselmeer, de Waddenzee en de Friese meren eveneens hozen waargenomen. Omdat deze boven het water voorkomen, worden deze hozen waterhozen genoemd. Meldingen kwamen onder meer binnen uit Bant, Wognom, Lemmer, Medemblik, Rotterdam, Schiermonnikoog, Terschelling en Ameland. Marcel Bakker van de Vereniging voor Weerkunde en Klimatologie zag hier op 28 augustus liefst zes waterhozen.

Waterhoos op 28 augustus bij Bant (foto: Jan Aben)

Mevr. Pranger uit Lemmer maakte een aantal foto's die op de website van weeramateur Roelfjan Drenth website te bewonderen zijn. De waterhozen houden verband met de grote buienactiviteit in combinatie met het relatief warme zeewater. De eerste waterhozen zijn dit jaar al in mei waargenomen, tijdens de uitzonderlijke voorzomer.

Waterhozen zijn kleine trechtervormige slurfjes veroorzaakt door snel draaidende luchtbewegingen die soms onder de wolken zichtbaar zijn boven de Noordzee, de Waddenzee en het IJsselmeer. Als zo'n slurf het wateroppervlak raakt en water opzuigt wordt dat een waterhoos genoemd. Een waterhoos is doorgaans een betrekkelijk onschuldige vorm van een windhoos. Boven land verliest de hoos meestal zijn kracht. Alleen in zeldzame gevallen behoudt de waterhoos voldoende kracht langs de kust ongelukken te veroorzaken en schade aan te richten.

Waterhoos op 26 september 2001 bij de Doggersbank. Foto: Yves Beeckman, Kapitein-eigenaar motorschip Panta rei, Panta Rei Scheepvaart, Delfzijl)

Vooral wie zich op het water bevindt moet bedacht zijn op waterhozen. Het windveld is in de regel veel minder sterk dan bij windhozen, maar sterk genoeg om voorzichtigheid in acht te nemen. Meer algemeen: watersporters doen er verstandig aan om wanneer een flinke bui in aantocht is zo snel mogelijk de kant op te zoeken en het water te verlaten. Afgezien van hozen gaan zware buien vaak vergezeld van windstoten en onweer.

Waterhozen komen vooral in de tweede helft van de zomer en het najaar voor, wanneer het relatief warme zeewater de vorming van buien bevordert. Die buien ontstaan vooral in koude uit de poolstreken afkomstige lucht waarbij grote temperatuurverschillen optreden tussen het zeewater en de lucht daarboven. Jaarlijks worden voor onze kust en boven het IJsselmeer een tiental waterhozen gezien. Waarschijnlijk komen er in werkelijkheid meer voor, maar niet alle hozen worden opgemerkt. Op 17 augustus 1953 zijn boven het IJsselmeer in anderhalf uur tijd 18 waterhozen waargenomen.

Waterhoos op 4 oktober 1999 gefotografeerd door R.M. Oukes vanaf produktieplatform Rijn Charly B.P. Amoco op ongeveer 42 kilometer uit de kust van Den Haag (met dank aan Martijn van der Gijn)

Het KNMI geeft geen speciale waarschuwingen uit voor wind- of waterhozen, omdat ze niet te voorspellen zijn en alleen zeer plaatselijk voorkomen. Wel wordt bij het type buien dat vergezeld kan gaan van zware hozen gewaarschuwd voor zware of zeer zware windstoten. Waterhozen zijn echter meestal niet zwaar en leiden zelden tot ernstige problemen. In de zeer warme zomers van 1994 en 1995 zijn boven het sterk opgewarme water van de Noordzee en het IJsselmeer in augustus en september enige tientallen waterhozen voorgekomen, een zeldzaam groot aantal.

Henk Haan fotografeerde de ontwikkeling van een waterhoos op 24 augustus 1994 's middags rond half zes vanaf de veerboot.

Hozen en tornado's in het weer nader verklaard

Index het weer nader verklaard

Laatste wijziging: 15 mei 2002

Vragen en reacties:
Harry Geurts, PR & Voorlichting KNMI
Copyright © KNMI