Nederlandse Akkerbouw Vakbond

PLANNEN VAN FISCHLER VOOR ONTKOPPELING LEIDEN TOT SLAGVELD IN MARKTORDENINGSGEWASSEN ÉN VRIJE TEELTEN

EU-landbouwcommissaris Fischler heeft plannen voor aanpassingen van het landbouwbeleid gepresenteerd. De landbouwministers beslissen er dit najaar over. De belangrijkste onderdelen voor de akkerbouw zijn: graanprijsverlaging met ontkoppeling van de inkomenstoeslagen van de productie en geleidelijke afbouw van de toeslagen.

Prijsverlaging: liberalisering voltooid, de akkerbouwers betalen de rekening

De interventieprijs voor graan was ooit gekoppeld aan de kostprijs en een wezenlijk onderdeel van het EU-landbouwbeleid. Nu is het in de woorden van Fischler slechts een safetynet. De voorgestelde daling van de interventieprijs voor graan met 5% vergroot, door de koppeling met de door de WTO toegestane importheffing, de kans dat goedkoop niet-EU graan binnenkomt zoals afgelopen jaar uit de Oekraïne. Tenslotte betekent ook de voorgestelde afschaffing van de opslagvergoeding een druk op de graanprijs. De graanprijsdaling zal de inkomens in heel de akkerbouw verder doen verslechteren: in directe zin voor de graan- en fabrieksaardappeltelers en in indirecte zin voor heel de plantaardige sector omdat de graanprijs de bodem van de beloning voor andere teelten vormt.

De Review stelt, dat de hervormingen tot nu toe succesvol zijn geweest. Daarmee wordt volledig voorbijgegaan aan de verslechtering van de inkomens in de akkerbouw. Ter illustratie: op gespecialiseerde graanbedrijven in Frankrijk is het inkomen voor het vijfde achtereenvolgende jaar gedaald tot 60% van dat van 1995/96. En in Nederland: Volgens de laatste LEI-berichten staat bijna 75% van de Nederlandse akkerbouwbedrijven er financieel slecht tot zeer slecht voor. Over succes van de hervormingen gesproken!

Bovendien zal ook zonder de nu voorgestelde verslechtering het akkerbouwinkomen nog verder aangetast worden door Agenda 2000 en het verwachte negatieve effect op de wereldmarktprijs van de verhoogde steun aan Amerikaanse boeren.

Van de verdere verwijdering tussen de kostprijs en marktprijs van graan profiteren de grote multinationale graanhandelaars (Cargill en consorten) en de verwerkende industrie zoals de glucosefabriek in Bergen op Zoom (ook weer van Cargill). Voor de intensieve veehouderij betekent het ook een verlaging van de voerkosten.

Fischlers voorstellen niet 100% negatief?

Het voorstel van Fischler om de inkomenssteun niet meer per hectare graan-, olie- of eiwitgewas maar per bedrijf, gebaseerd op de uitbetaalde steun in een nog te bepalen referentieperiode, uit te betalen is inderdaad een vereenvoudiging. De steun per bedrijf is vast en niet meer afhankelijk van de precieze oppervlakte graan. Die hoeft dus ook niet meer te worden geadministreerd en gecontroleerd. De jaarlijkse rompslomp voor het aanvragen van MacSharry is dus niet meer nodig. Daar staat overigens het landbouwkundige nadeel van tien jaar vaste in plaats van jaarlijks roulerende braak tegenover.

Een effect van de ontkoppeling zal ook zijn dat het inzaaien enkel en alleen voor de premie zal verdwijnen. Ook zonder voor Gehele Plant Silage of op marginale grond te zaaien ontvangt het bedrijf haar inkomenssteun.

Dit soort bijkomende voordelen wegen echter bij lange na niet op tegen de veldslag die Fischlers voorstellen teweeg zullen brengen in zowel de marktordeninggewassen als de vrije teelten.

Ontkoppeling leidt tot slagveld

De directe negatieve effecten op de inkomens van producenten van marktordeninggewassen en de gevolgen voor akkerbouwgebieden als de Veenkoloniën zijn terecht in de afgelopen weken uitgebreid besproken. Wat echter onderbelicht is gebleven dat de zogenaamde ontkoppeling ook tot een slagveld gaat leiden in de niet-marktordeninggewassen, de zogenaamde vrije teelten zoals aardappelen, uien, vollegrondsgroenten enzovoorts.

Beslissingen over het individuele bouwplan zijn gebaseerd op het te verwachten saldo, het verschil tussen opbrengst en toe te rekenen kosten, van de verschillende gewassen. Nu de inkomenssteun losgekoppeld wordt van de productie zal de ha-steun niet meer meegerekend worden in het te verwachten saldo van graan. Immers ook zonder die hectare graan te telen blijft de inkomenssteun per bedrijf hetzelfde. Het verwachte saldo van vrije gewassen wordt met een lager saldo van graan (met als opbrengst enkel het gewas) vergeleken dan in de huidige situatie (met als opbrengst het gewas plus de hectaresteun). De gevolgen laten zich raden: de ontkoppeling zal leiden tot het massaal overschakelen op vrije gewassen (met behoud van de inkomenssteun). De marktmacht ten opzichte van afnemers zoals fritesfabrieken zal nog verder verslechteren: een ware veldslag onder akkerbouwers dreigt. Fischler noemt dat: meer kansen voor het ondernemerschap.(!)

Eiwit: verdere verslechtering

De zelfvoorzieningsgraad voor plantaardig eiwit is in de EU inmiddels tot onder de 25% gedaald. Er zijn al berekeningen, dat het met deze voorstellen nog verder zal verslechteren. In de voorstellen van Fischler wordt daar niet op ingegaan. Een bewijs van de politieke onwil van de Europese Commissie om een politiek op het gebied van plantaardig eiwit te voeren en dat in de komende WTO-onderhandelingen in te brengen.

Uitgangspunten nog steeds fundamenteel verkeerd

In de Mid Term Review worden de voorstellen gemotiveerd met termen als vereenvoudiging en meer aandacht voor dierenwelzijn en voedselveiligheid. Het is in de ogen van de NAV een verbouwing om het huis van het landbouwbeleid wat aan de eisen van de tijd aan te passen. Maar het fundament blijft even rot: de relatie tussen kostprijs en opbrengstprijs is weg. En dat enkel in het belang van de op export gerichte industrie (glucose, zetmeel, varkens- en kippevlees, straks ook zuivel), die zo onder de kostprijs in kan kopen. Dat is onacceptabel. Zeker gezien het feit, dat de EU netto-importerend is op het gebied van plantaardige producten.

De Europese Commissie zegt dat met haar voorstellen de Europese landbouw concurrerender zal zijn. De Europese exportproducten gaan inderdaad tegen nog lagere prijzen de wereldmarkt op. Maar ze pakken voor boeren zo slecht uit, werken zo demoraliserend, dat de Europese landbouw juist verder zal verzwakken.

Politiek: Boerenoppositie harder nodig dan ooit

De Europese Commissie stelt in haar voorstel simpeltjes vast, dat de inkomenssteun haar karakter als compensatie sinds 1992 verloren heeft, dat het nu steun heet en dat het dus terecht is als er eisen gesteld worden aan die steun. Dat bewijst NAVs eerdere stelling, dat de toeslagen uiteindelijk onverdedigbaar zijn. LTO en haar zusterorganisaties die het fundament van huidige beleid verdedigen (LTO: Agenda 2000 moet het uitgangspunt bij de WTO zijn) of zelfs bepleit hebben (AGPB, de Franse graanteeltclub: verlaging institutionele prijzen om van groei op de wereldmarkt te kunnen profiteren in ruil voor meer toeslag) vallen nu in hun eigen zwaard.

Een onafhankelijke, sterke boerenoppositie is daarom harder nodig dan ooit. De eisen van die oppositie zijn helder: kostendekkende prijs, afschaffen van toeslagen en exportsubsidies en meer bescherming tegen de (indirect) gesubsidieerde invoer van graanvervangers en olie- en eiwithoudende zaden. U hoort nog van ons!

Het hoofdbestuur van de Nederlandse Akkerbouw Vakbond

Nadere inlichtingen: 0111 691581
0612 - 784009 024 3661833