PRICEWATERHOUSECOOPERS
Inleiding prof. Dr. Van Manen tijdens accountancy symposium
Enkele fragmenten uit de inleiding van prof. Dr. Jaap A. van Manen,
accountant en partner PricewaterhouseCoopers, tijdens het Accountancy
symposium Recovery of confidence van de Financiele Studievereniging
Tilburg
1.krachtige reactie accountantsbranche
Het accountantsberoep heeft in een jaar tijd forse deuken opgelopen.
De Enron- en Worldcom-affaires hebben een ongekende negatieve impact
op het beroep gehad. Maar ook tijdens de verhoren van de Parlementaire
Enquete Bouwnijverheid is de rol van de accountant meerdere malen in
negatieve zin ter discussie gesteld. De vertrouwenscrisis waarvan door
de opeenstapeling van deze affaires kan worden gesproken, vraagt om
een krachtige reactie van de accountantsbranche. Het gebrek aan
vertrouwen raakt niet alleen de accountants zelf, maar de gehele
financiele wereld die zeker in deze onzekere economische tijd, gebaat
is bij vertrouwen en transparantie.
2.Essentiele voorwaarden voor herstel vertrouwen
De recente bedrijfsfaillissementen en schandalen hebben het vertrouwen
ondermijnd dat beleggers en andere belanghebbenden stellen in de
Corporate Reporting Supply Chain: directieleden, raden van
commissarissen, onafhankelijke accountantskantoren, voorlichters en
externe analisten. Bij hun gezamenlijke inspanningen om het vertrouwen
van het publiek terug te winnen zijn alle schakels in de Supply Chain
afhankelijk van regelgevende instanties en markttoezichthouders om de
kaders te definiëren waarbinnen zij hun taak vervullen.
Teneinde het vertrouwen van het publiek te herstellen, moet elke
schakel in de verslaggevingsketen drie essentiële voorwaarden als
uitgangspunt nemen:
1.Transparantie alle partijen in de verslaggevingsketen moeten
streven naar transparantie. Zo moeten bedrijven ophouden winstcijfers
te manipuleren om te voldoen aan de verwachtingen van Wall Street, en
in plaats daarvan in alle openheid rapporteren over de
kritische-waardestuwers voor hun onderneming.
2.Verantwoordelijkheid elke schakel in de keten moet zijn
verantwoording nemen: de directie voor het geven van relevante en
betrouwbare informatie; raden van commissarissen voor het garanderen
dat de directie deze verplichting nakomt; onafhankelijke
accountantsfirma's voor het toezien op de objectiviteit en
onafhankelijkheid van hun oordeel; en analisten voor het uitvoeren van
hoogwaardige, objectieve analyses. Daarnaast moeten beleggers en
andere belanghebbenden ook de verantwoordelijkheid aanvaarden voor de
beslissingen die ze nemen.
3.Integriteit Regels, standaarden en kaders alleen zijn niet
voldoende. Transparantie en verantwoordelijkheid zijn alleen te
realiseren door mensen die persoonlijke integriteit hoog in het
vaandel dragen.
4.Nieuwe visie op bedrijfsverslaggeving
Het door PwC ontwikkelde Three-Tier Model of Corporate Transparency
biedt een nieuwe visie op bedrijfsverslaggeving en heeft betrekking op
drie niveaus:
Niveau 1: een aantal wereldwijde, algemeen aanvaarde
waarderingsgrondslagen (Global GAAP)
Niveau 2: Sectorspecifieke standaarden voor het meten en rapporteren
van resultaten. Normen die door de sector zelf worden opgesteld en
consequent worden toegepast.
Niveau 3: bedrijfsspecifieke informatie, waaronder bedrijfsstrategieën
en -plannen, risicomanagementsystemen, vergoedingsregelingen,
corporate governance en performance-indicatoren die uitsluitend
betrekking hebben op het bedrijf in kwestie.
De drie niveaus moeten niet worden beschouwd als afzonderlijke
verslaggevingsniveaus, maar als een geïntegreerd model voor het
verbeteren van de algehele transparantie.
5.Acceptatie clienten
Er zijn de laatste tijden de nodige affaires aan het licht gekomen
waarbij van fraude sprake is. Werknemers stelen soms van werkgevers.
Managers benadelen soms hun aandeelhouders, hun klanten of de fiscus.
Goede fraudes zijn moeilijk te ontdekken, ook voor accountants.
Accountants kunnen boekenonderzoek doen, steekproeven nemen en cijfers analyseren, maar inlichtingen van de gecontroleerden zijn voor de accountants onmisbaar. Cliënten die liegen tegen de fiscus of ambtenaren omkopen, zullen hoogstwaarschijnlijk ook liegen tegen hun accountant. Als zij dat niet doen, maar de accountant wel vertellen hoe anderen worden bedrogen, dan maken zij de accountant snel tot medeplichtige (als hij tenminste niets met deze informatie doet).
Het aanvaarden en continueren van controleopdrachten is voor accountants een cruciale aangelegenheid. Voor verstandige accountants geldt: bij twijfel niet aanvaarden, resp. niet continueren.
Daarmee wordt de accountantsverklaring nog geen verklaring van goed gedrag: intelligent uitgevoerde fraudes zullen ook bij intelligent uitgeoefende controles onopgemerkt kunnen blijven.