SNN-standpunt Rijksbegroting
Kabinetsbeleid brengt Noorden in zwaar weer SNN ernstig verontrust over de rijksbegroting 2003
Het Samenwerkingsverband Noord-Nederland is buitengewoon verontrust over aankondigingen in de rijksbegroting die haaks staan op afspraken die met eerdere kabinetten werden gemaakt. Het gaat hierbij vooral om het zgn. Langman-akkoord. In dit akkoord zijn afspraken gemaakt over het wegwerken van de economische achterstand van Noord-Nederland in de periode tot 2010. Daarvoor kwamen kabinet en SNN overeen te streven naar een extra groei van 43.000 arbeidsplaatsen.
Met de huidige kabinetsplannen dreigt dit doel niet gehaald te worden.
Het kabinet wijkt af van de afspraken met het Noorden, zonder dat
daarover ook maar enig overleg met het SNN heeft plaatsgevonden. Zo
worden bijvoorbeeld de aanleg van de Hanzelijn vertraagd en het
investeringsklimaat in Noord-Nederland verslechterd. Ook lijkt het
kabinet terug te komen op het voornemen om regiocontracten met de
landsdelen af te sluiten. Tegelijkertijd worden taken op het terrein
van infrastructuur, verkeersveiligheid en openbaar vervoer
gedecentraliseerd, terwijl op de bijbehorende budgetten wordt
bezuinigd. Het kabinet wekt aldus sterk de indruk de regios niet
serieus te nemen. Het SNN wil nog voor de begrotingsbehandeling
spoedoverleg met het kabinet.
Het SNN is zeer ontstemd over het feit dat de aanleg van de Hanzelijn
opnieuw wordt vertraagd. In het Langman-akkoord van 1998 was
overeengekomen dat deze spoorverbinding in 2007 gereed zou zijn,
overigens zonder dat er daarvoor al de benodigde financiële dekking
geregeld was. In datzelfde jaar nog kwam het kabinet Kok op dit
voornemen terug door de realisatie uit te stellen tot 2010. Wel werden
bij die gelegenheid de voor de lijn benodigde middelen in ICES-kader
beschikbaar gesteld ( 1.450 miljoen). Het Kabinet Balkenende stelt het
jaar van gereedkomen nu opnieuw uit en wel tot 2014. Het SNN
constateert dat de middelen die destijds voor de Hanzelijn aan de
begroting van Verkeer en Waterstaat zijn toegevoegd, nu
klaarblijkelijk worden ingezet voor infrastructurele werken elders.
Het kabinet is van plan meer geld uit te trekken voor
weginfrastructuur. Het SNN heeft eerder op het verzoek van het kabinet
voorstellen gedaan voor onder andere investeringsprojecten op het
terrein van infrastructuur en openbaar vervoer. Vooral de verruiming
van het wegvak Meppel - Hattemerbroek in de A28, de aanleg van de zgn.
"Haak om Leeuwarden" en het Stadsgewestelijk Openbaar Vervoer
Groningen Assen zijn urgent. Het kabinet is echter van plan de extra
gelden voor infrastructuur vooral in te zetten voor de aanleg van
spitsstroken in de Randstad. De kabinetsopvatting dat de aanleg van
nieuwe infrastructuur pas aan de orde is als de snelheid gedurende de
drukste uren van de dag onder de 60 km per uur zakt, doet geen recht
aan de situatie in Noord-Nederland, waar een goede weginfrastructuur
juist nodig is voor de economische ontwikkeling.
In het Strategisch Akkoord is aangegeven dat in samenspraak met
regionale overheden op korte termijn duidelijkheid moet komen over de
middelen voor investeringen in infrastructuur en verkeersveiligheid en
voor de exploitatie van openbaar vervoer. Het SNN ondersteunt deze
lijn en is voorstander van een effectieve en verantwoorde
decentralisatie van deze middelen. Daarbij is het nodig dat er sprake
is van een redelijke verhouding tussen de nieuwe verantwoordelijkheden
en de te decentraliseren middelen. Op dit punt kon met de vorige
minister van Verkeer en Waterstaat geen overeenstemming worden
bereikt. De rijksbegroting 2003 maakt het er niet beter op: er worden
verdere bezuinigingen aangekondigd op de te decentraliseren budgetten.
Onder deze voorwaarden is decentralisatie voor het SNN niet
acceptabel. Het SNN betreurt het dat het kabinet geen vervolg lijkt te
geven aan de activiteiten gericht op de totstandkoming van
regiocontracten met alle landsdelen. Het doel van een dergelijk
contract was dat voor Noord-Nederland afspraken gemaakt kunnen worden
in aanvulling op het Langman-akkoord. Belangrijk onderdeel van een
regiocontract zou de investeringsstrategie gericht op
ruimtelijk-economische structuurversterking hebben moeten zijn. Op
uitnodiging van het kabinet heeft het SNN in de afgelopen periode
diverse projecten voorgedragen voor financiering in het kader van ICES
3.
Het SNN vindt het vreemd dat de rijksbegroting 2003 geen
aankondigingen bevat over deze onderwerpen. In het kader van de
Investeringsimpuls 1998 besloot het vorige kabinet een aantal
projecten ter versterking van de kennisinfrastructuur in
Noord-Nederland te starten. Voorbeelden daarvan zijn het Nationaal
Initiatief Duurzame Ontwikkeling (NIDO) en de projecten Biomade en
Technomatch. De financiering van deze projecten strekte zich uit over
de periode 1999 t/m 2002. In de EZ-begroting is voor een volgende
investeringsimpuls in de kennisinfrastructuur 805 miljoen beschikbaar.
Aangekondigd wordt dat de besluitvorming over deze volgende
investeringsronde (ICES-KIS 3) pas in het najaar van 2003 zal
plaatsvinden. Er dreigt daardoor voor de lopende initiatieven een
financieel gat te ontstaan. Ook kan er hierdoor geen voortvarende
start gemaakt worden met nieuwe projecten op dit vlak, zoals het
project Lofar. Het SNN constateert dat veel van de Langman-afspraken
uit 1998, inclusief die over de Zuiderzeelijn, in de rijksbegroting
2003 zijn overgenomen. Er zijn echter ook onderdelen van het
afsprakenpakket waarop het kabinet wil terugkomen. Het gaat hierbij om
de volgende onderwerpen:
-Kabinet en SNN kwamen overeen dat voor investeringen in nieuwe
bedrijfsgebouwen in Noord-Nederland versneld konden worden
afgeschreven. Hierdoor werd het voor bedrijven extra aantrekkelijk
zich in Noord-Nederland te vestigen. Het kabinet haalt nu eenzijdig
een streep door deze fiscale faciliteit.
- Kabinet en SNN spraken in 1998 af dat In/Doorstroom-banen die elders
in Nederland niet werden benut, voor Noord-Nederland beschikbaar
zouden komen. Het kabinet neemt zich nu voor het aantal ID-banen te
verminderen en vrijgevallen plaatsen niet opnieuw in te vullen.
Daarmee wordt dus de gemaakte afspraak over boord gezet.
- Het kabinet bezuinigt op de aanpak van de Zuidelijke Ringweg
Groningen, een van de grootste knelpunten in de noordelijke
weginfrastructuur. In de ogen van het SNN dreigt hierdoor het
verbeteringsplan, waarmee deze zomer een begin is gemaakt, niet meer
volgens het oorspronkelijke plan te kunnen worden uitgevoerd.
- Het SNN maakt zich tenslotte zorgen over de moeizame wijze waarop de
middelen uit het Europees Sociaal Fonds beschikbaar komen. Daardoor is
het gevaar levensgroot dat het tussen SNN en kabinet overeengekomen
totaal aan Europese middelen ( 1.150 miljoen) bij lange na niet
gehaald wordt. Het Kabinetsbeleid biedt ook nieuwe kansen voor
Noord-Nederland. Deze liggen vooral op het vlak van
plattelandsvernieuwing. Het SNN ziet de volgende mogelijkheden:
- Veelbelovend is het voornemen om -vergelijkbaar met het
Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing- te komen tot een
Investeringsbudget Plattelandsvernieuwing. Dit zou een welkome
aanvulling zijn op de Langman-afspraken, die een sterk accent kenden
op infrastructuur en economische ontwikkeling. Het Noorden zal zelf
met voorstellen komen voor de vernieuwing van het landelijk gebied.
- Ook onderschrijft het kabinet de noodzaak verder aan de slag te gaan
met de uitwerking van de Agenda voor de Veenkoloniën. Nu er in de
LNV-begroting middelen voor planontwikkeling zijn opgenomen ( 2,3
miljoen), mag aangenomen worden dat er te zijner tijd middelen
beschikbaar komen voor de daadwerkelijke uitvoering van
structuurversterkende projecten. De rijksbegroting 2003 biedt daarop
geen zicht. Het SNN vindt het noodzakelijk dat het kabinet hierover
meer duidelijkheid schept. Het is verder verheugend dat het kabinet
extra aandacht gaat besteden aan het bestrijden van leerachterstanden
in het basisonderwijs. Voor de Veenkoloniën, maar ook voor andere
gebieden in Noord-Nederland, is een dergelijke geïntensiveerde aanpak
uitermate gewenst.
18-09-2002 (02-023)