Nederlandse Akkerbouw Vakbond
PLANNEN VAN FISCHLER VOOR ONTKOPPELING LEIDEN TOT SLAGVELD IN
MARKTORDENINGSGEWASSEN ÉN VRIJE TEELTEN
EU-landbouwcommissaris Fischler heeft plannen voor aanpassingen van
het landbouwbeleid gepresenteerd. De landbouwministers beslissen er
dit najaar over. De belangrijkste onderdelen voor de akkerbouw zijn:
graanprijsverlaging met ontkoppeling van de inkomenstoeslagen van de
productie en geleidelijke afbouw van de toeslagen.
Prijsverlaging: liberalisering voltooid, de akkerbouwers betalen de
rekening
De interventieprijs voor graan was ooit gekoppeld aan de kostprijs en
een wezenlijk onderdeel van het EU-landbouwbeleid. Nu is het in de
woorden van Fischler slechts een safetynet. De voorgestelde daling van
de interventieprijs voor graan met 5% vergroot, door de koppeling met
de door de WTO toegestane importheffing, de kans dat goedkoop niet-EU
graan binnenkomt zoals afgelopen jaar uit de Oekraïne. Tenslotte
betekent ook de voorgestelde afschaffing van de opslagvergoeding een
druk op de graanprijs. De graanprijsdaling zal de inkomens in heel de
akkerbouw verder doen verslechteren: in directe zin voor de graan- en
fabrieksaardappeltelers en in indirecte zin voor heel de plantaardige
sector omdat de graanprijs de bodem van de beloning voor andere
teelten vormt.
De Review stelt, dat de hervormingen tot nu toe succesvol zijn
geweest. Daarmee wordt volledig voorbijgegaan aan de verslechtering
van de inkomens in de akkerbouw. Ter illustratie: op gespecialiseerde
graanbedrijven in Frankrijk is het inkomen voor het vijfde
achtereenvolgende jaar gedaald tot 60% van dat van 1995/96. En in
Nederland: Volgens de laatste LEI-berichten staat bijna 75% van de
Nederlandse akkerbouwbedrijven er financieel slecht tot zeer slecht
voor. Over succes van de hervormingen gesproken!
Bovendien zal ook zonder de nu voorgestelde verslechtering het
akkerbouwinkomen nog verder aangetast worden door Agenda 2000 en het
verwachte negatieve effect op de wereldmarktprijs van de verhoogde
steun aan Amerikaanse boeren.
Van de verdere verwijdering tussen de kostprijs en marktprijs van
graan profiteren de grote multinationale graanhandelaars (Cargill en
consorten) en de verwerkende industrie zoals de glucosefabriek in
Bergen op Zoom (ook weer van Cargill). Voor de intensieve veehouderij
betekent het ook een verlaging van de voerkosten.
Fischlers voorstellen niet 100% negatief?
Het voorstel van Fischler om de inkomenssteun niet meer per hectare
graan-, olie- of eiwitgewas maar per bedrijf, gebaseerd op de
uitbetaalde steun in een nog te bepalen referentieperiode, uit te
betalen is inderdaad een vereenvoudiging. De steun per bedrijf is vast
en niet meer afhankelijk van de precieze oppervlakte graan. Die hoeft
dus ook niet meer te worden geadministreerd en gecontroleerd. De
jaarlijkse rompslomp voor het aanvragen van MacSharry is dus niet meer
nodig. Daar staat overigens het landbouwkundige nadeel van tien jaar
vaste in plaats van jaarlijks roulerende braak tegenover.
Een effect van de ontkoppeling zal ook zijn dat het inzaaien enkel en
alleen voor de premie zal verdwijnen. Ook zonder voor Gehele Plant
Silage of op marginale grond te zaaien ontvangt het bedrijf haar
inkomenssteun.
Dit soort bijkomende voordelen wegen echter bij lange na niet op tegen
de veldslag die Fischlers voorstellen teweeg zullen brengen in zowel
de marktordeninggewassen als de vrije teelten.
Ontkoppeling leidt tot slagveld
De directe negatieve effecten op de inkomens van producenten van
marktordeninggewassen en de gevolgen voor akkerbouwgebieden als de
Veenkoloniën zijn terecht in de afgelopen weken uitgebreid besproken.
Wat echter onderbelicht is gebleven dat de zogenaamde ontkoppeling ook
tot een slagveld gaat leiden in de niet-marktordeninggewassen, de
zogenaamde vrije teelten zoals aardappelen, uien, vollegrondsgroenten
enzovoorts.
Beslissingen over het individuele bouwplan zijn gebaseerd op het te
verwachten saldo, het verschil tussen opbrengst en toe te rekenen
kosten, van de verschillende gewassen. Nu de inkomenssteun
losgekoppeld wordt van de productie zal de ha-steun niet meer
meegerekend worden in het te verwachten saldo van graan. Immers ook
zonder die hectare graan te telen blijft de inkomenssteun per bedrijf
hetzelfde. Het verwachte saldo van vrije gewassen wordt met een lager
saldo van graan (met als opbrengst enkel het gewas) vergeleken dan in
de huidige situatie (met als opbrengst het gewas plus de
hectaresteun). De gevolgen laten zich raden: de ontkoppeling zal
leiden tot het massaal overschakelen op vrije gewassen (met behoud van
de inkomenssteun). De marktmacht ten opzichte van afnemers zoals
fritesfabrieken zal nog verder verslechteren: een ware veldslag onder
akkerbouwers dreigt. Fischler noemt dat: meer kansen voor het
ondernemerschap.(!)
Eiwit: verdere verslechtering
De zelfvoorzieningsgraad voor plantaardig eiwit is in de EU inmiddels
tot onder de 25% gedaald. Er zijn al berekeningen, dat het met deze
voorstellen nog verder zal verslechteren. In de voorstellen van
Fischler wordt daar niet op ingegaan. Een bewijs van de politieke
onwil van de Europese Commissie om een politiek op het gebied van
plantaardig eiwit te voeren en dat in de komende WTO-onderhandelingen
in te brengen.
Uitgangspunten nog steeds fundamenteel verkeerd
In de Mid Term Review worden de voorstellen gemotiveerd met termen als vereenvoudiging en meer aandacht voor dierenwelzijn en voedselveiligheid. Het is in de ogen van de NAV een verbouwing om het huis van het landbouwbeleid wat aan de eisen van de tijd aan te passen. Maar het fundament blijft even rot: de relatie tussen kostprijs en opbrengstprijs is weg. En dat enkel in het belang van de op export gerichte industrie (glucose, zetmeel, varkens- en kippevlees, straks ook zuivel), die zo onder de kostprijs in kan kopen. Dat is onacceptabel. Zeker gezien het feit, dat de EU netto-importerend is op het gebied van plantaardige producten.
De Europese Commissie zegt dat met haar voorstellen de Europese
landbouw concurrerender zal zijn. De Europese exportproducten gaan
inderdaad tegen nog lagere prijzen de wereldmarkt op. Maar ze pakken
voor boeren zo slecht uit, werken zo demoraliserend, dat de Europese
landbouw juist verder zal verzwakken.
Politiek: Boerenoppositie harder nodig dan ooit
De Europese Commissie stelt in haar voorstel simpeltjes vast, dat de inkomenssteun haar karakter als compensatie sinds 1992 verloren heeft, dat het nu steun heet en dat het dus terecht is als er eisen gesteld worden aan die steun. Dat bewijst NAVs eerdere stelling, dat de toeslagen uiteindelijk onverdedigbaar zijn. LTO en haar zusterorganisaties die het fundament van huidige beleid verdedigen (LTO: Agenda 2000 moet het uitgangspunt bij de WTO zijn) of zelfs bepleit hebben (AGPB, de Franse graanteeltclub: verlaging institutionele prijzen om van groei op de wereldmarkt te kunnen profiteren in ruil voor meer toeslag) vallen nu in hun eigen zwaard.
Een onafhankelijke, sterke boerenoppositie is daarom harder nodig dan
ooit. De eisen van die oppositie zijn helder: kostendekkende prijs,
afschaffen van toeslagen en exportsubsidies en meer bescherming tegen
de (indirect) gesubsidieerde invoer van graanvervangers en olie- en
eiwithoudende zaden. U hoort nog van ons!
Het hoofdbestuur van de Nederlandse Akkerbouw Vakbond
Nadere inlichtingen: 0111 691581
0612 - 784009
024 3661833