Vanzelfsprekend maar bijzonder
Meelfabriek De Sleutels
Er zijn van die gebouwen die al zo vanzelfsprekend tot het Leidse
stadsbeeld behoren, dat je ze als bewoner bijna voor lief neemt. Neem
nou de voormalige meelfabriek 'De Sleutels' aan de Zijlsingel, toch
één van de meest markante overgebleven industriële complexen van de
stad. En dat terwijl de openstelling tijdens de Open Monumentendagen
misschien wel de allerlaatste kans is om het bijzondere interieur van
het rijksmonument nog eenmaal in de oude staat te bewonderen.
Nadat de fabriek in 1988 werd stilgelegd is jarenlang 'gesteggeld' over de toekomst van het complex. Inmiddels heeft de Zwitserse architect Peter Zumthor de opdracht gekregen een masterplan te maken voor de meelfabriek, waarin naast appartementen en kantoren, ook ruimte moet komen voor een hotel, grand café en kinderdagverblijf.
Sul
In het kantoorgebouw zijn dit weekend beeldschetsen van de architect
te zien, en zal aan de hand van een video zijn visie toegelicht
worden. Maar dat is de toekomst. Zaterdag en zondag kunt u als
bezoekers eerst nog ervaren hoe de fabriek eruit zag toen de
meelproductie er nog continu doorging. De enorme tarwesilo's, de
meelzeven, het systeem voor meeltransport door de fabriek en de 'sul',
zijn maar een paar van de interessante stille getuigen van het Leidse
maalverleden. Twee looproutes zijn voor u uitgestippeld: door het
meelpakhuis en het silogebouw, met de mogelijkheid (uitzichttip!) de
194 treden naar het dak van de fabriek te beklimmen.
Verhaal
De oorspronkelijke stoommeelfabriek werd rond 1883 gebouwd door
Adriaan Koole, eigenaar van de Leidse korenmolen De Oranjeboom, en
Arie de Koster. Van die molen is nog maar weinig over. Na twee branden
bleef alleen het ketelhuis overeind, dat nu samen met het silogebouw
(uit 1904) tot de oudste gedeeltes van het huidige fabriekscomplex
behoort. Het zijn bijzondere panden, alleen al om de voorbeelden van
vroege gewapende betonconstructies. In de loop van de twintigste eeuw
groeide de meelfabriek uit tot een complex van dertien gebouwen, met
een vloeroppervlak van circa 35.000 vierkante meter. In 1959
produceerden 150 werknemers dagelijks zo'n 420 ton bloem, goed voor
750.000 broden.
Hoe ze dat deden is tijdens de Open Monumentendagen uitgebreid te zien
én te horen. Cor Smit, historicus en kenner van de meelfabriek, geeft
zaterdag en zondag om 14.30 uur een lezing met beelden over de
geschiedenis van 'De Sleutels' en in de MeelCinema is de film 'Van
goudgeel graan tot sneeuwwit bloem' te zien. Elders in het complex
hangen tv-schermen die beeld- en geluidsfragmenten van weleer
uitzenden. In het silogebouw is ook een tentoonstelling te zien van
historisch fotomateriaal. En het ruikt zelfs naar brood, want op beide
dagen kunnen jong en oud broodjes bakken met de Kneedcompany. Het meel
is versgemalen. Ironisch genoeg niet door de meelfabriek, maar door
Molen de Put, tevens geopend tijdens de Open Monumentendagen dit jaar.