Ozongat 2002: ondiep en kortlevend?
20 september 2002
De ozonvoorspelling van het KNMI geeft aan dat het ozongat
boven het zuidpoolgebied de komende week zal opbreken. Dit is
uitzonderlijk vroeg in het jaar, zo'n twee maanden vroeger dan
normaal. Ook de afname van ozon dit jaar in het ozongat is
uitzonderlijk klein, ongeveer de helft van wat de afgelopen jaren
gebruikelijk was.
Naar verwachting zal het ozongat op woensdag 25 september in tweeën
splitsen en hierna verder verzwakken. Het valt echter nog niet uit te
sluiten dat een van de twee delen alsnog weer groter wordt.
De beelden hierboven tonen de ontwikkeling van het ozongat in de afgelopen en komende dagen (klik hier voor een hogere resolutie).
Het ozongat ontstaat sinds het begin van de jaren tachtig elk jaar boven het zuidpoolgebied in de periode augustus-september. Ruim de helft van de natuurlijke hoeveelheid ozon wordt dan in dit gebied afgebroken. Dit gebeurt door ozonafbrekende stoffen in de atmosfeer zoals CFK's (chloorfluorkoolstoffen), die vroeger werden toegepast in onder meer spuitbussen en koelkasten. De ozonafbraak gebeurt onder invloed van zonlicht en alleen als het zeer koud is. Vandaar dat het ozongat alleen onstaat boven het zuidpoolgebied, direct na de poolwinter als de zon weer opkomt. Ook buiten het zuidpoolgebied op de gematigde breedtes wordt overigens ozon afgebroken, maar via andere, langzamere reacties en dus minder sterk dan boven het zuidpoolgebied.
Door internationale afspraken is de productie van ozonafbrekende stoffen sterk afgenomen. Sinds enkele jaren neemt hierdoor ook de hoeveelheid ozonafbrekende stoffen in de atmosfeer langzaam af. Op dit moment is de afname echter nog te gering om het kleine en kortlevende ozongat van dit jaar te kunnen verklaren. De verklaring ligt daarentegen in de natuurlijke variaties in het weer van jaar op jaar die invloed hebben op de grootte en levensduur van het ozongat. Het ozongat wordt omringd door een gordel van sterke winden, die fungeren als een soort van wand die uitwisseling van lucht tussen binnen en buiten het ozongat verhindert. Als met het naderen van de lente/zomer de temperatuur in het zuidpoolgebied toeneemt en de winden hierdoor zwakker worden, hetgeen momenteel het geval is, mengt de ozonarme lucht binnen de gordel van winden met de ozonrijkere lucht daarbuiten en verdwijnt het ozongat. Normaal gebeurt dit in november-december, dit jaar zou dat dus al volgende week kunnen gebeuren.
Klik hier voor de recentelijk door het KNMI uitgegeven folder ""De
ozonlaag: de beschermer beschermd" (pdf).
Laatste wijziging: 20 september 2002
Vragen en reacties:
PR & Voorlichting KNMI
Copyright © KNMI