Gebruikte afkortingen
AID Algemene Inspectie Dienst (ministerie van Landbouw)
AMvB Algemene Maatregel van Bestuur
BFO Bureau Financiële Ondersteuning
BIBOB Bevordering Integriteitsbeoordelingen door het Openbaar Bestuur
BMK Benzylmethylketon
BTW Belasting Toegevoegde Waarde
BV Besloten Vennootschap
BZK Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
CBS Centraal Bureau voor de Statistiek
CIE Criminele Inlichtingen Eenheid (voorheen CID)
DIC Douane Informatie Centrum
DNRI Dienst Nationale Recherche Informatie (voorheen dCRI)
ECD Economische Controle Dienst
EU Europese Unie
EUR Erasmus Universiteit Rotterdam
EZ Ministerie van Economische Zaken
FATF Financial Action Task Force
FIOD Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (ministerie van Financiën)
GVO Gerechtelijk vooronderzoek
GWK Grenswisselkantoor
HKS Herkenningsdienstsysteem
IAM Informatie- en Analysecentrum Mensensmokkel
IMF Internationaal Monetair Fonds
IND Immigratie- en Naturalisatiedienst
IPIT Internationaal Politie Instituut Twente
IRT Interregionaal Rechercheteam (kernteam)
JD Justitiële documentatie
KLPD Korps Landelijke Politie Diensten
KMAR Koninklijke Marechaussee
KT NON Kernteam Noord- en Oost-Nederland
LRT Landelijk Recherche Team
MOT Meldpunt Ongebruikelijke Transacties
NCA National Crime Authority
NCIS National Criminal Intelligence Service
NRM Nationaal Rapporteur Mensenhandel
OGD Observatoire Geopolitique des Drogues
OM Openbaar Ministerie
OvJ Officier van justitie
PEO Parlementaire Enquête Opsporingsmethoden
PMK Piperonylmethylketon
pv Proces-verbaal
SFO Strafrechtelijk Financieel Onderzoek
Sr Wetboek van Strafrecht
TK Tweede Kamer
UNDCCP United Nations Office for Drug Control and Crime Prevention
USD Unit Synthetische Drugs
VU Vrije Universiteit (Amsterdam)
Wgt Wet op de geldtransactiekantoren
Wid Wet op de identificatie bij dienstverlening (voorheen Wif )
Wif Wet identificatie bij financiële dienstverlening
WODC Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum
WVMC Wet voorkoming misbruik van chemicaliën
WVV Wederrechtelijk verkregen voordeel
Wwk Wet op de wisselkantoren
XTC Ecstasy
Samenvatting
Doelstelling en probleemstelling
Dit rapport bevat de bevindingen van de tweede ronde van de WODC-monitor
georganiseerde criminaliteit. Het doel van de WODC-monitor is om de kennis die
wordt opgedaan tijdens grootschalige opsporingsonderzoeken, zo goed mogelijk te
benutten voor het verkrijgen van inzicht in de aard van de georganiseerde
criminaliteit in Nederland. Grootschalige rechercheonderzoeken bieden dankzij de
inzet van telefoontap, observatie en soms nog verdergaande opsporingsmethoden
een unieke blik op de handel en wandel van daders. Daarom is het te betreuren dat
er tot voor kort weliswaar veel geld, tijd en mankracht werd geïnvesteerd in
grootschalige rechercheonderzoeken, maar dat de ervaringskennis die tijdens deze
onderzoeken werd opgedaan, niet systematisch werd beschreven en opgeslagen.
Daarmee werd een unieke kans misgelopen om het leervermogen van politie en
justitie te vergroten. De WODC-monitor beoogt hierin verandering te brengen door
deze ervaringskennis systematisch vast te leggen en terug te koppelen naar
personen die betrokken zijn bij de bestrijding van de georganiseerde criminaliteit in
Nederland.
Dit al langer bestaande idee om `de kennis van de werkvloer' systematisch vast te
leggen, kwam in een stroomversnelling door de Parlementaire Enquêtecommissie
Opsporingsmethoden. Mede naar aanleiding van de conclusies van deze commissie
heeft de minister van Justitie besloten om het informatiebeleid met betrekking tot
georganiseerde criminaliteit te herzien. In dit verband is aan de Tweede Kamer
onder meer toegezegd om periodiek te rapporteren over de aard van de georganiseerde
criminaliteit in Nederland en de te signaleren ontwikkelingen. De WODC-monitor
georganiseerde criminaliteit vormt de concrete invulling van deze toezegging.
Een bijzonderheid is dat bij de inrichting en opzet van dit onderzoek is voorzien in
continuïteit. Het is de bedoeling om periodiek een up-to-date beeld te schetsen van
de georganiseerde criminaliteit. Vandaar dat wordt gesproken van een monitor.
De centrale probleemstelling van de monitor luidt:
Wat is de aard van de georganiseerde criminaliteit in Nederland en welke ontwikkelingen
zijn op dit gebied te onderkennen?
Het onderzoek richt zich dus niet op de omvang maar op de aard van de georgani-
seerde criminaliteit: Wie zijn de daders? Hoe werken zij samen? Hoe gaan zij te
werk? Op welke manier spelen zij in op de mogelijkheden die hun omgeving hen
Samenvatting 2
biedt? Hoe schermen zij zich af tegen risico's? Wat verdienen zij aan hun illegale
activiteiten en waaraan besteden zij dit? Antwoorden op dergelijke vragen zijn van
buitengewoon groot belang voor een gefundeerde bestrijding van georganiseerde
criminaliteit.
Onderzoeksopzet
Zoals gezegd bevat dit rapport de bevindingen van de tweede ronde van de WODC-
monitor georganiseerde criminaliteit. In 1999 verscheen de eerste rapportage, die in
hoofdzaak was gebaseerd op de beschrijvingen en analyses van 40 grootschalige
opsporingsonderzoeken, aangevuld met ruim 100 beknopte casusbeschrijvingen,
92 vertrouwelijke rapportages en interviews met deskundigen. Voor het samen-
stellen van het tweede rapport zijn opnieuw 40 opsporingsonderzoeken naar
georganiseerde criminaliteit geselecteerd. Ook zijn de rapportages van de straf-
rechtelijk financiële onderzoeken (SFO's) van de eerste groep van 40 zaken
geanalyseerd. Ten slotte is ook weer gebruik gemaakt van andere bronnen:
interviews met experts en sleutelpersonen, informatie uit overige opsporings-
onderzoeken, vertrouwelijke rapportages, fenomeenonderzoeken, misdaadanalyses
en (wetenschappelijke) literatuur (zie