09-04-2002
Jeroen Bosch jaar 2001: terugblikken en vooruitkijken
Op initiatief van het gemeentebestuur werd 2001 uitgeroepen tot het
Jeroen Bosch jaar. Het jaar was voornamelijk gericht op het verwerven
van naamsbekendheid als stad van Jeroen Bosch en het creëren van
(lokaal) draagvlak. De activiteiten in 2001 moesten een fundament
vormen voor de structurele aandacht rondom het thema Jeroen Bosch,
onder meer ter bevordering van cultuurtoerisme. Vooruitlopend op de
resultaten van de evaluatie van het Jeroen Bosch jaar heeft het
gemeentebestuur in november 2001 besloten om een bedrag van 50.000,-
beschikbaar te stellen voor onder meer het ontwikkelen van een
meerjarenvisie met betrekking tot dynamische projecten rondom de
thematiek Bosch.
Inmiddels kunnen we terugkijken op een succesvol jaar. Stichting Bosse
Nova, verantwoordelijk voor de organisatie van het Jeroen Bosch jaar
2001, heeft het evaluatierapport aangeboden aan het gemeentebestuur.
Het College heeft in haar vergadering van 3 september jongstleden
kennisgenomen van het rapport. Het college heeft besloten de
aanbevelingen te betrekken bij de meerjarenaanpak.
Evaluatie en aanbevelingen beklijving thema Jeroen Bosch
De evaluatie laat veel positieve resultaten zien. Zo bleek het thema
bij uitstek geschikt voor productontwikkeling vanuit de verschillende
disciplines. De veelheid en diversiteit van activiteiten die het jaar
heeft opgeleverd, getuigen hiervan. De verbintenis van Bosch en zijn
stad heeft vorm gekregen. Niet alleen in de projecten, waarvan een
deel ook na 2001 voor de stad behouden blijven zoals de
Boschpelgrimage, het overnemen van de website van Boymans door het
Stadsarchief, structurele aandacht voor Bosch en zijn Stad in het
Noordbrabants Museum enzovoort. Maar ook waar het gaat om de
uitgebreide media aandacht (lokaal, nationaal en internationaal) en
niet in de laatste plaats de bekendheid en draagvlak onder de eigen
inwoners. De aanpak in de vorm van een totaalprogramma met een
gemeenschappelijke marketingcampagne heeft een belangrijke meerwaarde
opgeleverd voor de stad. Het heeft geleid tot nieuwe vormen van
samenwerking tussen instellingen in de stad.
Er worden echter ook enkele kritische kanttekeningen gemaakt. Door de
korte voorbereidingstijd kwamen de sponsoring en andere
financieringsmogelijkheden in het gedrang. Hierdoor heeft de
financiering van het Jeroen Bosch jaar relatief veel inspanning
gevergd, wat soms ten koste ging van de aandacht voor de inhoudelijke
programmaontwikkeling.
Bosse Nova doet in haar rapport onder meer de aanbeveling om de
investering in het gelegde fundament rondom de thematiek Jeroen Bosch
te zien als een blijvende verplichting tot structurele aandacht op
inhoudelijk niveau (projecten) en op het terrein van promotie en
marketing. Zo biedt de ontwikkelde ¿pelgrimsroute¿ langs historische
objecten en tastbare elementen in de stad een uitstekende kans om op
voort te borduren. De route, panden en objecten zelf vragen om een
heldere en uitdagende markering. Hieraan zouden - uit oogpunt van
synergie tussen verleden en heden en cultuur en toerisme - één of
meerdere bijzondere, eenmalige op Bosch geïnspireerde projecten moeten
worden toegevoegd, waarmee ook Bosschenaren blijvend worden
geconfronteerd met hun beroemde stadgenoot. De combinatie van
pelgrimage en activiteiten moet het daarnaast mogelijk maken ook
nationaal de aandacht van media en bezoekers te trekken.
Legitimatie voor de ondertitel 'Stad van Bosch' vergt een structurele
inspanning gericht op de projecten en doelgroepen die 's-Hertogenbosch
wil bereiken. De marketing en communicatie voor een breed publiek,
regionaal, nationaal en internationaal, moet zijn gebaseerd op
herkenbaarheid, continuïteit en een jaarlijkse dosis prikkelende
vernieuwing.
Economische effecten
Een belangrijke motivatie voor het initiëren van het Jeroen Bosch jaar
door het gemeentebestuur was gelegen in de bijdrage die dit
publieksevenement zou kunnen leveren aan 's-Hertogenbosch als
cultuurtoeristische bestemming. Bekend is dat dergelijke evenementen
met een bovenregionale betekenis economisch gezien een factor van
formaat vormen.
Het Jeroen Bosch jaar 2001 als publieksevenement bleek een belangrijke
culturele én economisch-toeristische impuls voor de stad.
Geconstateerd kan worden dat de totale exploitatie van 1,6 miljoen
gulden ( 726.048,35) - waarvan een half miljoen ingebracht door
gemeentelijke subsidie - een jaarprogramma heeft opgeleverd met een
dertigtal activiteiten, goed voor 250.000 bezoekers.
Op basis van bezoekersaantallen, directe bestedingen (kaartverkoop, horeca enzovoort) en landelijke cijfers met betrekking tot directe bestedingen tijdens dergelijke evenementen en manifestaties is het mogelijk een indicatie te geven van de bestedingseffecten. Een voorzichtige inschatting leert dat het Jeroen Bosch jaar 2001 heeft geleid tot een kleine drie miljoen Euro aan directe bestedingen.
In bovengenoemde aanname wordt geen rekening gehouden met de bestedingen in de indirecte sfeer. Landelijke kengetallen geven aan dat de indirecte bestedingseffecten in de orde van grootte liggen tussen een verdubbeling tot een vervijfvoudiging van de hoogte van de directe bestedingen. Omdat wij niet beschikken over specifieke onderzoeksgegevens is het moeilijk hierover uitspraken te doen. Aangenomen mag worden dat de indirecte bestedingen voor de stad een substantiële economische bijdrage hebben geleverd.
De aandacht voor Jeroen Bosch heeft in 2001 ook geleid tot
activiteiten geïnspireerd op Bosch, echter geen onderdeel uitmakend
van het programma Jeroen Bosch jaar. Zo hebben bestaande activiteiten
zoals de kerststal in de Sint Jan de thematiek overgenomen. Het heeft
ook geleid tot extra activiteiten zoals wintervaartochten, exposities
en lezingen.
Toeristische effecten
Het Jeroen Bosch jaar heeft tevens een positieve bijdrage geleverd aan
's-Hertogenbosch als toeristische bestemming. In de aanbodsfeer heeft
het jaar met haar productontwikkeling bijgedragen aan een gevarieerder
toeristisch product. Het imago als stad van Bosch is vergroot, zowel
lokaal, nationaal als internationaal. Door de programmering van april
tot en met december is een stuk seizoensspreiding en
seizoensverlenging gerealiseerd.
Uiteraard zal deze forse impuls ook na 2001 doorklinken, zowel in
verwachtingen ten aanzien van herhalingsbezoek als de
stadspromotionele waarde. Een bijkomend effect is dat het bestaand
cultuurtoeristische product extra heeft kunnen profiteren van de media
aandacht en activiteiten
Daarnaast bood het Jeroen Bosch jaar een duidelijke meerwaarde voor de
inwoners van de stad. Betrokkenheid onder lokale instellingen en
bevolking was groot, een belangrijke bijdrage aan het succes van het
Jeroen Bosch jaar. De participatie en draagvlak onder de inwoners (van
heemkundekringen tot scholieren etc) heeft de stad rijp gemaakt om
zich structureel te verbinden met Jeroen Bosch, een voedingsbodem voor
een meer structurele aanpak.
Naamsbekendheid
Een belangrijk resultaat is de promotionele meerwaarde die het Jeroen
Bosch jaar heeft opgeleverd voor de stad. Het Jeroen Bosch jaar kende
een eigen identiteit wat het onderscheidende karakter ten opzichte van
andere steden als cultuurtoeristische bestemming heeft vergroot. Om de
promotionele meerwaarde - en hiermee de bijdrage aan het imago van de
stad - optimaal te benutten was een helder communicatietraject
noodzakelijk. Dit heeft geresulteerd in een gezamenlijke aanpak met de
VVV, gemeente en de participerende instellingen in de stad. Het JB
jaar bleek daarom een middel bij uitstek voor gezamenlijke promotie.
Het Jeroen Bosch jaar heeft forse belangstelling gehad vanuit de media. Het overzicht van media aandacht van lokaal tot internationaal is indrukwekkend. Zo'n 220 dag- en weekbladen (van lokaal tot internationaal) hebben in meer dan wel mindere mate aandacht besteed aan het Jeroen Bosch jaar in 's-Hertogenbosch. Het heeft tevens geresulteerd in diverse televisie uitzendingen in binnen en buitenland. Mediapartner Brabants Dagblad heeft het gehele jaar met zeer grote regelmaat aandacht besteed aan het evenement.
Vervolg
's-Hertogenbosch hecht groot belang aan de kwaliteit en diversiteit
van het cultuurtoeristisch aanbod. Landelijk neemt 's-Hertogenbosch de
vijfde plaats in waar het gaat om toeristisch recreatief dagbezoek.
Echter, de concurrentie met andere steden als cultuurtoeristische
bestemming is groot. Behoud en versterking van onze positie is van
groot belang. Het Jeroen Bosch jaar heeft aangetoond dat het thema
Jeroen Bosch bij uitstek een Unique Selling Point is voor de stad.