Gemeente 's-Hertogenbosch

09-04-2002

Jeroen Bosch jaar 2001: terugblikken en vooruitkijken

Op initiatief van het gemeentebestuur werd 2001 uitgeroepen tot het Jeroen Bosch jaar. Het jaar was voornamelijk gericht op het verwerven van naamsbekendheid als stad van Jeroen Bosch en het creëren van (lokaal) draagvlak. De activiteiten in 2001 moesten een fundament vormen voor de structurele aandacht rondom het thema Jeroen Bosch, onder meer ter bevordering van cultuurtoerisme. Vooruitlopend op de resultaten van de evaluatie van het Jeroen Bosch jaar heeft het gemeentebestuur in november 2001 besloten om een bedrag van 50.000,- beschikbaar te stellen voor onder meer het ontwikkelen van een meerjarenvisie met betrekking tot dynamische projecten rondom de thematiek Bosch.

Inmiddels kunnen we terugkijken op een succesvol jaar. Stichting Bosse Nova, verantwoordelijk voor de organisatie van het Jeroen Bosch jaar 2001, heeft het evaluatierapport aangeboden aan het gemeentebestuur. Het College heeft in haar vergadering van 3 september jongstleden kennisgenomen van het rapport. Het college heeft besloten de aanbevelingen te betrekken bij de meerjarenaanpak.

Evaluatie en aanbevelingen beklijving thema Jeroen Bosch De evaluatie laat veel positieve resultaten zien. Zo bleek het thema bij uitstek geschikt voor productontwikkeling vanuit de verschillende disciplines. De veelheid en diversiteit van activiteiten die het jaar heeft opgeleverd, getuigen hiervan. De verbintenis van Bosch en zijn stad heeft vorm gekregen. Niet alleen in de projecten, waarvan een deel ook na 2001 voor de stad behouden blijven zoals de Boschpelgrimage, het overnemen van de website van Boymans door het Stadsarchief, structurele aandacht voor Bosch en zijn Stad in het Noordbrabants Museum enzovoort. Maar ook waar het gaat om de uitgebreide media aandacht (lokaal, nationaal en internationaal) en niet in de laatste plaats de bekendheid en draagvlak onder de eigen inwoners. De aanpak in de vorm van een totaalprogramma met een gemeenschappelijke marketingcampagne heeft een belangrijke meerwaarde opgeleverd voor de stad. Het heeft geleid tot nieuwe vormen van samenwerking tussen instellingen in de stad.

Er worden echter ook enkele kritische kanttekeningen gemaakt. Door de korte voorbereidingstijd kwamen de sponsoring en andere financieringsmogelijkheden in het gedrang. Hierdoor heeft de financiering van het Jeroen Bosch jaar relatief veel inspanning gevergd, wat soms ten koste ging van de aandacht voor de inhoudelijke programmaontwikkeling.

Bosse Nova doet in haar rapport onder meer de aanbeveling om de investering in het gelegde fundament rondom de thematiek Jeroen Bosch te zien als een blijvende verplichting tot structurele aandacht op inhoudelijk niveau (projecten) en op het terrein van promotie en marketing. Zo biedt de ontwikkelde ¿pelgrimsroute¿ langs historische objecten en tastbare elementen in de stad een uitstekende kans om op voort te borduren. De route, panden en objecten zelf vragen om een heldere en uitdagende markering. Hieraan zouden - uit oogpunt van synergie tussen verleden en heden en cultuur en toerisme - één of meerdere bijzondere, eenmalige op Bosch geïnspireerde projecten moeten worden toegevoegd, waarmee ook Bosschenaren blijvend worden geconfronteerd met hun beroemde stadgenoot. De combinatie van pelgrimage en activiteiten moet het daarnaast mogelijk maken ook nationaal de aandacht van media en bezoekers te trekken.

Legitimatie voor de ondertitel 'Stad van Bosch' vergt een structurele inspanning gericht op de projecten en doelgroepen die 's-Hertogenbosch wil bereiken. De marketing en communicatie voor een breed publiek, regionaal, nationaal en internationaal, moet zijn gebaseerd op herkenbaarheid, continuïteit en een jaarlijkse dosis prikkelende vernieuwing.

Economische effecten
Een belangrijke motivatie voor het initiëren van het Jeroen Bosch jaar door het gemeentebestuur was gelegen in de bijdrage die dit publieksevenement zou kunnen leveren aan 's-Hertogenbosch als cultuurtoeristische bestemming. Bekend is dat dergelijke evenementen met een bovenregionale betekenis economisch gezien een factor van formaat vormen.

Het Jeroen Bosch jaar 2001 als publieksevenement bleek een belangrijke culturele én economisch-toeristische impuls voor de stad. Geconstateerd kan worden dat de totale exploitatie van 1,6 miljoen gulden ( 726.048,35) - waarvan een half miljoen ingebracht door gemeentelijke subsidie - een jaarprogramma heeft opgeleverd met een dertigtal activiteiten, goed voor 250.000 bezoekers.

Op basis van bezoekersaantallen, directe bestedingen (kaartverkoop, horeca enzovoort) en landelijke cijfers met betrekking tot directe bestedingen tijdens dergelijke evenementen en manifestaties is het mogelijk een indicatie te geven van de bestedingseffecten. Een voorzichtige inschatting leert dat het Jeroen Bosch jaar 2001 heeft geleid tot een kleine drie miljoen Euro aan directe bestedingen.

In bovengenoemde aanname wordt geen rekening gehouden met de bestedingen in de indirecte sfeer. Landelijke kengetallen geven aan dat de indirecte bestedingseffecten in de orde van grootte liggen tussen een verdubbeling tot een vervijfvoudiging van de hoogte van de directe bestedingen. Omdat wij niet beschikken over specifieke onderzoeksgegevens is het moeilijk hierover uitspraken te doen. Aangenomen mag worden dat de indirecte bestedingen voor de stad een substantiële economische bijdrage hebben geleverd.

De aandacht voor Jeroen Bosch heeft in 2001 ook geleid tot activiteiten geïnspireerd op Bosch, echter geen onderdeel uitmakend van het programma Jeroen Bosch jaar. Zo hebben bestaande activiteiten zoals de kerststal in de Sint Jan de thematiek overgenomen. Het heeft ook geleid tot extra activiteiten zoals wintervaartochten, exposities en lezingen.

Toeristische effecten
Het Jeroen Bosch jaar heeft tevens een positieve bijdrage geleverd aan 's-Hertogenbosch als toeristische bestemming. In de aanbodsfeer heeft het jaar met haar productontwikkeling bijgedragen aan een gevarieerder toeristisch product. Het imago als stad van Bosch is vergroot, zowel lokaal, nationaal als internationaal. Door de programmering van april tot en met december is een stuk seizoensspreiding en seizoensverlenging gerealiseerd.

Uiteraard zal deze forse impuls ook na 2001 doorklinken, zowel in verwachtingen ten aanzien van herhalingsbezoek als de stadspromotionele waarde. Een bijkomend effect is dat het bestaand cultuurtoeristische product extra heeft kunnen profiteren van de media aandacht en activiteiten

Daarnaast bood het Jeroen Bosch jaar een duidelijke meerwaarde voor de inwoners van de stad. Betrokkenheid onder lokale instellingen en bevolking was groot, een belangrijke bijdrage aan het succes van het Jeroen Bosch jaar. De participatie en draagvlak onder de inwoners (van heemkundekringen tot scholieren etc) heeft de stad rijp gemaakt om zich structureel te verbinden met Jeroen Bosch, een voedingsbodem voor een meer structurele aanpak.

Naamsbekendheid
Een belangrijk resultaat is de promotionele meerwaarde die het Jeroen Bosch jaar heeft opgeleverd voor de stad. Het Jeroen Bosch jaar kende een eigen identiteit wat het onderscheidende karakter ten opzichte van andere steden als cultuurtoeristische bestemming heeft vergroot. Om de promotionele meerwaarde - en hiermee de bijdrage aan het imago van de stad - optimaal te benutten was een helder communicatietraject noodzakelijk. Dit heeft geresulteerd in een gezamenlijke aanpak met de VVV, gemeente en de participerende instellingen in de stad. Het JB jaar bleek daarom een middel bij uitstek voor gezamenlijke promotie.

Het Jeroen Bosch jaar heeft forse belangstelling gehad vanuit de media. Het overzicht van media aandacht van lokaal tot internationaal is indrukwekkend. Zo'n 220 dag- en weekbladen (van lokaal tot internationaal) hebben in meer dan wel mindere mate aandacht besteed aan het Jeroen Bosch jaar in 's-Hertogenbosch. Het heeft tevens geresulteerd in diverse televisie uitzendingen in binnen en buitenland. Mediapartner Brabants Dagblad heeft het gehele jaar met zeer grote regelmaat aandacht besteed aan het evenement.

Vervolg
's-Hertogenbosch hecht groot belang aan de kwaliteit en diversiteit van het cultuurtoeristisch aanbod. Landelijk neemt 's-Hertogenbosch de vijfde plaats in waar het gaat om toeristisch recreatief dagbezoek. Echter, de concurrentie met andere steden als cultuurtoeristische bestemming is groot. Behoud en versterking van onze positie is van groot belang. Het Jeroen Bosch jaar heeft aangetoond dat het thema Jeroen Bosch bij uitstek een Unique Selling Point is voor de stad.