Persbericht
Pand in Gelkingestraat ouder dan de Martinitoren
16-10-2002
In het pand Gelkingestraat 16 zit een bijzondere kapconstructie van
bijna 600 jaar oud. Dat hebben bouwhistorici van de gemeente Groningen
ontdekt.
De spanten van deze kap zijn gemaakt van eikenhout. Onderzoek van de
jaarringen wijst uit dat de betreffende boom, in een bos in het
aangrenzende Noord-Duitsland, is gekapt in 1407 of 1408. Omdat
eikenhout in de middeleeuwen vrij snel na de kap werd verwerkt moet
het huis in de Gelkingestraat dateren van kort na 1408. Het is dan ook
flink ouder dan de Martinitoren, waarvoor de eerste steen werd gelegd
in 1469. De Martinitoren was pas rond 1548 gereed.
Ook eerder was al duidelijk dat het pand in de Gelkingestraat behoorlijk oud moest zijn. Het grote, steile dak en de achtergevel van kloostermoppen wezen daar al op. Onlangs was dit beeldbepalend pand, waarin een café is gevestigd, toe aan een verbouwing en daardoor was nader bouwhistorisch onderzoek mogelijk. Dat leidde tot de verrassende slotsom dat het huis zelfs beduidend ouder is dan de Martinitoren.
Gelkingestraat 16 vormt samen met nr. 14 een dubbelpand, een soort
twee-onder-een kap-woning dus. De buitenmuren staan meer dan 10 meter
uit elkaar, een enorme maat voor een middeleeuws huis. Om deze breedte
te overspannen zijn ook de spanten uitzonderlijk groot gemaakt.
Voorzover nu bekend zijn het de grootste middeleeuwse woonhuisspanten
in de noordelijke Nederlanden.
Uit het onderzoek tot nu toe is duidelijk geworden dat het pand
aanvankelijk nog veel groter was en naar achteren doorliep, tot de
erfscheiding met de panden in de Oosterstraat. Het pand is rond 1700
ingekort. Mogelijk had dit te maken met een brand. Dat zou ook een
aantal deels verkoolde onderdelen van de kapconstructie kunnen
verklaren.
Het is niet duidelijk of het huis als dubbelpand is gebouwd of pas
later is gesplitst. Ook als mocht blijken dat dat pas in de 18de eeuw
is gebeurd blijft het een zeldzaam huis waarvan er in Groningen maar
enkele voorkomen. Als er tijdens de verbouwing van het pand, waarin
het café Le Barrage is gevestigd, meer oude wanden en vloeren in het
zicht komen kan de bouwgeschiedenis nauwkeuriger in kaart worden
gebracht.
In de binnenstad van Groningen staan veel meer oude huizen. Naar
schatting heeft de helft nog sporen of bouwdelen uit de middeleeuwen.
Om hierin meer inzicht te krijgen is de gemeente onlangs gestart met
inventarisatie van de hele binnenstad binnen de grachtengordel, hier
diepenring geheten.