1red11664
27-09-2002, NOS, Gesprek met minister-president, Nederland 3, 22.57 uur
MINISTER-PRESIDENT BALKENENDE, NA AFLOOP VAN DE WEKELIJKSE MINISTERRAAD OVER HET STABILITEITSPACT EN DE JUSTITIËLE PROBLEMEN
DE GRAAF:
Italië, Frankrijk, Duitsland en Portugal geven aanzienlijk meer geld uit dan ze binnenkrijgen.
Als je de afspraken zou naleven, moeten ze een boete krijgen. In plaats daarvan geeft de
Europese Commissie ze de zegen mee en krijgen ze nog een paar jaar de tijd om er mee door
te gaan. Wat gaat u er aan doen?
BALKENENDE:
Het is een fout signaal. In Europa is afgesproken dat landen elkaar scherp behoren te houden
als het gaat om de ontwikkeling van de staatsschuld, het financieringstekort en het
inflatietempo. Als die zaken niet goed gaan, moet je elkaar kunnen aanspreken. Nu heeft de
Europese Commissie gezegd, die doelstelling willen we bereiken zou gerealiseerd moeten zijn
in 2004. Dat mag nu worden opgeschoven naar 2006. Dat betekent een verzachting van de
financiële afspraken. Daar zijn wij tegen. Minister Hoogervorst heeft daar al het nodige over
gezegd. Het kabinet vindt dat het Stabiliteitspact onverkort moet worden gehandhaafd.
DE GRAAF:
Wat gaat u nu doen?
BALKENENDE:
Dat betekent dat in onze contacten internationaal de positie van Nederland nadrukkelijk naar
voren zullen brengen. Op zeven en acht oktober is er sprake van een EcoFin-vergadering, een
bijeenkomst van de ministers van Financiën. Daar zal de heer Hoogervorst zijn opmerkingen
maken. Ik heb zelf in de contacten die ik heb met de collega's in andere landen ook al het
nodige er over gezegd.
DE GRAAF:
Kan u het blokkeren?
BALKENENDE:
Er worden afspraken gemaakt tussen de ministers van Financiën. Een blokkade is heel lastig.
Dat doe je eigenlijk niet. Maar het betekent dat je andere landen moet aanspreken op hun
verantwoordelijkheid. Zoals het nu gaat, betekent het toch dat er problemen gaan ontstaan.
DE GRAAF:
Heeft u de regeringsleiders van andere landen, vooral de kleinere Europese landen, al gebeld?
Probeert u tot een overleg te komen? Een soort opstand van de calimero's?
BALKENENDE:
Je kunt een beetje aan voelen komen dat deze zaak naar voren zou worden gebracht door de
Europese Commissie. De afgelopen tijd was er aandrang van met name van Italië en Frankrijk
om te komen tot een verzachting van de regels. Ik heb in de contacten die ik heb met mijn
collega's al gezegd dat Nederland vindt dat je dat Stabiliteitspact moet handhaven.
DE GRAAF:
Dat is wel duidelijk, maar de vraag is, wat kan u nu? We zijn maar een klein landje, maar we
zijn bijna het braafste jongentje van de klas. Daar hebben we goede redenen voor. De groten
walsen over ons heen en brengen, potentieel, de stabiliteit van de munt nog in gevaar, als je
niet op past. Wat kan u nog doen?
BALKENENDE:
Ik denk dat het heel goed is om terug te gaan naar een aantal afspraken die we met elkaar
hebben gemaakt. Als we praten over de ontwikkeling van de euro, weten we dat het
vertrouwen in de euro met het vasthouden aan afspraken.
DE GRAAF:
We hebben afgesproken, als je je niet aan de regels houdt, krijg je een boete. De Fransen gaan
geen boete betalen. Wat doen we daaraan?
BALKENENDE:
Dat probleem bestond al een tijdje. Portugal zat al eerder boven de vier procent zelfs en heeft
tot nu toe geen sanctie gekregen. Duitsland, daar is het toch een beetje mee begonnen, een
groot land, dreigde vorig jaar in de gevarenzone gekomen. Toen heeft men nadrukkelijk
afgezien van een waarschuwing. Er speelt nog iets anders mee. We krijgen in Europa te
maken met een grote mate van vergrijzing. Wat is er vorig jaar door de regeringsleiders en de
ministers van Financiën vorig jaar afgesproken? Dat er elk jaar zal worden bekeken hoe het
staat met de financiering van de pensioenen. Op het moment dat je zo'n afspraak met elkaar
maakt, je bent een jaartje verder en je gaat dan al tornen aan de afspraken, is het voor het
langetermijnperspectief niet goed.
DE GRAAF:
Maar ik stel nogmaals de vraag, wat kan u er aan doen als premier van een klein land.
BALKENENDE:
Dat betekent dat het vooral zal aankomen op overtuiging bij de anderen en wijzen op de
consequenties.
DE GRAAF:
En gewoon blokkeren, een veto, njet?
BALKENENDE:
Dan moeten we kijken of er juridische mogelijkheden bestaan om te vetoën.
DE GRAAF:
Daarvoor moet er een gekwalificeerde meerderheid zijn in de Commissie. Die kunt u
proberen te organiseren.
BALKENENDE:
Natuurlijk. Dat zal de komende weken ook gebeuren om te kijken of je daar andere landen in
mee kunt krijgen. Maar het is een realiteit dat de Europese Commissie zelf is opgeschoven.
Dat is het foute signaal dat de Commissie heeft gegeven. En je hebt te maken met de positie
van een aantal landen. Ik ben bang dat we elkaar zullen gaan tegenkomen. Zoals het nu gaat in
Europa gaat het niet goed.
DE GRAAF:
Zalm wist nog weleens zijn Franse collega tot absolute razernij te brengen in de
vergaderingen. Hij werd door de Italianen "il duro", de harde, genoemd. Is uw kop even hard
als die van Zalm?
BALKENENDE:
Als het gaat om premier Raffarin, daar heb ik al mee gesproken en enige tijd geleden ook
gewezen op het feit dat je elkaar scherp moet houden als het gaat om het Stabiliteitspact. Als
het gaat om het nakomen van het pact, zal ook ik mijn verantwoordelijkheid nemen.
DE GRAAF:
Ook als het onaangenaam zal worden?
BALKENENDE:
Je moet in deze zaak hard zijn. Het gaat om het Europees perspectief. Het gaat om de
geloofwaardigheid van de euro en van de financiële afspraken die in het verleden zijn
gemaakt.
JUSTITIËLE PROBLEMEN
DE GRAAF:
Een ander onderwerp. De opening van een van de ochtendkranten van vanmorgen, de
justitiële keten zit zo verstopt dat Justitie aan de politie heeft gevraagd of ze willen ophouden
met onbeperkt zaken aan te brengen. Ze kunnen het niet meer aan. U bent premier van het
kabinet dat heeft gezegd, we gaan het land veiliger maken en we gaan niet meer gedogen, we
gaan handhaven. Is het feit dat die mensen met de handen in het haar zeggen, politie houd
even op want we kunnen de zaken niet meer aan, voor u acceptabel of niet?
BALKENENDE:
Als zaken die mensen bezighouden niet op de juridische agenda kunnen worden gezegd
vanwege capaciteitsproblemen dan hebben we met elkaar een groot probleem. U zegt terecht
dat het kabinet veel wil doen aan verbetering van de veiligheid. En u zegt ook terecht dat het
gaat om de keten. Dat betekent, het begint bij de politie, het begint bij de officieren van
justitie. Het zit `m in het gerechtelijk apparaat en in de celcapaciteit. Wil je nu verbetering
aanbrengen in de veiligheidssituatie betekent dat dat je de hele keten moet bevorderen. Dat is
ook een van de grote zorgpunten van de ministers Donner van Justitie en Remkes van
Binnenlandse Zaken.
DE GRAAF:
Nu wordt, gaande de operatie, een stap gezet. Ze zeggen, doe even geen zaken meer want het
loopt ons over de schoenen. In Rotterdam hebben ze contracten gemaakt met quota er in.
Hoeveel dieven ze nog aan Justitie mogen overleveren. De simpele vraag is, is dat voor u
acceptabel?
BALKENENDE:
Als het gaat om prioriteitstelling weten we dat in sommige delen van het land bepaalde
onderwerpen meer aandacht vergen dan in andere. Dat hangt samen met het feit dat de
veiligheidssituatie en de aard van de criminaliteit niet overal hetzelfde is. Dat betekent dat het
OM ook een zekere prioriteitstelling zelf moet hebben. Hier gaat het om een ernstige zaak dat
men zegt, bepaalde zaken houden we af. Wat is nu wat wij als politiek behoren te doen? Dat
is dit signaal oppakken en twee, zorgen dat die keten wordt verbeterd. Om die reden hebben
we gezegd, bij financiële moeilijkheden gaan we er meer inzetten. Je zult ook over moeten
gaan tot onconventionele methoden. Het vraagstuk van meer op één cel bijvoorbeeld.
DE GRAAF:
Misschien is het ook handig als u antwoord op de vraag geeft. Is op dit moment voor u
acceptabel dat de politie misschien tijdelijk geen zaken levert die ze wel hebben.
BALKENENDE:
Als zaken niet aan de orde worden gesteld die de bevolking bezighouden en die mensen
concreet raken in veiligheidssituatie, is dat een niet-acceptabele situatie omdat je dan een
situatie krijgt, dat diegene die zich schuldig maken aan criminele handelingen weten, ik ga
mijn gang want er gebeurt toch niks. Dat kan dus niet.
DE GRAAF:
Wat er dus op dit moment in Rotterdam gebeurt, is niet te tolereren?
BALKENENDE:
Dat betekent dat de minister van Justitie als eerst verantwoordelijke, maar ook een kabinet,
oog moet hebben voor de achtergronden waarom het zover is gekomen. Die achtergronden
bestaan uit een probleem met de celcapaciteit. Daar moet je het nodige aan doen. Daar zijn we
als kabinet mee bezig.
DE GRAAF:
Maar dan ben ik het weer kwijt. Het is wel of niet te accepteren?
BALKENENDE:
Ik heb, dacht ik, aangegeven dat die zaken die mensen bezighouden, fietsendiefstal, dan praat
je over honderdduizenden per jaar. Dat is een lastig iets.
DE GRAAF:
Maar dan heb je de dader met de fiets en dan mag je hem als politieagent niet meer melden. Is
dat acceptabel.
BALKENENDE:
Als het gaat om het kunnen registreren van diefstallen, moet dat altijd kunnen gebeuren. Mag
ik een voorbeeld noemen? Er zijn politiekorpsen in Nederland die werken nu met het
fenomeen van de elektronische aangifte. Dat betekent dat je moet zoeken naar nieuwe ideeën
om te zorgen dat zaken wel gemeld kunnen worden. Dat is een. Het tweede is dat je moet
zorgen dat je komt tot andere oplossingen van criminaliteit. Ik heb zo-even genoemd, twee op
één cel.
DE GRAAF:
U heeft het over melden. Ik heb het over aangeven bij Justitie en vervolgd worden. Justitie
zegt, we willen ze even niet vervolgen want we hebben geen mensen. Dus je hebt die dief van
de fiets eindelijk te pakken. Je weet wie hij is, maar je mag hem als politieman niet meer
overdragen aan Justitie. Vindt u dat acceptabel of niet?
BALKENENDE:
Als je het over een enkele dief hebt, kan ik me voorstellen dat Justitie zegt,ik heb zwaardere
prioriteiten. Maar we weten ook dat er sprake is van georganiseerde diefstal van fietsen. Als je
bijvoorbeeld een groep lieden hebt en kunt opsporen die zich bezighouden met dat soort
activiteiten, kun je niet zomaar laten lopen.
DE GRAAF:
Laatste vraag. De scheidend president van het Amsterdamse hof heeft gezegd, als er geen
drugszaken in de justitiële keten zouden zitten, zouden we een overcapaciteit hebben. Er
bestaat een idee om een deel van de drugszaken uit de justitiële keten te halen. Bijvoorbeeld
door te schikken, maar dan zou je af laten kopen en daar is niemand voor in Nederland. Je zou
ook kunnen doen wat de Amerikanen doen. Je zou kunnen zeggen, we hebben u op heterdaad
betrapt en u hebt bekend dat u het heeft gedaan. Ik, officier van Justitie, ga aan de rechter
vragen om zeven jaar gevangenis tegen u uit te spreken, maar als u hier tekent voor vijf jaar
dan bent u er vanaf. Is dat iets wat Nederland zou moeten onderzoeken?
BALKENENDE:
U weet de positie als het gaat om drugcriminaliteit. We werken in een iets andere richting.
Wij zeggen, je moet kijken naar de strafmaat. Die zul je moeten afstammen op wat er in
andere landen gebeurd. Ook na willen denken over zoiets als een minimumstraf. Dat is een
belangrijk punt. Als het gaat om de drugscriminaliteit weten we dat wat er in de drugswereld
gebeurt, is zeer sterk verbonden met allerlei uitwassen en indentiële criminaliteit. Of het nu
gaat om financiële criminaliteit, bedreigingen of geweld, het zit er allemaal bij. Daar moeten
de prioriteiten liggen. Als het gaat om instrumenten zoeken uit andere landen, daar kun je
altijd naar kijken. Ik denk dat de inzet van dit kabinet is, let op de strafmaat. Kijk of ons
regime ten aanzien van het strafrecht in relatie tot andere landen. Ga niet tekenen van
verslapping laten vertonen. Daarvoor is de situatie te ernstig.
DE GRAAF:
Maar misschien zou het geen teken van verslapping zijn, maar juist van efficiënt maken van
de keten. Buiten de rechter om kan je mensen wel op die manier in de gevangenis plaatsen.
Zou u dat willen onderzoeken?
BALKENENDE:
Je moet openstaan voor alle oplossingen als het leidt tot een betere veiligheidssituatie en het
indammen van die geweldige problematiek van de drugs. Dat houdt ook dit kabinet zeer
bezig.
(letterlijke tekst, ongecorrigeerd, JBr)