Katholieke Universiteit Nijmegen

Statistiek voordat er statistiek bestond

VU- en KUN-wetenschapper presenteren boek over statistiekgeschiedenis

Woensdag 4 september presenteren prof. dr. Paul Klep en dr. Ida Stamhuis hun bundel The statistical mind in a pre-statistical era. The Netherlands 1750-1850. Het boek gaat over de groeiende statistische mentaliteit tussen 1750 en 1850, toen er nog geen vakgebied statistiek bestond. De belangrijkste conclusie is dat mensen steeds meer getallen gingen gebruiken in hun communicatie, maar dat verschillende manieren van statistiek bedrijven geïsoleerd van elkaar bleven bestaan. De bekende Nederlandse historicus Willem Frijhoff en de Amerikaanse wetenschapshistoricus Ted Porter geven tijdens de presentatie commentaar op het boek.

Na 1750 maakte een kwantificerende geest zich meester van vakgebieden als misdaad, handel, verzekeringen, financiën, sterrenkunde, economie, demografie, waterbeheer en wiskunde. De auteurs laten zien hoe het standaardiseren van informatie in communicatie steeds belangrijker werd, onder andere door die informatie in getallen uit te drukken. Dat kwam doordat de hoeveelheid informatie in de maatschappij snel toenam, en ook de behoefte om over die informatie te communiceren. De trend van rubriceren en kwantificeren is alleen maar heviger geworden, en af en toe lokt hij de discussie uit over de vraag of we niet te véél kwantitatieve informatie gebruiken.

Opvallend aan de Nederlandse ´statistische mentaliteit´ tussen 1750 en 1850 is dat er in ons kleine landje geen Nederlands centrum van debat en onderzoek ontstond dat de kwantificerende tendensen in allerlei praktijken kon verenigen. Dat kwam waarschijnlijk doordat de provincies autonoom waren en de universiteiten een te klein bereik hadden om samenwerking te laten ontstaan. Pas na 1850 zou de statistiek als overkoepelende wetenschap zijn opmars gaan beginnen.

Ida Stamhuis doceert wetenschapsgeschiedenis aan de Vrije Universiteit, Paul Klep is hoogleraar Economische en sociale geschiedenis aan de Katholieke Universiteit Nijmegen. Hun bundel is de eerste die het meten, de theoretische statistiek en de statistische activiteit als één verschijnsel in al zijn aspecten analyseert. Zij profiteren daarbij van de kennis van economische en sociale historici, historische demografen, wetenschapshistorici en rechtshistorici, die de binnenkomst van de statistiek in verschillende kennisgebieden en praktijken beschrijven.

The statistical mind in a pre-statistical era. The Netherlands 1750-1850 wordt uitgegeven door uitgeverij Aksant, tel. 020 6685866, e-mail: info@aksant.nl
Het boek is in de boekhandel verkrijgbaar voor 27,20 euro, maar bezoekers van de presentatie kunnen het daar kopen voor 22,50 euro. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Ida Stamhuis, tel. 020 4447983 of 020 4963603, e-mail: stamhuis@nat.vu.nl of met Paul Klep, tel. 024 3615714, e-mail: p.klep@let.kun.nl

1-9-2002