Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer Postbus 90801 der Staten-Generaal 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4 Binnenhof 1a Telefoon (070) 333 44 44 2513 AA DEN HAAG Telefax (070) 333 40 33
Uw brief Ons kenmerk DPH/2002/61615
Onderwerp Datum Sofi-nummerfraude 13 september 2002
Inleiding
Onlangs is in de media bericht over misbruik van sofi-nummers door werkgevers en
werknemers. De publicaties baseerden zich op het UWV-rapport "Project Sofi-nummers
2000-2001". Doel van het "Project Sofi-nummers 2000-2001" was het verbeteren van de
Verzekerdenadministratie (VZA) door gericht onderzoek naar vermoedelijk misbruik dan wel
oneigenlijk gebruik van sofi-nummers door werknemers en werkgevers. Het project is
uitgevoerd door het toenmalige Gak Nederland bv, nu onderdeel van UWV. Het project is
gefinancierd door SZW.
./. Recentelijk heeft UWV mij het rapport aangeboden, dat u bijgevoegd aantreft. Naar
aanleiding van dit rapport verduidelijk ik hoe het beheer en het gebruik van het sofi-nummer
is geregeld en hoe de door UWV geschetste misstanden kunnen ontstaan. Verder verwijs ik
naar de voorgenomen maatregelen van het Kabinet op het terrein van handhaving en
fraudebestrijding, waarbinnen identiteitsfraude een prominente plaats inneemt. Dit laat
onverlet dat UWV een eigen verantwoordelijkheid heeft om voortdurend zorg te dragen voor
een optimale kwaliteit van de Verzekerdenadministratie (VZA).
Beheer van het sofi-nummer
Hoewel de uitgifte en het beheer van het sofi-nummer belegd is bij de Belastingdienst, zijn
diverse organisaties binnen en buiten het overheidsdomein als gebruiker gebaat bij het juiste
gebruik ervan. In het overheidsdomein zijn belangrijke gebruikers Financiën (belasting-
afdracht), Binnenlandse Zaken (gegevenselement in GBA, vermelding sofi-nummer op
paspoort), en Sociale Zaken en Werkgelegenheid (registratie dienstverbanden, afdracht
premies, verstrekking uitkering c.q. voorziening). In tegenstelling tot hetgeen door de media
wordt bericht, kunnen aan het sofi-nummer geen rechten worden verleend; het is volgens
vigerende wet- en regelgeving slechts een administratief nummer.
2
Werkgevers en werknemers maken in hun contact met Belastingdienst en UWV gebruik van
het sofi-nummer voor het afdragen van belasting en premies, het sofi-nummer is daarmee een
administratief nummer. Wanneer geen juiste identiteitsvaststelling plaatsvindt, dit wil zeggen
wanneer niet wordt geverifieerd of het sofi-nummer geldig is, dan wel of dit bij de
geregistreerde persoon behoort, kunnen onterecht uitkeringen of voorzieningen worden
verstrekt en premies worden afgedragen. Daardoor bereiken ons ministerie signalen over de
misvatting dat met het tonen van een sofi-nummer de schijn van legaliteit zou kunnen ontstaan.
Bij identiteitsfraude, waarbij het sofi-nummer een rol speelt, kunt u denken aan:
- wederrechtelijk gebruik van een bestaand sofi-nummer. Dit betreft een sofi-nummer
met daaraan gekoppelde individuele identiteitsbepalende gegevens van een ander
persoon;
- wederrechtelijk gebruik van een nieuw toegekend sofi-nummer;
- gebruikmaking van een niet bestaand sofi-nummer.
Geconstateerd is dat deze vormen van fraude kunnen ontstaan doordat het werkgevers en
uitvoeringsinstellingen vaak aan de kennis en middelen ontbreekt om persoonsdocumenten te
controleren om na te gaan of betrokkene gerechtigd is arbeid te verrichten, dan wel aanspraak
te maken op een uitkering. Ook is het beheer en toezicht op gebruik van het sofi-nummer voor
verbetering vatbaar, als ook de kwaliteit van (basis)gegevens van de identiteitsketen. Op
basis hiervan kom ik tot de conclusie dat een structurele en gecoördineerde aanpak van
identiteitsfraude met gebruikmaking van sofi-nummers noodzakelijk is.
Overigens buigt het kabinet zich binnenkort over een standpunt met betrekking tot een
structurele aanpak voor een sluitende uitgifte en beheer van persoonsnummers met ondermeer
als doel voorkoming dan wel het tegengaan van misbruik en oneigenlijk gebruik met
persoonsnummers.
Strategisch Akkoord
In het Strategisch Akkoord is een intensivering van maatregelen op het terrein van handhaving
en fraudebestrijding afgesproken. Momenteel wordt binnen mijn departement een
handhavingsprogramma opgesteld voor de komende vier jaar. Dit zal u worden toegestuurd
voor de begrotingsbehandeling in december dit jaar. Een speerpunt hierin zal zonder meer
zijn de aanpak van de identiteitsfraude. In het kader zijn verschillende acties specifiek gericht
op het bestrijden en voorkómen van misbruik en oneigenlijk gebruik van sofi-nummers. Het
andere speerpunt is de aanpak van zwart werk.
Naast preventieve maatregelen zullen in het handhavingsprogramma ook repressieve
maatregelen worden aangekondigd. Een capaciteitsuitbreiding bij de AI en UWV voor de
aanpak van malafide uitzendbureaus, een uitbreiding van controleambtenaren bij UWV en
gemeenten zodat er naast papieren controles meer daadwerkelijke controles ter plaatse
kunnen worden uitgevoerd, als ook het invoeren van hoge administratieve boetes in het kader
van de Wet Arbeid Vreemdelingen (WAV) maken hiervan deel uit.
3
Vanuit de SIOD loopt momenteel een pilotproject over identiteitsfraude. Met gebruikmaking
van het netwerk en de expertise van een aantal gespecialiseerde diensten wordt aan de hand
van lopende opsporingsonderzoeken kennis opgebouwd van de structuur en de organisatie
achter identiteitsfraude. Na verloop van tijd zal de SIOD de uitvoeringsorganen voor de
sociale zekerheid kunnen ondersteunen bij de bestrijding van identiteitsfraude in de sociale
zekerheid. Ook dit soort acties maakt deel uit van het handhavingsprogramma 2002 2006.
Ondanks de activiteiten die momenteel al plaatsvinden om de komende vier jaar de nodige
stappen te kunnen zetten, zijn naar mijn mening nog aanvullende acties nodig voor de echt
korte termijn, de aard en omvang van de problemen in het sofi-domein in aanmerking
nemende. Momenteel worden deze mogelijkheden samen met het ministerie van Financiën
bezien. In het handhavingsprogramma zullen deze aanvullende maatregelen zijn opgenomen.
Vooralsnog gaan de gedachten uit naar mogelijkheden voor een verbeterde
beheersvoorziening en toezicht op gebruik van het sofi-nummer, de signaalfunctie bij
meervoudig gebruik van één sofi-nummer met verschillende synchroon lopende
dienstverbanden, de facilitering aan werkgevers in de vorm van een informatie- en meldpunt,
verhoging van de fraude-alertheid en kennis van echtheidskenmerken van reisdocumenten bij
baliepersoneel als ook de versnelde opstart van onderzoeken naar wijziging in de
controlemethodiek in de sociale zekerheid. De op te stellen maatregelen zullen passen binnen
het al ingezette middellange en lange termijn beleid ten aanzien van verbeteringen in het sofi-
domein, waarbij ook het Ministerie van BZK betrokken is.
Voor de begrotingsbehandeling zend ik u het handhavingsprogramma voor de komende vier
jaar.
De Staatssecretaris van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid,
(M. Rutte)