Ministerie van Financiën

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Datum Uw brief Ons kenmerk (Kenmerk)

17 september 2002 BZ 2002-1432 M

Onderwerp

Aankondiging beschikbaar stellen subsidieoverzicht rijksoverheid 2003 op internet


1. Inleiding


Sinds 1996 zend ik u jaarlijks het inventariserend Subsidieoverzicht Rijksoverheid (SOR) toe. Op verzoek van de Commissie voor de Rijksuitgaven(1) ontvangt u met ingang van dit jaar geen papieren exemplaar meer en wordt het overzicht alleen nog via internet ter beschikking gesteld. Het overzicht wordt tegelijkertijd met de rijksbegroting op Prinsjesdag op internet gepresenteerd. U kunt het vinden op de site van het ministerie van Financiën: www.minfin.nl


2. De verschillen ten opzichte van vorig jaar (SOR 2003 t.o.v. 2002)

Om het tegenzittend economisch tij het hoofd te kunnen bieden, heeft het kabinet maatregelen getroffen om de openbare financiën op orde te krijgen. Deze maatregelen hebben ook hun weerslag gehad op de subsidies. In 2003 is in totaal ruim ¤ 146 miljoen bezuinigd op subsidies.

Ondanks de bezuinigingen is het totale budgettaire beslag ten opzichte van 2002 met bijna ¤ 0,8 miljard toegenomen tot ruim ¤ 17,5 miljard. Hiervan is ca. ¤ 0,4 miljard toe te schrijven aan prijsbijstelling. In totaal is het aantal subsidieregelingen met 29 gedaald ten opzichte van het jaar ervoor.

Subsidietaakstelling nog verwerken

Enkele departementen hebben deze subsidietaakstelling reeds verwerkt in de bedragen van het SOR 2003, andere hebben de taakstelling nog 'geparkeerd' om later toe te rekenen (korten) naar individuele subsidieregelingen. Oorzaak hiervan was de relatief korte tijd tussen het aantreden van het nieuwe kabinet en de indiening van de begrotingen, waardoor het niet mogelijk was de subsidietaakstellingen uit het Strategisch Akkoord en het Augustusmemorandum (geheel) te verwerken. Hierdoor zal het budgettaire beslag voor 2003 bij de meeste departementen nog (naar beneden) worden bijgesteld(2). De departementen met een * zullen de taakstelling nog nader verwerken.

Tabel 1 geeft een totaaloverzicht van het aantal subsidieregelingen en het budgettaire beslag per departement.

Tabel 1:

                SOR 2003(3)         SOR 2002       Verschil
                                                  budgettair
                                                  beslag in

                                                   SOR 2003

                                                  t.o.v. SOR
                                                     2002

Ministerie  Aantal   Totaal    Totaal    aantal
            subsidie-budgettairbudgettairsubsidie-
                     beslag (x beslag (x
            Regelinge1000      1000      regelingen
                     euro)     euro)




AZ                  0         0         0       0          0

Koninkrijksrelaties 0         0     1.152       2     -1.152

BZ*                28 1.130.499   948.205      25    182.294

Justitie*          49 1.736.598 2.041.551      35   -304.953

BZK*                8    22.063    19.622       7      2.441

OcenW             123 4.300.655 3.906.285     135    394.370

Financiën*          2       704     1.086       2       -382

Defensie*          28    61.350    68.149      29     -6.799

VROM               41 2.403.493 1.935.465      41    468.028

VenW*              78 4.580.722 4.431.813      80    148.909

EZ*                46   913.790 1.087.341      67   -173.551

LNV*               61   384.688   350.865      61     33.823

SZW                20    17.641    23.840      33     -6.199

VWS*               21 1.995.990 1.969.067      17     26.923

Totaal:           50517.549.15216.784.441     534    763.752

3. Meest opmerkelijke budgettaire verschillen
De grootste financiële verschillen ten opzichte van vorig jaar hebben betrekking op de begrotingen van VROM, OCW, Buitenlandse Zaken en Verkeer en Waterstaat, waarvan de subsidiebudgetten ten opzichte van 2002 een toename vertonen.

Bij VROM wordt de verhoging van het budget (ca. ¤ 468 miljoen.) met name verklaard door een verhoging van de gemiddelde huursubsidiebijdrage en een begrotingstechnische verwerking van het subsidiebudget Stedelijke vernieuwing. Bij OCW ( ca. ¤ 0,4 miljard) is het bedrag van de Wet Studiefinanciering verhoogd (ca. ¤ 380 miljoen) door een verwachte toename van het aantal studenten waardoor de uitgaven in het kader van de reisvoorziening toenemen. Bij Buitenlandse Zaken wordt de verhoging (ca. ¤ 182 miljoen) onder andere verklaard door openstelling van de nieuwe regeling Thematische Medefinancieringsprogramma, waarvoor ¤ 30 miljoen beschikbaar is in 2003. Bij Verkeer en Waterstaat is de Gebundelde doeluitkering in het Infrafonds verlengd tot 2003.

De grootste daling in de subsidiebudgetten is te zien bij Justitie (-/- ¤ 304 miljoen) en Economische zaken (-/- ¤ 173 miljoen). Bij Justitie wordt de verlaging (-/- ¤ 304 miljoen) met name verklaard door een afname van het aantal asielzoekers en verlaging van de reserves van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA).

Bij Economische Zaken is wordt de verlaging van het totale subsidiebudget (-/- ¤ 173 miljoen) verklaard door beëindiging van enkele regelingen, bijv. zeescheepsbouw en bundeling van bestaande regelingen. Tevens heeft EZ besloten de doelfinanciering voor een aantal instellingen nu vorm te geven in opdrachtenprogramma's en niet meer in de vorm van subsidies. Enkele regelingen van EZ zijn tenslotte in voorgaande overzichten abusievelijk als subsidie opgenomen waar feitelijk sprake was van andersoortig instrument, zoals een lening of garantieregeling.

In Bijlage 1 wordt per departement een korte toelichting gegeven op de meest opvallende wijzigingen.

De Minister van Financiën,

Bijlage 1

Toelichting per departement


* VROM

Het aantal subsidieregelingen bij VROM is nagenoeg gelijk gebleven. Deson-danks is sprake van een fors hoger subsidiebedrag ten opzichte van vorig jaar van circa ¤ 468 mln. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door stijging van een tweetal bestaande regelingen en door één nieuwe regeling. Zo wordt in het kader van de Huursubsidiewet voor 2003 ca. ¤ 43 mln. meer geraamd dan in 2002. Ondanks een afname van de aantallen huursubsidiegebruikers in 2003 ten opzichte van vorig jaar, stijgt het budget namelijk als gevolg van een hoger wordende gemiddelde bijdrage. Een andere stijging wordt veroorzaakt door het Investeringsbudget stedelijke vernieuwing. De subsidieraming in 2003 wijkt met een ophoging van ¤ 350 mln. sterk af van het budget voor 2002. Dit heeft een technische oorzaak. In 2002 heeft ter hoogte van dit bedrag een kasschuif naar 2001 plaatsgevonden vanwege de rijksbrede budgettaire problematiek in 2002. Een belangrijke nieuwe regeling is de Bodemsanering Wbb. In 2003 wordt de Wet bodembescherming (Wbb) en de bijbehorende regelgeving herzien. Eén van de onderwerpen van het (nog voorliggende) wetsvoorstel betreft een basis voor een subsidieregeling voor sanering van bedrijfsterreinen als mede een financieringsstelsel voor overheden op basis van programma's die door de uitvoerende overheden worden opgesteld. Hier is ongeveer ¤ 115 mln. mee gemoeid. Relatief grote subsidieregelingen die per 2003 zijn komen te vervallen en dus het budgettaire beeld niet meer belasten zijn de Tijdelijke regeling geldelijke steun liftplaatsing bij bestaande woongebouwen (¤ 29 mln.) en de Tijdelijke stimuleringsregeling herstructurering goedkope woningvoorraad (¤ 16 mln.).


* OCW

Het totale budgettaire beslag is met bijna ¤ 0,4 mld. toegenomen terwijl het aantal subsidieregelingen is afgenomen. Het grootste deel van het subsidiebudget is geconcentreerd bij de Wet studiefinanciering (WSF) inclusief reisvoorziening, dat met ca. ¤ 380 mln. is toegenomen. De stijging bij de WSF-uitgaven in 2003 kan verklaard worden door leerlingenontwikkelingen, prijscompensatie (indexering) ook van de les- en collegegelden en een groter beslag aan prestatiebeursuitgaven (omzettingen van leningen in gift en direct als gift verstrekte aanvullende beurzen aan eerstejaars studenten). De grote stijging van de begrote uitgaven tussen 2002 en 2003 komt bovendien omdat al in 2001 een groot bedrag (¤ 222 miljoen) inzake het contract met de OV-bedrijven betreffende het kalenderjaar 2002 is uitbetaald. Het reguliere ict-aandeel is per 1 augustus 2002 ingezakt in de lump-sum bekostiging materieel (BSM) en wordt derhalve niet meer als subsidie uitgekeerd. Het restant van de subsidie is voornamelijk voor Kennisnet.


* Buitenlandse Zaken

Het totale budgettaire beslag is met ruim ¤ 252 mln. toegenomen, het aantal regelingen is van 25 naar 28 gestegen. Het subsidiebedrag voor Technische assistentie neemt toe als gevolg van de aanpassing van de subsidie aan de ontwikkelingsorganisatie SNV die het beheer van het assistentdeskundigen-programma heeft overgenomen. Het in 2002 gestarte fonds is komend jaar naar verwachting op volle sterkte gebracht.

Voor de nieuwe regeling Thematische
Medefinancieringsprogramma is 30 mln. beschikbaar vanaf 2003. Op den duur zullen de vrijvallende posten uit de thema's mensenrechten en conflictbeheersing, goed bestuur en democratisering, milieu, kinderen en ontwikkeling, maatschappelijke ontwikkeling, vrouwen en ontwikkeling, economie en werkgelegenheid, landbouw en regionale ontwikkeling, stedelijke ontwikkeling en speciale activiteiten, door deze nieuwe subsidieregeling worden opgenomen. De subsidietaakstellingen (2003) zijn gerealiseerd op de subsidiebudgetten voor MATRA en POBB. Deze aanvankelijk oplopende reeksen nemen daardoor minder toe.


* Verkeer en Waterstaat

Het budgettaire beslag is in 2003 met bijna ¤ 149 mln. gestegen, het aantal regelingen nam met 2 af. De stijging in het budgettair beslag wordt verklaard door een grote mutatie op het Infrastructuurfonds. Het betreft hier de Gebundelde Doeluitkering welke met een jaar verlengd is tot 2003. De overige mutaties hebben deze zeer sterke positieve stijging enigszins gecompenseerd.


* LNV

De toename van het budgettair beslag LNV bedraagt per saldo ¤ 33,8 mln. Dit houdt met name verband met de hogere uitgaven voor de Regeling Beëindiging Veehouderijtakken (RBV) in 2003 ten opzichte van 2002.


* Defensie

Het subsidiebudget van Defensie is met bijna ¤ 7 mln. afgenomen. Hierdoor wordt met ingang van 2003 de doelfinanciering TNO in totaal met ¤ 9,1 miljoen gekort. Deze korting vloeit deels (¤ 6,8 mln.) voort uit de Voorjaarsnota 2001. Het resterende deel (¤ 2,3 mln.) hangt samen met de in de Defensienota 2000 aangekondigde verlaging van het budget voor onderzoek en ontwikkeling met ¤ 4,5 mln. Deze verlaging is hiermee, gezien de reeds in 2000/2001 doorgevoerde kortingen op de bijdrage aan het NIVR Ruimte Technologie (NRT) programma en op het budget voor gebruik van kennis en kunde door het kerndepartement, thans volledig gerealiseerd.

De stijging (¤ 0,4 mln.) van de bijdrage aan OCW ten behoeve van de Stichting bijzonder scholen op Algemene Grondslag (STOAG) is het gevolg van exogene factoren. Zo leidt bijvoorbeeld een verlaging van het maximaal aantal leerlingen per klas tot meeruitgaven evenals verbeterde ARBO-voorzieningen.

De subsidie ten behoeve van TNO-Plaspoelpolder (met in 2002 een budgettair beslag van ¤ 5,1 mln.) betrof een tijdelijke regeling die in 2002 is afgelopen.


* Binnenlandse Zaken

Sinds de laatste Tweede Kamerverkiezingen zijn er 2 partijen bijgekomen in de Tweede Kamer. Als gevolg hiervan worden meer vaste bedragen uit de subsidie Politieke Partijen gefinancierd, waarmee de verhoging van het subsidiebudget met ¤ 2,4 mln. verklaard wordt.


* Koninkrijksrelaties

De twee subsidieregelingen op het hoofdstuk Koninkrijksrelaties zijn met ingang van 2003 beëindigd, waarmee het gehele hoofdstuk Koninkrijksrelaties is komen te vervallen.

De activiteiten van de Nederlands-Antilliaanse Stichting voor Klinisch Hoger Onderwijs (Naskho) dienen in eerste instantie een Nederlands onderwijsbelang en zijn niet subsidiabel ten laste van dit subsidiehoofdstuk. In 2000 is besloten deze subsidie af te bouwen en per 1 januari 2003 te beëindigen. Per 1 januari 2003 is eveneens de subsidieregeling Stichting Monumentenzorg Curaçao (SMC) komen te vervallen.


* Justitie

Als gevolg van een meevallende instroom van Alleenstaande Minderjarige Asielzoekers (ama's) is het subsidiebudget voor jeugdhulpverlening naar beneden bijgesteld. Het subsidiebesluit COA is naar beneden bijgesteld op basis van realisatiecijfers over 2001. De lagere realisatie in 2001 houdt verband met de inzet van goedkopere vormen van opvang voor asielzoekers en ama's. Daarnaast is het uitgavenniveau van het COA naar beneden bijgesteld in verband met de verlaging van de reserves van het COA.

In 2002 is de subsidie van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) aan de particuliere TBS-inrichtingen opgenomen in het SOR. Deze bijdrage van Justitie aan DJI is inclusief de kosten voor AWBZ. Voor 2003 is alleen de subsidie van Justitie aan DJI t.b.v. de particuliere TBS-inrichtingen opgenomen.


· Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Het aantal subsidieregelingen bij Sociale Zaken is in 2003 met 13 gedaald tot 20 regelingen. Het totale budgettaire beslag is met ruim ¤ 6 mln. verlaagd tot ¤ 17,6 mln. De verlaging wordt met name veroorzaakt door beëindiging van enkele regelingen met ingang van 2003, waaronder een regeling in het kader van armoedebestrijding en een regeling ter bevordering van emancipatie-expertise (E-quality).


· Financiën

De subsidie aan het Nederlands Muntmuseum is na (gedeeltelijke) verwerking van de subsidietaakstellingen verlaagd tot ca. ¤ 0,7 mln. in 2003. De subsidie Beroepsopleiding financieel-economisch beleidsmedewerker is qua omvang onveranderd gebleven.


* EZ

Het budgettaire beslag bij EZ is ruim ¤ 173 mln. afgenomen, het aantal subsidieregelingen daalde met 21 tot 46. Die terugloop is voor een deel te verklaren door het vervallen van een aantal regelingen, zoals de Zeescheepsnieuwbouw. Daarnaast is een aantal regelingen gebundeld of samengevoegd tot nieuwe instrumenten, zoals het kennisoverdrachtinstrument en de incidentele subsidies energiebeleid.

EZ heeft een aantal regelingen niet langer in het SOR opgenomen. Dit enerzijds omdat enkele regelingen in eerdere overzichten abusievelijk als subsidie waren gelabeld terwijl het in werkelijkheid om andersoortige instrumenten zoals garantieregelingen of een leningen. Anderzijds heeft EZ besloten de doelfinanciering voor een aantal instellingen nu vorm te geven in opdrachtenprogramma's.

Voorts moet opgemerkt worden dat het ministerie van Economische Zaken op verplichtingen stuurt en niet op directe kasuitgaven. Een oploop in een subsidieregeling in het SOR 2003 betekent niet per definitie dat er sprake hoeft te zijn van een intensivering, maar kan ook het gevolg zijn van een hoger verplichtingenniveau uit voorgaande jaren, dat nu tot uitbetaling komt.


* VWS

In 2003 zijn 21 subsidieregelingen van kracht met een gezamenlijk budgettair beslag van bijna ¤ 2,0 mld. Het budgettaire beslag is ten opzichte van 2002 relatief licht gestegen. De toename wordt veroorzaakt door het saldo van intensivering van bestaande regelingen, nieuwe regelingen uit hoofde van de Welzijnswet en Kaderwet Volksgezondheidssubsidies (o.a. Jeugdhulpverlening, Gehandicapten) en het overhevelen van de regeling voor Kinderopvang en Buitenschoolse opvang naar het ministerie van SZW.


---

(1) Verzoek van de Commissie voor de Rijksuitgaven uit 2000.

(2) Budgettair wordt de subsidietaakstelling voor 2003 (in totaal ruim ¤ 146. miljoen) verwerkt bij Nota van Wijziging of bij Voorjaarsnota 2003.

(3) Aansluitend op de stand Ontwerpbegroting 2003.