Statistiek voordat er statistiek bestond
VU- en KUN-wetenschapper presenteren boek over statistiekgeschiedenis
Woensdag 4 september presenteren prof. dr. Paul Klep en dr. Ida
Stamhuis hun bundel The statistical mind in a pre-statistical era. The
Netherlands 1750-1850. Het boek gaat over de groeiende statistische
mentaliteit tussen 1750 en 1850, toen er nog geen vakgebied statistiek
bestond. De belangrijkste conclusie is dat mensen steeds meer getallen
gingen gebruiken in hun communicatie, maar dat verschillende manieren
van statistiek bedrijven geïsoleerd van elkaar bleven bestaan. De
bekende Nederlandse historicus Willem Frijhoff en de Amerikaanse
wetenschapshistoricus Ted Porter geven tijdens de presentatie
commentaar op het boek.
Na 1750 maakte een kwantificerende geest zich meester van vakgebieden
als misdaad, handel, verzekeringen, financiën, sterrenkunde, economie,
demografie, waterbeheer en wiskunde. De auteurs laten zien hoe het
standaardiseren van informatie in communicatie steeds belangrijker
werd, onder andere door die informatie in getallen uit te drukken. Dat
kwam doordat de hoeveelheid informatie in de maatschappij snel toenam,
en ook de behoefte om over die informatie te communiceren. De trend
van rubriceren en kwantificeren is alleen maar heviger geworden, en af
en toe lokt hij de discussie uit over de vraag of we niet te véél
kwantitatieve informatie gebruiken.
Opvallend aan de Nederlandse ´statistische mentaliteit´ tussen 1750 en
1850 is dat er in ons kleine landje geen Nederlands centrum van debat
en onderzoek ontstond dat de kwantificerende tendensen in allerlei
praktijken kon verenigen. Dat kwam waarschijnlijk doordat de
provincies autonoom waren en de universiteiten een te klein bereik
hadden om samenwerking te laten ontstaan. Pas na 1850 zou de
statistiek als overkoepelende wetenschap zijn opmars gaan beginnen.
Ida Stamhuis doceert wetenschapsgeschiedenis aan de Vrije
Universiteit, Paul Klep is hoogleraar Economische en sociale
geschiedenis aan de Katholieke Universiteit Nijmegen. Hun bundel is de
eerste die het meten, de theoretische statistiek en de statistische
activiteit als één verschijnsel in al zijn aspecten analyseert. Zij
profiteren daarbij van de kennis van economische en sociale historici,
historische demografen, wetenschapshistorici en rechtshistorici, die
de binnenkomst van de statistiek in verschillende kennisgebieden en
praktijken beschrijven.
The statistical mind in a pre-statistical era. The Netherlands
1750-1850 wordt uitgegeven door uitgeverij Aksant, tel. 020 6685866,
e-mail: info@aksant.nl
Het boek is in de boekhandel verkrijgbaar voor 27,20 euro, maar
bezoekers van de presentatie kunnen het daar kopen voor 22,50 euro.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Ida Stamhuis, tel. 020
4447983 of 020 4963603, e-mail: stamhuis@nat.vu.nl of met Paul Klep,
tel. 024 3615714, e-mail: p.klep@let.kun.nl
1-9-2002