GESPROKEN WOORD GELDT!!!!!!!
BIJDRAGE JELTJE VAN NIEUWENHOVEN, FRACTIEVOORZITTER PVDA TBV DE ALGEMENE
POLITIEKE BESCHOUWINGEN D.D. 18 SEPTEMBER 2002
Inleiding:
Vlak voor de verkiezingen sprak een man mij aan met de woorden: 'Mevrouw Van
Nieuwenhoven, ik weet nog niet aan wie ik mijn stem toevertrouw.'
Ik vind dat een mooie uitdrukking: 'je stem toevertrouwen'.
Kiezers schenken hun vertrouwen aan een politicus of een politieke partij om
voor hun problemen goede oplossingen te bedenken.
De regeringspartijen hebben het nodige beloofd.
Er wordt dus wat verwacht.
Tegelijkertijd blijkt uit onderzoek dat het cynisme over politiek en
politici toeneemt.
Het kabinet draagt dan ook een grote verantwoordelijkheid.
Kiezers willen dat hun concrete problemen worden verholpen.
Als hun vertrouwen wordt beschaamd, schaadt dat niet alleen het kabinet,
maar de gehele politiek.
Het kabinet moet duidelijkheid geven over wat de politiek kan en wat ze niet
kan.
Daarom heeft de PvdA-fractie bij de debatten over conceptregeerakkoord en
regeringsverklaring aan het kabinet gevraagd om bij de Miljoenennota te
komen met concrete doelen om de urgente problemen aan te pakken.
In de Troonrede noemt het kabinet als opdracht voor zichzelf: veiligheid verhogen, integratie van minderheden versnellen, regels naleven, kwaliteit en organisatie van collectieve voorzieningen verbeteren.
In dit debat kunnen we beoordelen of het kabinet zijn verantwoordelijkheid heeft genomen door deze woorden in daden om te zetten.
De PvdA-fractie richt zich vandaag op de keuzes die dit kabinet maakt en de
gevolgen die het heeft voor mensen.
Mensen die zorg nodig hebben.
Mensen die veilig over straat willen lopen.
Mensen die willen dat hun kind voldoende aandacht krijgt op school.
Al deze mensen is verteld dat alles anders en beter zou worden.
Wij kijken met die mensen mee.
Veiligheid:
Nederland moet veiliger worden.
Het kabinet maakt geen vliegende start, want in feite zijn dit jaar en
volgend jaar verloren jaren.
Als het dit kabinet echt ernst is, moet het nu investeren in het werven en
opleiden van politieagenten, officieren van justitie en rechters.
Alle schakels in de keten moeten worden versterkt, anders kun je criminelen
nooit snel oppakken en berechten.
Er zijn meer agenten bijgekomen, en minder zaken opgelost.
Dat moet dus anders: minder bureaucratie en meer prestaties van politie en
justitie.
In de kabinetsplannen wordt veel doorgeschoven naar studie.
Waar is de vereiste duidelijkheid en daadkracht?
De PvdA-fractie wil het kabinet wel een handje helpen.
Het zou goed zijn als voor 2006 de volgende doelen worden gesteld:
-mensen moeten binnen 24 uur aangifte kunnen doen.
-slachtoffers kunnen altijd een beroep doen op slachtofferhulp.
-elke buurt krijgt een eigen, vaste buurtagent.
-het aantal opvangplaatsen voor dak- en thuislozen en psychiatrisch
gestoorde zwervers wordt uitgebreid met 5.000 plaatsen.
-het ophelderingspercentage wordt verdubbeld van 15% naar 30%; vooral door
die zaken op te lossen die nu blijven liggen.
-strafzaken komen in de regel binnen drie maanden voor de rechter.
Geweldszaken en zaken waarbij jongeren zijn betrokken binnen een maand.
-elke jongere die voor de eerste keer vast heeft gezeten krijgt een coach
die hem/haar begeleid totdat de jongere een baan heeft gevonden.
Repressief optreden is nodig.
Jongeren die keer op keer in de fout gaan, moeten hard en snel worden
gestraft.
Maar waarom koppelt het kabinet repressie niet aan preventie?
Bijvoorbeeld door het project Nachtdetentie uit te breiden.
Daarbij worden criminele jongeren in voorlopige hechtenis genomen, maar gaan
overdag wel naar school of werk.
Dat is dus straf en kans tegelijk.
Preventie krijgt in de kabinetsplannen weinig aandacht en geen geld.
Het enige concrete punt is het Digitaal Preventieplein.
En nu maar hopen dat daar geen 'cybercrime' plaatsvindt...
Duurzame veiligheid ontstaat alleen als je mensen het besef bijbrengt wat
wel en wat niet hoort.
Op veel plekken in het land zijn mensen daar al mee bezig, zoals Ton
Huiskens in Rotterdam.
Hij leent speelgoed uit aan kinderen en brengt hen tegelijkertijd fatsoen
bij: niet discrimineren, hou rekening met de kleintjes, netjes je beurt
afwachten en niet schelden.
Dat project is inmiddels uitgewaaierd over het hele land.
De mensen die dat doen, vaak met een gesubsidieerde baan, hebben van het kabinet geen commissie of studie nodig, maar steun.
Integratie:
11 september heeft ook in Nederland de (al aanwezige) gevoelens van
onveiligheid en wantrouwen tegenover mensen met een andere achtergrond
versterkt.
Daar kwamen bestaande grote problemen met integratie in de grote steden bij.
Om de sociale samenhang te versterken, moet het kabinet dus de integratie
met kracht bevorderen en werken aan het vergroten van het wederzijds
respect.
De kabinetsplannen stellen echter buitengewoon teleur.
Integratie wordt alleen summier genoemd in de hoofdlijnen van het kabinetsbeleid en in een kleine bijlage bij de Justitiebegroting.
Voor het kabinet geldt blijkbaar: 'voor het belangrijke probleem van de
integratie verwijzen wij u naar de bijlage'.
Het kabinet stelt alleen concrete maatregelen voor op het punt van
gezinsvorming.
Een zorgvuldige onderbouwing hiervan is zeer gewenst.
Begrijp ik het bijvoorbeeld goed dat mensen met een hoog inkomen wel een
partner uit het buitenland mogen halen, maar mensen met een laag inkomen
niet?
Als je de integratie echt wilt bevorderen, moet je de wachtlijsten voor
inburgering wegwerken.
Dan moet je in het onderwijs achterstanden voorkomen door meer voorschoolse
opvang en het tegengaan van spijbelen en schooluitval.
Meer allochtonen moeten werk vinden.
Komt er bijvoorbeeld een vervolg op het succesvolle MKB-project dat 45.000
banen heeft opgeleverd?
En weet het kabinet dat door het schrappen van de gesubsidieerde banen veel
allochtonen uit het arbeidsproces worden gejaagd?
Ten opzichte van de vorige begroting is het bedrag dat in 2003 voor
integratie wordt uitgetrokken nagenoeg gelijk gebleven.
Hoe zorgt het kabinet ervoor dat buurten weer leefbaar worden?
De Rotterdamse CDA-wethouder Van der Tak zegt: 'Net als in de 19e eeuw is
een sociale kwestie ontstaan'.
Wat doet het kabinet hier nu concreet aan?
Regels naleven:
Het kabinet wil dat regels worden nageleefd.
Ondertussen zegt minister Heinsbroek over de maximumsnelheid: 'daar word ik
niet vrolijk van'.
Van minister De Boer mag het ook allemaal wel wat harder.
Hij wilde toch al geen prioriteit geven aan het terugdringen van het aantal
verkeersdoden en zwaargewonden.
Twee ministers doen dus uitspraken over het naleven van regels, terwijl de
minister van Justitie daar direct voor verantwoordelijk is.
De vraag van de PvdA-fractie is dan ook: Wil de echte minister van Justitie
opstaan?
Waarom hebben we minister Donner in de discussie niet gehoord?
Heeft hij misschien gedoogd dat er voorstellen werden gedaan om
overtredingen van regels te gedogen?
Maar dit kabinet was toch tegen het gedogen van het gedogen?
Collectieve voorzieningen:
De overheid is er voor de mensen en niet andersom.
Het vorige kabinet heeft daarom een begin gemaakt met de verhoging van de
kwaliteit van de dienstverlening.
Door te investeren in zorg, onderwijs en politie.
De arbeidsvoorwaarden werden verbeterd.
Met als doel: het verhogen van de status van het werk, zodat uiteindelijk de
beste mensen voor de klas staan of voor ouderen zorgen.
Het kabinet Balkenende verlaat die ingeslagen weg.
Het bezuinigt op de collectieve voorzieningen en op de arbeidsvoorwaarden.
Of het nog niet genoeg is, schrapt het ook nog 20.000 gesubsidieerde banen van mensen die op scholen, in de zorg of in de buurt nuttig werk verrichten.
Het kabinet, dat zegt de kwaliteit van de collectieve voorzieningen te
willen verbeteren, zorgt in feite voor kaalslag.
Onderwijs
Het lerarentekort is niet zo'n moeilijk probleem: maak het beroep
aantrekkelijk en verlaag de werkdruk.
Dan helpt het natuurlijk niet als je bezuinigt op de salarissen en ook nog
eens de onderwijsassistenten de klas uitstuurt.
De minister van Onderwijs heeft dat nog niet begrepen.
Zij wil een taakgroep instellen die onderzoekt hoe het lerarentekort kan
worden opgelost.
Scholen krijgen wel verantwoordelijkheid voor hun eigen huisvesting, maar
geen geld voor achterstallig onderhoud.
Ook moeten zij zelf opdraaien voor investeringen in computers.
Eigen verantwoordelijkheid kent een prijs.
Die prijs wordt door dit kabinet niet betaald.
In het beroepsonderwijs is de uitval nog steeds schrikbarend hoog.
Onderzoek toont keer op keer aan dat vroegtijdig schoolverlaten één van de
beste voorspellers is van crimineel gedrag.
Het kabinet moet daarom meer investeren in vooral het beroepsonderwijs,
anders krijgt het straks de rekening dubbel en dwars terug.
Het kabinet bezuinigt op het hoger onderwijs.
Terwijl daar nu juist de leraren, de rechters en de dokters van de toekomst
worden opgeleid. Juist nu het economisch minder gaat, is het onverstandig om
te bezuinigen op wetenschappelijk onderzoek.
Het is de basis van iedere vooruitgang.
Zo is de ontwikkeling van nieuwe producten goed voor de werkgelegenheid en
met nieuw ontwikkelde medicijnen kunnen dure ziekenhuisopnames worden
voorkomen.
De bezuiniging die het kabinet voorstelt is dan ook 'penny wise, pound
foolish'.
Zorg:
Het kabinet belooft de wachtlijsten in de zorg op te lossen.
In de begroting van Volksgezondheid wordt alleen gesproken van het
'terugdringen van te lange wachttijden'.
Dat is niet hetzelfde als het oplossen van de wachtlijsten.
Wie wil het kabinet nu voor het lapje houden?
Graag duidelijkheid van de minister-president over wat het kabinet zich
concreet tot doel stelt.
De PvdA-fractie steunt minister Bomhoff graag in zijn streven naar minder
bureaucratie en minder wachtlijsten.
Het zou goed zijn als hij ons op korte termijn een nul-meting stuurt op het
terrein van wachtlijsten en het tekort aan verpleegkundigen, artsen en
verzorgers.
Geen misverstand: een minister die deze problemen op een effectieve en
rechtvaardige manier aanpakt, verdient onze steun, maar we moeten de
voortgang kunnen meten.
Meer nog dan steun, zal minister Bomhoff extra geld nodig hebben.
En veel extra geld krijgt hij niet van zijn 'goede vriend' Hoogervorst.
De extra investeringen in de zorg zijn vrijwel volledig bedragen die al door
het vorige kabinet zijn afgesproken om de wachtlijsten weg te werken op
basis van wat toen al heette: recht op zorg.
Premier Balkenende noemde deze bedragen eerst een tegenvaller, daarna een
lijk-in-de-kast, maar nu stelt hij de bedragen voor als extra investeringen.
Tja.
In de begroting van Volksgezondheid wordt nog vrolijk gesproken van het
recht op zorg, maar in de Troonrede staat: 'het recht op verzekerde zorg op
een financieel verantwoorde manier'.
Is het recht op zorg nu al uitgekleed?
Betekent 'recht op verzekerde zorg' dat als het geld op is, de
verzekeringsvoorwaarden worden veranderd?
Komt het oplossen van de wachtlijsten neer op steeds maar weer verhogen van
de eigen bijdragen, zodat niemand het zich meer kan veroorloven om op een
wachtlijst te staan?
Te weinig geld om problemen te lijf te gaan:
Als je de plannen van het kabinet op een rijtje zet, blijkt uit niets dat de
urgente problemen met duidelijkheid en daadkracht worden aangepakt.
Het stellen van doelen is wederom uitgesteld.
In de Miljoenennota wordt verwezen naar 'voorbeelden' in de begrotingen, de
rest volgt 'later'.
Veel zaken worden eerst bestudeerd in een taakgroep of een commissie.
Dat zorgt op korte termijn natuurlijk niet voor een duidelijke verbetering
in het leven van mensen.
Het lijkt erop dat dit kabinet uitstelgedrag vertoont, omdat het domweg te
weinig geld uittrekt om de problemen echt te lijf te gaan.
In het conceptregeerakkoord van CDA, LPF en VVD stond dat het komende jaar,
in 2003, niks extra geïnvesteerd zou worden.
Bij het debat hierover zei ik dan ook:
Extra investering in veiligheid, zorg, onderwijs en mobiliteit: 4 x nul
Uit de nu gepresenteerde plannen blijkt:
Extra investering in veiligheid: min
Extra investering in zorg: min
Extra investering in onderwijs: min
Extra investering in mobiliteit: min
Door te bezuinigen, daar waar investeringen nodig zijn, is het kabinet er
direct verantwoordelijk voor dat de problemen van integratie, wachtlijsten,
lerarentekort en veiligheid op onvoldoende wijze wordt aangepakt.
Economie:
Het kabinet bezuinigt een ongekend bedrag van 5 miljard euro, 11 miljard
gulden.
Eén ding is zeker: daarmee is het kabinet Balkenende nu al verzekerd van een
vermelding in de geschiedenisboekjes van de toekomst.
Deze zullen namelijk vermelden: 'Hét kabinet dat verantwoordelijk was voor
de grootste bezuiniging aller tijden was het kabinet Balkenende, dat
regeerde van 2002 tot 2003...'
Het kabinet is door zichzelf gedwongen om grootscheeps te bezuinigen, omdat
het een onevenwichtig totaalpakket voor de gehele kabinetsperiode heeft
samengesteld.
Geld wordt niet uitgegeven, maar weggegeven.
Vooral aan mensen die het toch al goed hebben.
De afschaffing van de OZB, die vooral ten goede komt aan mensen met een
groot huis, kost miljarden.
De invoering van een ziektekostenstelsel zonder een premie naar draagkracht,
kost miljarden.
De vervuiler in het verkeer niet laten betalen, maar geld geven, kost
miljarden.
Zo blijft er inderdaad weinig geld over.
In het strategisch akkoord staat dat het kabinet voor burgers lastenneutraal
beleid voert.
Eerst zou het zuur komen, daarna het zoet.
Nu het zuur in de huidige plannen zoveel meer is, komt er dan ook meer zoet?
Nog meer cadeautjes voor mensen die het niet nodig hebben?
Kan de minister-president aangeven of het kabinet nu wel of niet een over de
gehele periode lastenneutraal beleid voert?
Ik weet dat enkele kabinetsleden nogal bijbelvast zijn, dus ik heb het maar
even opgezocht:
Jesaja 5, vers 20: 'Wee degenen die wat bitter is, voorstelle als zoet'.
Volgens het kabinet zijn de huidige bezuinigingen nodig vanwege de mindere
economische groei van dit moment.
In werkelijkheid zorgen die bezuinigingen er juist voor dat de economische
groei volgend jaar nog lager uitkomt.
Het kabinet knijpt de economie namelijk af.
Nederland komt hierdoor terecht in een economische spiraal van meer
werkloosheid, hogere premies en daardoor hogere loonkosten en minder banen.
Wat een paar jaar geleden ondenkbaar leek, maakt dit kabinet mogelijk: de
werkloosheid stijgt; met 8.000 mensen per maand.
Het motto 'werk, werk, werk' van Kok wordt:
'uitkering, uitkering, uitkering' van Balkenende.
In plaats van het tij van de oplopende werkloosheid te keren, neemt het
kabinet maatregelen die de werkloosheid alleen maar verhogen.
Werkgevers krijgen geen subsidie meer die hen in staat stelt om langdurig werklozen of mensen in lage loonschalen in dienst te nemen.
De bonus voor mensen die vanuit een uitkering aan het werk gaan, verdwijnt.
Er wordt bezuinigd op stadswachten, conciërges, klassenassistenten en zorghulpen, waardoor 20.000 mensen in de bijstand terechtkomen.
Waar het kabinet verzuimt om zelf de verantwoordelijkheid te nemen om de
economie er bovenop te helpen, heeft het zijn kaarten gezet op werkgevers en
werknemers.
Die moeten de loonkosten zien te matigen.
Natuurlijk is een gematigde loonontwikkeling nu gewenst, maar het kabinet
lijkt niet in de positie om een gunst te vragen.
Het heeft werkgevers en werknemers namelijk eerst tegen zich in het harnas
gejaagd door selectief te winkelen in hun WAO-akkoord.
Werknemers worden geconfronteerd met hogere ziektenkostenpremies, de
afschaffing van het spaarloon, het schrappen van aftrekposten, een slechter
pensioen en een lagere koopkracht.
Desondanks wordt aan hen gevraagd om met een lage looneis genoegen te nemen.
Het moet gezegd: het is lef hebben.
De PvdA wil ook een Najaarsakkoord, maar dan op basis van een pakket waar
werkgevers en werknemers ook wat aan hebben.
Koopkracht:
Veel mensen gaan erop achteruit, in koopkracht de komende jaren.
Omdat zij werkloos worden.
Omdat hun arbeidsongeschiktheidsuitkering wordt verlaagd.
Of omdat ze geen bijzondere bijstand meer ontvangen.
Ook de koopkracht van werknemers en ouderen wordt bedreigd.
Het kabinet zegt: 'de effecten op het inkomensbeeld worden evenwichtig
verdeeld'.
Je zou denken dat dan de sterkste schouders, de zwaarste lasten dragen.
Maar niets is minder waar.
De groep die er het meest op achteruit gaat, zijn de minima zonder kinderen:
min driekwart procent.
Is dat nu fatsoen moet je doen?
De meest kwetsbare groep het hardst pakken?
AOW-ers met geen of een klein aanvullend pensioen zitten gemiddeld op de
nul.
Bij de minste of geringste tegenwind zullen ook zij er op achteruit gaan.
Dat verdienen ze niet.
De belofte was: 'niemand erop achteruit'
Het kabinet doet in de Miljoenennota alsof de koopkrachtcijfers in 2003 voor
iedereen positief uitpakken, behalve voor de minima zonder kinderen.
Als rekening wordt gehouden met de afschaffing van het spaarloon, de
afschaffing van de kindertoeslag in de huursubsidie en de stijging van de
ziektekostenpremie, ontstaat een ander beeld.
Dan blijkt: praktisch iedereen gaat erop achteruit.
De typering van Gerrit Zalm was raak.
Het is met dit kabinet inderdaad 'Armoe troef'.
Mensen zullen ook snel merken dat zij voor allerlei zaken meer moeten
betalen.
De nominale ziekenfondspremie gaat per 1 januari aanstaande met 109 euro per
jaar omhoog. Maar, zo vraag ik de minister-president, breekt u hier niet een
dure belofte?
U had toch persoonlijk beloofd dat invoering van een nominale premie
gecompenseerd zou worden?
Nu begint u twee jaar eerder met het verhogen van deze premie en waar is dan
nu de compensatie?
Het tram- en busvervoer in de regio wordt duurder.
Mensen die hiervan afhankelijk zijn, zoals scholieren en ouderen, moeten
minimaal tien, maar misschien wel twintig procent meer gaan betalen voor hun
strippenkaart.
Afgelopen zomer kregen meer dan 150.000 huishoudens hun huursubsidie niet
uitbetaald.
Tot op de dag van vandaag is dit probleem niet opgelost.
Hier gaat het nog om tijdelijke ellende.
Het is nog niks vergeleken met de forse bezuiniging die het kabinet nu
voorstelt.
Het wil geen subsidie meer geven op de werkelijke huurprijs, maar op een
genormeerde huurprijs.
Een mooi woord voor: 'u woont te duur en daar gaan wij niet voor betalen'.
Maar zijn er wel voldoende goedkope huurwoningen?
PvdA alternatieven:
Wij hebben nu de maatregelen van het kabinet doorgenomen.
De PvdA heeft alternatieven voor deze plannen.
Het mooie daarvan is, dat zeg ik er meteen maar bij, het kan allemaal zonder
in 2006 een hoger financieringstekort en zonder verwaarlozing van de
middellange termijn doelen voor aflossing van de staatsschuld.
Op korte termijn is het tekort wel iets hoger als onvermijdelijk gevolg van
het feit dat we de economie niet nog verder willen afknijpen, iets wat
minister Heinsbroek ook goed heeft begrepen en gisteren direct na de
Troonrede nog eens heeft uitgesproken.
De PvdA wil:
1. een effectief economisch beleid:
Een beleid dat de economische malaise niet versterkt, maar beperkt.
Dat ruimte geeft voor meer publieke en particuliere investeringen.
Dat betekent op sommige punten meer investeren.
Op andere punten minder bezuinigen.
Er zijn extra investeringen in zorg, veiligheid en onderwijs nodig,
omdat een achteruitgang van de kwaliteit van voorzieningen en van de mensen
die in die sectoren werken anders met rente moet worden terugbetaald.
2. een stimulerend arbeidsmarktbeleid:
De kabinetten Kok hebben bewezen dat je hiermee de economische
spiraal de goede kant op kan buigen.
Het kabinet moet de Nederlandse banenmachine opnieuw goed afstellen.
De investeringen in het scheppen en het behouden van banen worden dubbel en dwars terugverdiend, omdat meer mensen in hun eigen onderhoud kunnen voorzien en minder een beroep op een uitkering hoeven te doen.
Dus: behoud van de subsidies voor werkgevers om langdurig werklozen
of mensen in lageloonschalen in dienst te nemen en behoud van de
gesubsidieerde banen.
3. Maak een Fonds voor Leefbaarheid en Mobiliteit:
De PvdA stelt voor het Kwartje van Kok terug te geven aan de burger
door het in een helder en controleerbaar Fonds voor Leefbaarheid en
Mobiliteit te stoppen.
Daaruit kunnen de projecten die nu door het kabinet geschrapt
worden, zoals de Hanzelijn, de A2 bij Maastricht en de spoortunnel bij Delft
gefinancierd worden.
Er is dan ook geld voor investeringen in leefbaarheid en natuur.
De NS kan een impuls krijgen.
De bezuinigingen op het streekvervoer kunnen worden teruggedraaid.
4. Milieuvriendelijk gedrag belonen:
Premier Balkenende hield bij de Wereldconferentie in Johannesburg
een gloedvol betoog over Duurzame Ontwikkeling: 'We've done the talking, so
let's start walking', oftewel: geen woorden, maar daden.
Terug in Nederland was zijn eerste daad het bezuinigen op de
stimulans voor duurzame energie, schone auto's, schone technologie en groen
beleggen.
Nogal kortzichtig met de overstromingen in Europa in het
achterhoofd.
Ik zou zeggen: 'Put your money where your mouth is', want dat zei de
premier ook nog in Johannesburg.
Boter bij de vis: blijf milieuvriendelijk gedrag belonen en dus de
bezuinigingen terugdraaien. Iedere euro die de overheid sinds 1995 in groen
beleggen investeerde, leverde 40 euro op aan investeringen in groene
projecten.
Het levert dus geld op.
Aanvullende maatregelen om alsnog het Kyoto-doel van vermindering
van het broeikaseffect te halen, zullen alleen maar meer geld kosten.
5. Maak een verlofparaplu:
Met het kabinetsvoorstel voor de verlofknip ontstaan twee
verlofspaarregelingen.
De PvdA wil deze laten samengaan in één verlofparaplu, een
geïntegreerde fiscale regeling. Door deze aan te vullen met een
basisverzekering voor verlof is het mogelijk dat iedereen, ongeacht inkomen
of geslacht, zo nodig kan zorgen voor een ander.
Laat de regering zo'n visie eerst eens uitwerken, voordat ze mensen
dupeert door het spaarloon en bestaande verlofregelingen te schrappen.
En tenslotte:
6. koopkrachtbehoud voor laagste en middeninkomens:
Met het schrappen van de hogere nominale premie in het ziekenfonds bereiken
we dat in één klap.
Met dit voorstel dragen de sterkste schouders, de zwaarste lasten en gaan de
laagste en middeninkomens niet in de min.
Waarden en normen:
De PvdA gaat het debat over waarden en normen graag aan.
Wellicht hebt u het al gemerkt in mijn bijdrage, maar de sociaal-democratie zit vol waarden en normen: Eerlijk delen, Gelijke Kansen, Emancipatie, Opkomen voor de zwakkeren in de samenleving, Internationale Solidariteit.
Wellicht kunnen deze waarden en normen een nuttige bijdrage leveren aan de
discussie die de premier is gestart.
Nuttiger in ieder geval dan de begrotingsnorm, die volgens de minister van
Financiën in dat debat een prominente plaats verdient.
Met zijn opmerking maakte de minister van Financiën het initiatief van de
premier in feite belachelijk.
Dat is jammer, want een goed debat over normen en waarden kan veel
opleveren.
De PvdA heeft dat ook gemerkt toen zij in haar verkiezingsprogramma een
pleidooi hield tegen de 'hufterigheid'.
Van mij hoeft de discussie niet per se in een commissie te worden gevoerd.
Ik heb overigens begrepen dat ik me daarmee aan de zijde van enkele
ministers schaar.
Het debat kan hier gevoerd worden en als dat tot wetgeving leidt, is zelfs
sprake van regels waaraan iedereen zich moet houden.
Zijn dat de normen waar de premier op doelt?
Of heeft hij het over andere waarden en normen?
En moeten die in wetgeving vertaald worden?
Over de waarden en normen in het bedrijfsleven valt het nodige te zeggen.
Na de Enron-zaak staat ook in Nederland de betrouwbaarheid van
beursgenoteerde ondernemingen ter discussie.
Sinds de enquête naar de bouwfraude weten we dat de meeste topmannen van de
bouwbedrijven doen alsof zij niet van de illegale prijsafspraken hebben
geweten.
Dat die topmannen echt van niks wisten, gelooft natuurlijk bijna niemand.
Bijna niemand, want minister-president Balkenende verklaarde eerder dat
minister Heinsbroek als topman in de Cd-branche niks wist van de illegale
prijsafspraken die daar plaatsvonden.
'Het moeten de medewerkers van Heinsbroek zijn geweest die het zonder zijn
medeweten deden', aldus de premier.
Dezelfde minister is nu verantwoordelijk voor de NMa, die onderzoek doet
naar illegale prijsafspraken.
Dat doet een groot beroep op zijn integriteit.
Voorzitter, ik heb van huis uit meegekregen: verbeter de wereld, begin bij
jezelf.
Dat wil ik ook graag dit kabinet voorhouden.
Ministers zijn gezagdragers.
Zij spreken met gezag over de onderwerpen waar zij een zware
verantwoordelijkheid voor dragen.
Het is niet goed als ministers met hun uitlatingen twijfel zaaien over de
fundamenten van de Nederlandse rechtsstaat.
Ook het stigmatiseren van bepaalde bevolkingsgroepen hoort wat de
PvdA-fractie betreft niet tot hun taakomschrijving.
Wil het kabinet gezag verwerven, dan zal het bovenal betrouwbaar moeten
zijn.
Ik citeer uit het boek van de premier: 'Het afschaffen van het spaarloon
versterkt het beeld van de onbetrouwbare overheid.'
En wat doet hij?
Hij schaft het spaarloon af.
Het groen beleggen is nog niet ingevoerd of dit kabinet schaft het weer af.
Dat is ook een voorbeeld van een overheid waar mensen niet op kunnen
rekenen.
Het kabinet zit er om problemen op te lossen, niet af te schuiven.
Dat is wel wat er gebeurt.
Gemeenten krijgen meer verantwoordelijkheden, maar te weinig middelen om die
waar te maken: minder geld uit het Gemeentefonds, bezuiniging op
gesubsidieerde arbeid, korting op jeugdzorg, hogere kosten voor bijstand en
reïntegratie.
Meer problemen, minder geld. VVD-wethouder Dales zei gisteren: 'Het nieuwe
kabinet gooit teveel problemen over de muur'.
Zijn CDA-collega Maij zei: 'Als je staat voor veiligheid, zorg en onderwijs,
maar daar vervolgens nauwelijks in investeert, maak je je belachelijk.
Dat geldt ook voor het CDA. Als je beloften doet, moet je ze waarmaken.'
Europa/Irak:
Voorzitter,
In het buitenland liggen voor Nederland enorme kansen. Nederland heeft
traditioneel een belangrijke rol gespeeld in de Europese integratie.
Dat moet zo blijven.
Er is altijd voor gekozen om de weg van de gezamenlijkheid te bewandelen.
Uit verlicht eigenbelang, dat zeg ik er in de richting van het kabinet bij.
Dat vereist wel een activistische benadering.
Het kabinet gaat daar slordig mee om.
Onze onderhandelingspositie wordt schimmig en onhelder verwoord.
Heeft de premier al aan zijn buitenlandse collega's uitgelegd dat minister
Veerman het toch niet zo bedoeld had?
Wat is de positie van het kabinet ten aanzien van de discussie over de
toekomst van Europa in de Europese Conventie?
Vindt de premier het achteraf ook niet ongelukkig dat het nieuws na zijn
eerste buitenlandse reis nog wel naar Brussel, was dat hij de
vertegenwoordiger namens de regering, minister van Staat, Hans van Mierlo,
min of meer de wacht had aangezegd?
Staatssecretaris Van Ardenne van Ontwikkelingssamenwerking heeft gezegd dat
zij een nieuwe impuls wil geven aan de relatie tussen het Nederlandse
bedrijfsleven en de armoedebestrijding.
In hoeverre wil zij eenzelfde impuls geven aan het neerhalen van de
tariefmuren rond de EU-markt, waardoor ontwikkelingslanden jaarlijks
exportopbrengsten mislopen ter waarde van drie keer de ontvangen
ontwikkelingshulp?
De dreigende oorlog tegen Irak.
Wie in Irak geen reëel veiligheidsprobleem ziet, is beangstigend naïef.
Maar oorlogsretoriek mag niet de overhand krijgen.
Geen enkele oorlog is onafwendbaar.
Militaire actie mag absoluut geen automatisme zijn.
In de Veiligheidsraad is bij mijn weten niet aangetoond dat de huidige
strategie van afschrikking slechter zou zijn dan het precedent van een
preventieve oorlog.
Ik denk maar aan de betrekkingen met alle landen in het Midden Oosten en de
enorme risico's voor de mensen daar.
Ook in Nederland maken veel mensen zich ernstige zorgen over een mogelijke
nieuwe oorlog met alle consequenties van dien.
Zet het kabinet zich in voor een gezamenlijke Europese positie, waarbij
wordt aangedrongen op het belang van de Veiligheidsraad of loopt men voor de
troepen uit, zoals eerder deze maand, toen minister De Hoop Scheffer zei een
Veiligheidsraadresolutie eigenlijk niet nodig te vinden?
De PvdA vindt dat het Nederland van Hugo de Groot ondubbelzinnig moet kiezen
voor de Verenigde Naties.