18-9-2002
Fiat neemt technische reuzenstap met 1.9 JTD 16v Multi-jet en
1.3 JTD 16v Multi-jet
Na de primeur van de toonaangevende JTD common-rail inspuittechniek
vijf jaar geleden, heeft Fiat Auto nu een wereldprimeur met de
volgende generatie common-rail turbodiesel met zogenaamde Multi-jet
inspuittechniek.
Deze noviteit, waaraan de afgelopen jaren koortsachtig is gewerkt,
stelt de krachtbron in staat om het aantal inspuitmomenten gedurende
één verbrandingsslag te verhogen naar méér dan de huidige twee,
hetgeen resulteert in een nog krachtigere motor die stiller en schoner
zijn werk doet. Ongetwijfeld zal de introductie van de Multi-jet
techniek door Fiat Auto leiden tot een verdere opmars van de
common-rail turbodieselmotor. In eerste instantie komt de 1.9 JTD 16v
Multi-jet beschikbaar, in 2003 gevolgd door de compacte 1.3 JTD 16v
Multi-jet.
Het geheim van het Multi-jet systeem (de naam geeft het al een beetje
aan) zit hem in het gebruik van uitermate verfijnde elektronica en
injectoren, die het mogelijk maken dat de zogenaamde hoofdinjectie
wordt gesplitst in meerdere fasen. Hierdoor is er een betere controle
op de druk en temperatuur in de verbrandingskamer alsmede het gebruik
van zuurstof, zodat er uiteindelijk sprake is van een optimale
verbranding. Het effect is spectaculair: de JTD Multi-jet krachtbron
is nog zuiniger, sterker, soepeler en stiller dan de reeds
veelgeprezen eerste generatie JTD common-rail turbodiesels. Tijdens de
Autosalon van Parijs is de revolutionaire techniek voor eerst te
bewonderen in de nieuwe 140 pk (103 kW) sterke 1.9 JTD 16v. In 2003
introduceert Fiat Auto vervolgens de 1.3 JTD 16v Multi-jet die zo
compact en licht gebouwd is dat hij uitermate geschikt is voor
kleinere autos.
Wereldprimeur Internationale Autosalon Parijs: 1.9 JTD 16v Multi-jet
(140 pk)
Als gezegd presenteert Fiat Auto tijdens de aanstaande Autosalon van
Parijs de nieuwe 1.9 JTD 16v Multi-jet, die in eerste instantie wordt
geleverd in de Alfa 147, Alfa 156 en Alfa Sportwagon. s Werelds
allereerste Multi-jet turbodieselkrachtbron wordt in deze Alfas
gekoppeld aan een 6-versnellingsbak en levert 140 pk plus een
fenomenale trekkracht van 310 Nm bij 2.000 tpm.
De nieuwe krachtbron is afgeleid van de beproefde achtkleps 1.9 JTD
(115 pk) en biedt ruim twintig procent meer vermogen en zon zeven
procent meer koppel. Deze winst is naast het Multi-jet principe terug
te voeren op de toepassing van een zestien kleppen cilinderkop, met
twee bovenliggende nokkenassen die de kleppen direct bedienen. Verder
zijn de ingenieurs erin geslaagd de inspuitdruk te verhogen tot liefst
1400 bar. Evenals zijn voorganger wordt de 1.9 JTD 16v Multi-jet
uitgerust met een turbo met variabele geometrie. Ook die draagt eraan
bij dat de nieuwe krachtbron over een breed gebied trekkracht levert.
Ter indicatie: 90 procent van het maximale koppel is beschikbaar
tussen 1750 en 3250 tpm.
Indrukwekkend rapport
De viercilinder 1.9 JTD 16v Multi-jet toont een indrukwekkend rapport:
de Alfa 156 1.9 JTD 16v Multi-jet laat bijvoorbeeld een top noteren
van 209 km/h en snelt in slechts 9,3 seconden naar de honderd.
Bovendien heeft hij maar liefst twee seconden minder nodig voor de
sprint van 80 naar 120 km/h (nu in 7,9 tellen). Altijd verricht de
Multi-jet zijn werkzaamheden uiterst rustig en trillingsvrij.
Bovendien springt hij ook nog eens tot 12,5% zuiniger met de brandstof
om.
Compacte 1.3 JTD 16v Multi-jet
In de loop van volgend jaar lanceert Fiat Auto een tweede Multi-jet
krachtbron: de 1.3 JTD 16v Multi-jet. Hij werd speciaal ontwikkeld
voor toepassing in compacte en kleine automodellen. Deze viercilinder
is licht, opmerkelijk klein (46 centimeter lang, 50 breed en 65
centimeter hoog) en heeft een inhoud van 1.251 cc. Door toepassing van
de efficiënte Multi-jet techniek en vier kleppen per cilinder
garandeert hij een hoog comfortniveau en indrukwekkende prestaties.
Door zijn uiterst flexibele constructie en hoge inspuitdruk tot 1400
bar is de nieuwe motor voor talloze toepassingen geschikt te maken.
Het is moeilijk de 1.3 JTD 16v Multi-jet met andere motoren te
vergelijken. In feite slaat hij met zijn formaat en gewicht immers
compleet nieuwe wegen in en boekt alleen daarom al grote voordelen. De
extra stap betreffende de nieuwe Multi-jet inspuittechniek komt daar
nog bovenop. Ruwweg staat de toegepaste motortechniek borg voor tien
procent meer vermogen, meer trekkracht en souplesse, een flink
verlaagd geluidsniveau en dertig tot veertig procent lagere
emissiewaarden. Daarmee voldoet de 1.3 JTD 16v Multi-jet overigens al
aan de toekomstige, zeer strenge Euro IV-emissienormen die van kracht
worden in 2005.
Kracht en souplesse
De vergelijking met een goed getrainde topsporter dringt zich als
vanzelf op. De 1.3 JTD 16v Multi-jet is licht, soepel en gespierd.
Ondanks zijn compacte formaat levert de motor 70 pk en een fikse
trekkracht van 170 Nm bij het lage toerental van 2000 krukas
omwentelingen per minuut. Met andere woorden: ook van onder uit is er
kracht te over. De nieuwe 1.3 heeft een gietijzeren blok met een
aluminium onderzijde en een aluminium cilinderkop. De inlaatkanalen
zijn zo gericht dat ze het mengsel ondanks de relatief kleine boring
van de motor (boring x slag: 69,9 x 82 mm) optimaal verdelen. De beide
nokkenassen worden met een ketting aangedreven. Die nokken bedienen op
hun beurt via tuimelaars en hydraulisch werkende stoters de vier
kleppen per cilinder. De dieselkrachtbron is uitgevoerd met een turbo
met overdrukklep en een interkoeler; op korte termijn gevolgd door een
uitvoering met variabele turbogeometrie. De 1.3 JTD 16v Multi-jet
wordt verder voorzien van elektronisch geregelde uitlaatgas
recirculatie (EGR) en -warmtewisselaar.
Technische gegevens 1.3 JTD 16v Multi-jet
Direct ingespoten common-rail turbodieselmotor
Viercilinder in lijn, cilinderinhoud 1.251 cc
Boring x slag 69,6 x 82,0 mm
Vier kleppen per cilinder, twee bovenliggende nokkenassen,
kettingaandrijving
Common-rail Multi-jet inspuiting, maximale inspuitdruk 1400 bar
Turbo met interkoeler
Max. vermogen 70 pk (51,5 kW) bij 4.000 tpm
Max. trekkracht 170 Nm bij 2.000 tpm
Afmetingen motor l x b x h 46 x 50 x 65 cm
Pionier op gebied van direct ingespoten (turbo)dieselmotoren
Fiat Auto heeft een naam hoog te houden op het gebied van innovatieve
motortechnieken, waaronder zeker de dieseltechniek. Al in 1986 was de
Croma TDI s werelds eerste volumemodel met een direct ingespoten
dieselmotor. De volgende stap werd gezet met de introductie van de
Uni-jet techniek en het common-rail principe. Een verfijnde manier om
de dieselbrandstof direct én onder hoge druk in de cilinders te kunnen
spuiten, waarmee het verbrandingsproces veel beter kan worden
beheerst. Vanaf dat moment kon de druk onafhankelijk van het
motortoerental of de belasting van de motor worden geregeld en werd de
eerder gememoreerde voorinspuiting mogelijk.
De basis voor deze theorie is ooit door de universiteit van Zürich
gelegd, maar was nooit in een voertuig gerealiseerd. Daar kwam
verandering in toen een samenwerkingsproject van Magneti Marelli, de
ontwikkelingsafdeling van Fiat Auto en Elasis na enkele jaren een
werkend prototype met common-rail techniek opleverde. De resultaten
waren dermate veelbelovend dat Fiat Auto in 1994 besloot om een
partner te zoeken met een grote kennis op het gebied van diesel
inspuitsystemen. Doelstelling: de techniek perfectioneren en
productierijp maken. Die partner werd gevonden bij Robert Bosch. In
1997 resulteerde de samenwerking in de presentatie van de Alfa 156 1.9
JTD, een mijlpaal in de dieseltechniek. De resultaten waren en zijn
indrukwekkend: de JTD-motor is aanmerkelijk stiller dan we voorheen
van diesels gewend waren, zijn gemiddeld vijftien procent zuiniger en
leveren circa twaalf procent hogere prestaties. De dieselmotor wordt
daarmee een zeer serieus alternatief voor de benzinemotor, ook voor de
sportief ingestelde rijder. Het is dus nauwelijks verwonderlijk dat
Fiats common-rail techniek in de loop der tijd door talloze andere
autofabrikanten is geadopteerd.
Nu zet Fiat Auto de volgende stap in de ontwikkeling en neemt wederom
het voortouw. In feite is de Multi-jet techniek een logisch vervolg op
de bestaande common-rail systemen, die al gebruikmaken van een
voorinspuiting (pilot inspuiting) om de verbranding in te leiden en
meer gelijkmatig te laten verlopen. Met de nu gepresenteerde techniek,
waarbij de hoofdinspuiting letterlijk in meerdere fasen is onder te
verdelen, kan dit proces niet alleen een stuk beter worden geregeld,
maar is het ook mogelijk als het ware motorisch maatwerk te leveren.
Denk aan een verbeterde start en opwarmperiode van de motor,
toegenomen trekkracht, een verminderde emissie en een lager
geluidsniveau. De primeur is voor de 1.9 JTD 16v Multi-jet, in 2003
gevolgd door de 1.3 JTD 16v Multi-jet. Laatstgenoemde maakt de grote
voordelen van de Multi-jet techniek beschikbaar voor compacte en zelfs
kleine automodellen.