PRICEWATERHOUSECOOPERS

Inleiding prof. Dr. Van Manen tijdens accountancy symposium

Enkele fragmenten uit de inleiding van prof. Dr. Jaap A. van Manen, accountant en partner PricewaterhouseCoopers, tijdens het Accountancy symposium Recovery of confidence van de Financiele Studievereniging Tilburg


1.krachtige reactie accountantsbranche
Het accountantsberoep heeft in een jaar tijd forse deuken opgelopen. De Enron- en Worldcom-affaires hebben een ongekende negatieve impact op het beroep gehad. Maar ook tijdens de verhoren van de Parlementaire Enquete Bouwnijverheid is de rol van de accountant meerdere malen in negatieve zin ter discussie gesteld. De vertrouwenscrisis waarvan door de opeenstapeling van deze affaires kan worden gesproken, vraagt om een krachtige reactie van de accountantsbranche. Het gebrek aan vertrouwen raakt niet alleen de accountants zelf, maar de gehele financiele wereld die zeker in deze onzekere economische tijd, gebaat is bij vertrouwen en transparantie.


2.Essentiele voorwaarden voor herstel vertrouwen De recente bedrijfsfaillissementen en schandalen hebben het vertrouwen ondermijnd dat beleggers en andere belanghebbenden stellen in de Corporate Reporting Supply Chain: directieleden, raden van commissarissen, onafhankelijke accountantskantoren, voorlichters en externe analisten. Bij hun gezamenlijke inspanningen om het vertrouwen van het publiek terug te winnen zijn alle schakels in de Supply Chain afhankelijk van regelgevende instanties en markttoezichthouders om de kaders te definiëren waarbinnen zij hun taak vervullen.

Teneinde het vertrouwen van het publiek te herstellen, moet elke schakel in de verslaggevingsketen drie essentiële voorwaarden als uitgangspunt nemen:

1.Transparantie alle partijen in de verslaggevingsketen moeten streven naar transparantie. Zo moeten bedrijven ophouden winstcijfers te manipuleren om te voldoen aan de verwachtingen van Wall Street, en in plaats daarvan in alle openheid rapporteren over de kritische-waardestuwers voor hun onderneming.

2.Verantwoordelijkheid elke schakel in de keten moet zijn verantwoording nemen: de directie voor het geven van relevante en betrouwbare informatie; raden van commissarissen voor het garanderen dat de directie deze verplichting nakomt; onafhankelijke accountantsfirma's voor het toezien op de objectiviteit en onafhankelijkheid van hun oordeel; en analisten voor het uitvoeren van hoogwaardige, objectieve analyses. Daarnaast moeten beleggers en andere belanghebbenden ook de verantwoordelijkheid aanvaarden voor de beslissingen die ze nemen.

3.Integriteit Regels, standaarden en kaders alleen zijn niet voldoende. Transparantie en verantwoordelijkheid zijn alleen te realiseren door mensen die persoonlijke integriteit hoog in het vaandel dragen.


4.Nieuwe visie op bedrijfsverslaggeving
Het door PwC ontwikkelde Three-Tier Model of Corporate Transparency biedt een nieuwe visie op bedrijfsverslaggeving en heeft betrekking op drie niveaus:
Niveau 1: een aantal wereldwijde, algemeen aanvaarde waarderingsgrondslagen (Global GAAP)
Niveau 2: Sectorspecifieke standaarden voor het meten en rapporteren van resultaten. Normen die door de sector zelf worden opgesteld en consequent worden toegepast.
Niveau 3: bedrijfsspecifieke informatie, waaronder bedrijfsstrategieën en -plannen, risicomanagementsystemen, vergoedingsregelingen, corporate governance en performance-indicatoren die uitsluitend betrekking hebben op het bedrijf in kwestie.

De drie niveaus moeten niet worden beschouwd als afzonderlijke verslaggevingsniveaus, maar als een geïntegreerd model voor het verbeteren van de algehele transparantie.


5.Acceptatie clienten
Er zijn de laatste tijden de nodige affaires aan het licht gekomen waarbij van fraude sprake is. Werknemers stelen soms van werkgevers. Managers benadelen soms hun aandeelhouders, hun klanten of de fiscus. Goede fraudes zijn moeilijk te ontdekken, ook voor accountants.

Accountants kunnen boekenonderzoek doen, steekproeven nemen en cijfers analyseren, maar inlichtingen van de gecontroleerden zijn voor de accountants onmisbaar. Cliënten die liegen tegen de fiscus of ambtenaren omkopen, zullen hoogstwaarschijnlijk ook liegen tegen hun accountant. Als zij dat niet doen, maar de accountant wel vertellen hoe anderen worden bedrogen, dan maken zij de accountant snel tot medeplichtige (als hij tenminste niets met deze informatie doet).

Het aanvaarden en continueren van controleopdrachten is voor accountants een cruciale aangelegenheid. Voor verstandige accountants geldt: bij twijfel niet aanvaarden, resp. niet continueren.

Daarmee wordt de accountantsverklaring nog geen verklaring van goed gedrag: intelligent uitgevoerde fraudes zullen ook bij intelligent uitgeoefende controles onopgemerkt kunnen blijven.