Russische rook boven Nederland
11 september 2002
door Jacob Kuiper, KNMI
Al maanden kampt Rusland met een aantal hardnekkige veenbranden. Op
tientallen plaatsen woedt het vuur waarbij vooral veel rook wordt
geproduceerd. Vaak smeult het veen ondergronds zodat het bestrijden
van de vuurhaarden bijzonder moeilijk is. Een aantal brandhaarden
bevindt zich vlak ten oosten van de Baltische Staten en ten noorden en
oosten van Moskou.
De Russische hoofdstad ondervindt de directe gevolgen van de
veenbranden door de zware rook die het zicht soms tot slechts enkele
honderden meters terugbrengt. De rookpluimen zijn vanuit de ruimte
groot genoeg om door de weersatellieten opgemerkt te worden. Lange
dunne slierten rook zijn dan als wazige sluiers boven Rusland te
vinden.
Op 10 september bleek dat een deel van de rookpluimen in westelijke
richting dreef. Daarbij was zeer duidelijk te zien dat het zuidelijk
deel van de Oostzee al bedekt was door deze sluiernevel. Een opname
vanuit de weersatelliet van die dinsdagochtend laat de zware rookmassa
duidelijk zien. Aan de zuidflank van een Scandinavisch hogedrukgebied
bleef de oostelijke stroming tot 12 september gehandhaafd. De
rookslierten verplaatsten zich daardoor verder westwaarts.
Uit trajectorieberekeningen, berekeningen waarbij wordt gekeken waar luchtdeeltjes vandaan komen en waar ze naar toe bewegen, bleek dat de lucht uit de zuidelijke Oostzee in 24 tot 36 uur ook Nederland zou kunnen bereiken. In de middag van 11 september werd duidelijk dat de Russische rook inderdaad boven ons land was terecht gekomen. De weersatelliet nam om 11.59 UTC (13.59 uur lokale tijd) een opname boven West-Europa. Daarop is een langgerekte wolkenband te vinden die zich uitstrekt van de Noordzee via ons land naar West-Duitsland.
Pal aan de oostkant van die wolkenband zien we een vage sluier,
aangegeven met het woord rook.
Dit is dezelfde rookmassa die op de satellietfoto van 10 september nog
boven de zuidelijke Oostzee lag en nu als een langgerekte sluier bijna
ons land heeft bereikt.
Vijf uren later nam de NOAA-weersatelliet opnieuw de rooksluier waar.
Op dat moment, (11 september, 19 uur lokale tijd) is boven het westen
van Nederland een tamelijk dikke witte massa te zien. Grotendeels is
dat laaghangende bewolking waar de zon vrijwel niet doorheen dringt.
Het oosten en noordoosten van het land is ook bedekt door een
witgetinte massa, die echter veel minder dicht van structuur is. Die
dunnere sluier is de rooksluier die het zonlicht sterk dempt. Het
uiterlijk van de hemel was wit, waarbij het leek of er mist hing. De
zon drong moeizaam door die smerige sluier heen. Iets meer oostwaarts
is heel duidelijk veel schonere lucht te vinden, herkenbaar aan de
donkerder (bruine) tint van het onderliggende land. Boven
Noord-Duitsland is nog een rijtje stapelwolken te vinden die kleine
buitjes produceerden. De rook boven ons land zat vooral in de onderste
1000 meter van de atmosfeer, opgesloten onder een laag warme lucht, de
zogenaamde inversie. Midden op de middag, bedroeg het zicht op
KNMI-station Eelde niet meer dan een paar kilometer. Toen 's avonds
van het oosten uit de schone lucht binnenstroomde, sprong het zicht
omhoog tot meer dan 10 kilometer.
Hoewel het waarschijnlijk wel vaker is voorgekomen, is het transport
van rook vanuit Oost-Europa naar onze omgeving, vrij uniek. Dankzij de
moderne observatietechnieken is een en ander goed te volgen. Op 12
september rookten de Russische veengebieden nog steeds. De satelliet
legde keihard vast waar de smeulende rook weer nieuwe pluimen vormde.
Die 12e september was in ons land juist een knalblauwe lucht te
aanschouwen. De lucht uit de zuidelijke Oostzee was vervangen door
schone Scandinavische lucht die bijzonder doorzichtig was. Een enorm
contrast in zicht en uiterlijk van de hemel in een tijdspanne van
slechts 12 uren.
Oproep
Wellicht hebben mensen in het oosten en noordoosten van het land
toevallig die bewuste heiige woensdagmiddag een foto genomen waarop
ook het uiterlijk van de lucht goed naar voren komt (bijvoorbeeld van
een bruidspaar dat die middag in de buitenlucht een fotoreportage liet
maken).
Zo'n foto zou geplaatst kunnen worden (uiteraard alleen als herkenbare
personen op zo'n foto ook toestemming voor publicatie hebben
verstrekt) op de KNMI-website, als illustratie van het weer van die
late namiddag.
Enkele voorwaarden m.b.t. in te zenden digitale opnamen:
* Opnamen in jpg-format, niet groter dan 60 Kb per opname:
* De opname moet gemaakt zijn in de tweede helft van de middag van
woensdag 11 september 2002, bij voorkeur op een locatie in oost-
of noordoost-Nederland:
* Tijdstip van de foto en plaats waar deze gemaakt werd s.v.p.
vermelden:
* De naam van de fotograaf, adres en woonplaats s.v.p. vermelden:
* Foto's als attachment te verzenden naar PR & Voorlichting, met
vermelding van "Russische rook" in het onderwerpveld.
Het KNMI kan niet garanderen dat uw opname na inzending ook zal worden
geplaatst. De selectie van de te plaatsen foto's is voorbehouden aan
het KNMI.
Laatste wijziging: 20 september 2002
Vragen en reacties:
PR & Voorlichting KNMI
Copyright © KNMI