De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Datum Uw brief Ons kenmerk
(Kenmerk)
17 september 2002 BZ 2002-1432 M
Onderwerp
Aankondiging beschikbaar stellen subsidieoverzicht
rijksoverheid 2003 op internet
1. Inleiding
Sinds 1996 zend ik u jaarlijks het inventariserend
Subsidieoverzicht Rijksoverheid (SOR) toe. Op verzoek van
de Commissie voor de Rijksuitgaven(1) ontvangt u met ingang
van dit jaar geen papieren exemplaar meer en wordt het
overzicht alleen nog via internet ter beschikking gesteld.
Het overzicht wordt tegelijkertijd met de rijksbegroting op
Prinsjesdag op internet gepresenteerd. U kunt het vinden op
de site van het ministerie van Financiën: www.minfin.nl
2. De verschillen ten opzichte van vorig jaar (SOR 2003
t.o.v. 2002)
Om het tegenzittend economisch tij het hoofd te kunnen
bieden, heeft het kabinet maatregelen getroffen om de
openbare financiën op orde te krijgen. Deze maatregelen
hebben ook hun weerslag gehad op de subsidies. In 2003 is
in totaal ruim ¤ 146 miljoen bezuinigd op subsidies.
Ondanks de bezuinigingen is het totale budgettaire beslag
ten opzichte van 2002 met bijna ¤ 0,8 miljard toegenomen
tot ruim ¤ 17,5 miljard. Hiervan is ca. ¤ 0,4 miljard toe
te schrijven aan prijsbijstelling. In totaal is het aantal
subsidieregelingen met 29 gedaald ten opzichte van het jaar
ervoor.
Subsidietaakstelling nog verwerken
Enkele departementen hebben deze subsidietaakstelling reeds
verwerkt in de bedragen van het SOR 2003, andere hebben de
taakstelling nog 'geparkeerd' om later toe te rekenen
(korten) naar individuele subsidieregelingen. Oorzaak
hiervan was de relatief korte tijd tussen het aantreden van
het nieuwe kabinet en de indiening van de begrotingen,
waardoor het niet mogelijk was de subsidietaakstellingen
uit het Strategisch Akkoord en het Augustusmemorandum
(geheel) te verwerken. Hierdoor zal het budgettaire beslag
voor 2003 bij de meeste departementen nog (naar beneden)
worden bijgesteld(2). De departementen met een * zullen de
taakstelling nog nader verwerken.
Tabel 1 geeft een totaaloverzicht van het aantal
subsidieregelingen en het budgettaire beslag per
departement.
Tabel 1: SOR 2003(3) SOR 2002 Verschil budgettair beslag in SOR 2003 t.o.v. SOR 2002 Ministerie Aantal Totaal Totaal aantal subsidie-budgettairbudgettairsubsidie- beslag (x beslag (x Regelinge1000 1000 regelingen euro) euro) AZ 0 0 0 0 0 Koninkrijksrelaties 0 0 1.152 2 -1.152 BZ* 28 1.130.499 948.205 25 182.294 Justitie* 49 1.736.598 2.041.551 35 -304.953 BZK* 8 22.063 19.622 7 2.441 OcenW 123 4.300.655 3.906.285 135 394.370 Financiën* 2 704 1.086 2 -382 Defensie* 28 61.350 68.149 29 -6.799 VROM 41 2.403.493 1.935.465 41 468.028 VenW* 78 4.580.722 4.431.813 80 148.909 EZ* 46 913.790 1.087.341 67 -173.551 LNV* 61 384.688 350.865 61 33.823 SZW 20 17.641 23.840 33 -6.199 VWS* 21 1.995.990 1.969.067 17 26.923 Totaal: 50517.549.15216.784.441 534 763.752
3. Meest opmerkelijke budgettaire verschillen
De grootste financiële verschillen ten opzichte van vorig jaar hebben betrekking op de begrotingen van VROM, OCW, Buitenlandse Zaken en Verkeer en Waterstaat, waarvan de subsidiebudgetten ten opzichte van 2002 een toename vertonen.
Bij VROM wordt de verhoging van het budget (ca. ¤ 468 miljoen.) met name verklaard door een verhoging van de gemiddelde huursubsidiebijdrage en een begrotingstechnische verwerking van het subsidiebudget Stedelijke vernieuwing. Bij OCW ( ca. ¤ 0,4 miljard) is het bedrag van de Wet Studiefinanciering verhoogd (ca. ¤ 380 miljoen) door een verwachte toename van het aantal studenten waardoor de uitgaven in het kader van de reisvoorziening toenemen. Bij Buitenlandse Zaken wordt de verhoging (ca. ¤ 182 miljoen) onder andere verklaard door openstelling van de nieuwe regeling Thematische Medefinancieringsprogramma, waarvoor ¤ 30 miljoen beschikbaar is in 2003. Bij Verkeer en Waterstaat is de Gebundelde doeluitkering in het Infrafonds verlengd tot 2003.
De grootste daling in de subsidiebudgetten is te zien bij Justitie (-/- ¤ 304 miljoen) en Economische zaken (-/- ¤ 173 miljoen). Bij Justitie wordt de verlaging (-/- ¤ 304 miljoen) met name verklaard door een afname van het aantal asielzoekers en verlaging van de reserves van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA).
Bij Economische Zaken is wordt de verlaging van het totale subsidiebudget (-/- ¤ 173 miljoen) verklaard door beëindiging van enkele regelingen, bijv. zeescheepsbouw en bundeling van bestaande regelingen. Tevens heeft EZ besloten de doelfinanciering voor een aantal instellingen nu vorm te geven in opdrachtenprogramma's en niet meer in de vorm van subsidies. Enkele regelingen van EZ zijn tenslotte in voorgaande overzichten abusievelijk als subsidie opgenomen waar feitelijk sprake was van andersoortig instrument, zoals een lening of garantieregeling.
In Bijlage 1 wordt per departement een korte toelichting gegeven op de meest opvallende wijzigingen.
De Minister van Financiën,
Bijlage 1
Toelichting per departement
* VROM
Het aantal subsidieregelingen bij VROM is nagenoeg gelijk
gebleven. Deson-danks is sprake van een fors hoger
subsidiebedrag ten opzichte van vorig jaar van circa ¤ 468
mln. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door stijging van
een tweetal bestaande regelingen en door één nieuwe
regeling. Zo wordt in het kader van de Huursubsidiewet voor
2003 ca. ¤ 43 mln. meer geraamd dan in 2002. Ondanks een
afname van de aantallen huursubsidiegebruikers in 2003 ten
opzichte van vorig jaar, stijgt het budget namelijk als
gevolg van een hoger wordende gemiddelde bijdrage. Een
andere stijging wordt veroorzaakt door het
Investeringsbudget stedelijke vernieuwing. De
subsidieraming in 2003 wijkt met een ophoging van ¤ 350
mln. sterk af van het budget voor 2002. Dit heeft een
technische oorzaak. In 2002 heeft ter hoogte van dit bedrag
een kasschuif naar 2001 plaatsgevonden vanwege de
rijksbrede budgettaire problematiek in 2002. Een
belangrijke nieuwe regeling is de Bodemsanering Wbb. In
2003 wordt de Wet bodembescherming (Wbb) en de bijbehorende
regelgeving herzien. Eén van de onderwerpen van het (nog
voorliggende) wetsvoorstel betreft een basis voor een
subsidieregeling voor sanering van bedrijfsterreinen als
mede een financieringsstelsel voor overheden op basis van
programma's die door de uitvoerende overheden worden
opgesteld. Hier is ongeveer ¤ 115 mln. mee gemoeid.
Relatief grote subsidieregelingen die per 2003 zijn komen
te vervallen en dus het budgettaire beeld niet meer
belasten zijn de Tijdelijke regeling geldelijke steun
liftplaatsing bij bestaande woongebouwen (¤ 29 mln.) en de
Tijdelijke stimuleringsregeling herstructurering goedkope
woningvoorraad (¤ 16 mln.).
* OCW
Het totale budgettaire beslag is met bijna ¤ 0,4
mld. toegenomen terwijl het aantal subsidieregelingen is
afgenomen. Het grootste deel van het subsidiebudget is
geconcentreerd bij de Wet studiefinanciering (WSF)
inclusief reisvoorziening, dat met ca. ¤ 380 mln. is
toegenomen. De stijging bij de WSF-uitgaven in 2003 kan
verklaard worden door leerlingenontwikkelingen,
prijscompensatie (indexering) ook van de les- en
collegegelden en een groter beslag aan
prestatiebeursuitgaven (omzettingen van leningen in gift en
direct als gift verstrekte aanvullende beurzen aan
eerstejaars studenten). De grote stijging van de begrote
uitgaven tussen 2002 en 2003 komt bovendien omdat al in
2001 een groot bedrag (¤ 222 miljoen) inzake het contract
met de OV-bedrijven betreffende het kalenderjaar 2002 is
uitbetaald. Het reguliere ict-aandeel is per 1 augustus
2002 ingezakt in de lump-sum bekostiging materieel (BSM) en
wordt derhalve niet meer als subsidie uitgekeerd. Het
restant van de subsidie is voornamelijk voor Kennisnet.
* Buitenlandse Zaken
Het totale budgettaire beslag is met ruim ¤ 252 mln.
toegenomen, het aantal regelingen is van 25 naar 28
gestegen. Het subsidiebedrag voor Technische assistentie
neemt toe als gevolg van de aanpassing van de subsidie aan
de ontwikkelingsorganisatie SNV die het beheer van het
assistentdeskundigen-programma heeft overgenomen. Het in
2002 gestarte fonds is komend jaar naar verwachting op
volle sterkte gebracht.
Voor de nieuwe regeling Thematische
Medefinancieringsprogramma is 30 mln. beschikbaar vanaf
2003. Op den duur zullen de vrijvallende posten uit de
thema's mensenrechten en conflictbeheersing, goed bestuur
en democratisering, milieu, kinderen en ontwikkeling,
maatschappelijke ontwikkeling, vrouwen en ontwikkeling,
economie en werkgelegenheid, landbouw en regionale
ontwikkeling, stedelijke ontwikkeling en speciale
activiteiten, door deze nieuwe subsidieregeling worden
opgenomen. De subsidietaakstellingen (2003) zijn
gerealiseerd op de subsidiebudgetten voor MATRA en POBB.
Deze aanvankelijk oplopende reeksen nemen daardoor minder
toe.
* Verkeer en Waterstaat
Het budgettaire beslag is in 2003 met bijna ¤ 149 mln.
gestegen, het aantal regelingen nam met 2 af. De stijging
in het budgettair beslag wordt verklaard door een grote
mutatie op het Infrastructuurfonds. Het betreft hier de
Gebundelde Doeluitkering welke met een jaar verlengd is tot
2003. De overige mutaties hebben deze zeer sterke positieve
stijging enigszins gecompenseerd.
* LNV
De toename van het budgettair beslag LNV bedraagt per saldo
¤ 33,8 mln. Dit houdt met name verband met de hogere
uitgaven voor de Regeling Beëindiging Veehouderijtakken
(RBV) in 2003 ten opzichte van 2002.
* Defensie
Het subsidiebudget van Defensie is met bijna ¤ 7 mln.
afgenomen. Hierdoor wordt met ingang van 2003 de
doelfinanciering TNO in totaal met ¤ 9,1 miljoen gekort.
Deze korting vloeit deels (¤ 6,8 mln.) voort uit de
Voorjaarsnota 2001. Het resterende deel (¤ 2,3 mln.) hangt
samen met de in de Defensienota 2000 aangekondigde
verlaging van het budget voor onderzoek en ontwikkeling met
¤ 4,5 mln. Deze verlaging is hiermee, gezien de reeds in
2000/2001 doorgevoerde kortingen op de bijdrage aan het
NIVR Ruimte Technologie (NRT) programma en op het budget
voor gebruik van kennis en kunde door het kerndepartement,
thans volledig gerealiseerd.
De stijging (¤ 0,4 mln.) van de bijdrage aan OCW ten
behoeve van de Stichting bijzonder scholen op Algemene
Grondslag (STOAG) is het gevolg van exogene factoren. Zo
leidt bijvoorbeeld een verlaging van het maximaal aantal
leerlingen per klas tot meeruitgaven evenals verbeterde
ARBO-voorzieningen.
De subsidie ten behoeve van TNO-Plaspoelpolder (met in 2002
een budgettair beslag van ¤ 5,1 mln.) betrof een tijdelijke
regeling die in 2002 is afgelopen.
* Binnenlandse Zaken
Sinds de laatste Tweede Kamerverkiezingen zijn er 2
partijen bijgekomen in de Tweede Kamer. Als gevolg hiervan
worden meer vaste bedragen uit de subsidie Politieke
Partijen gefinancierd, waarmee de verhoging van het
subsidiebudget met ¤ 2,4 mln. verklaard wordt.
* Koninkrijksrelaties
De twee subsidieregelingen op het hoofdstuk
Koninkrijksrelaties zijn met ingang van 2003 beëindigd,
waarmee het gehele hoofdstuk Koninkrijksrelaties is komen
te vervallen.
De activiteiten van de Nederlands-Antilliaanse Stichting
voor Klinisch Hoger Onderwijs (Naskho) dienen in eerste
instantie een Nederlands onderwijsbelang en zijn niet
subsidiabel ten laste van dit subsidiehoofdstuk. In 2000 is
besloten deze subsidie af te bouwen en per 1 januari 2003
te beëindigen. Per 1 januari 2003 is eveneens de
subsidieregeling Stichting Monumentenzorg Curaçao (SMC)
komen te vervallen.
* Justitie
Als gevolg van een meevallende instroom van Alleenstaande
Minderjarige Asielzoekers (ama's) is het subsidiebudget
voor jeugdhulpverlening naar beneden bijgesteld. Het
subsidiebesluit COA is naar beneden bijgesteld op basis van
realisatiecijfers over 2001. De lagere realisatie in 2001
houdt verband met de inzet van goedkopere vormen van opvang
voor asielzoekers en ama's. Daarnaast is het uitgavenniveau
van het COA naar beneden bijgesteld in verband met de
verlaging van de reserves van het COA.
In 2002 is de subsidie van de Dienst Justitiële
Inrichtingen (DJI) aan de particuliere TBS-inrichtingen
opgenomen in het SOR. Deze bijdrage van Justitie aan DJI is
inclusief de kosten voor AWBZ. Voor 2003 is alleen de
subsidie van Justitie aan DJI t.b.v. de particuliere
TBS-inrichtingen opgenomen.
· Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Het aantal subsidieregelingen bij Sociale Zaken is in 2003
met 13 gedaald tot 20 regelingen. Het totale budgettaire
beslag is met ruim ¤ 6 mln. verlaagd tot ¤ 17,6 mln. De
verlaging wordt met name veroorzaakt door beëindiging van
enkele regelingen met ingang van 2003, waaronder een
regeling in het kader van armoedebestrijding en een
regeling ter bevordering van emancipatie-expertise
(E-quality).
· Financiën
De subsidie aan het Nederlands Muntmuseum is
na (gedeeltelijke) verwerking van de subsidietaakstellingen
verlaagd tot ca. ¤ 0,7 mln. in 2003. De subsidie
Beroepsopleiding financieel-economisch beleidsmedewerker is
qua omvang onveranderd gebleven.
* EZ
Het budgettaire beslag bij EZ is ruim ¤ 173 mln. afgenomen,
het aantal subsidieregelingen daalde met 21 tot 46. Die
terugloop is voor een deel te verklaren door het vervallen
van een aantal regelingen, zoals de Zeescheepsnieuwbouw.
Daarnaast is een aantal regelingen gebundeld of
samengevoegd tot nieuwe instrumenten, zoals het
kennisoverdrachtinstrument en de incidentele subsidies
energiebeleid.
EZ heeft een aantal regelingen niet langer in het SOR
opgenomen. Dit enerzijds omdat enkele regelingen in eerdere
overzichten abusievelijk als subsidie waren gelabeld
terwijl het in werkelijkheid om andersoortige instrumenten
zoals garantieregelingen of een leningen. Anderzijds heeft
EZ besloten de doelfinanciering voor een aantal
instellingen nu vorm te geven in opdrachtenprogramma's.
Voorts moet opgemerkt worden dat het ministerie van Economische Zaken op verplichtingen stuurt en niet op directe kasuitgaven. Een oploop in een subsidieregeling in het SOR 2003 betekent niet per definitie dat er sprake hoeft te zijn van een intensivering, maar kan ook het gevolg zijn van een hoger verplichtingenniveau uit voorgaande jaren, dat nu tot uitbetaling komt.
* VWS
In 2003 zijn 21 subsidieregelingen van kracht met een
gezamenlijk budgettair beslag van bijna ¤ 2,0 mld. Het
budgettaire beslag is ten opzichte van 2002 relatief licht
gestegen. De toename wordt veroorzaakt door het saldo van
intensivering van bestaande regelingen, nieuwe regelingen
uit hoofde van de Welzijnswet en Kaderwet
Volksgezondheidssubsidies (o.a. Jeugdhulpverlening,
Gehandicapten) en het overhevelen van de regeling voor
Kinderopvang en Buitenschoolse opvang naar het ministerie
van SZW.
---
(1) Verzoek van de Commissie voor de Rijksuitgaven uit
2000.
(2) Budgettair wordt de subsidietaakstelling voor 2003 (in
totaal ruim ¤ 146. miljoen) verwerkt bij Nota van Wijziging
of bij Voorjaarsnota 2003.
(3) Aansluitend op de stand Ontwerpbegroting 2003.