Persbericht van de Universiteit Utrecht
16 oktober 2002
Conflictbeleid van nu gebaat bij kritische wetenschap
Hedendaagse conflicten verschillen fundamenteel van de 'oorlogen uit de geschiedenisboekjes'. Ze roepen geheel nieuwe vragen op en stellen andere eisen aan zowel de wetenschap als het beleid. Het is de wetenschap dan ook nog niet gelukt om met geheel onderbouwde en uitgeteste recepten te komen om het beleid te steunen. Ook de beleidspraktijk loopt vanwege een hele serie institutionele belemmeringen tegen grote problemen bij de uitvoering van het conflictbeleid op. Volgens prof.dr.ir. Georg Frerks is het kritisch volgen van de beleidspraktijk de belangrijkste bijdrage van de wetenschap. Zo kan de wetenschap realistische suggesties doen, gestoeld op studies in het veld en van de beleidspraktijk zelf. Daarnaast zet Frerks vraagtekens bij de huidige tendens conflictoplossingen te reduceren tot militaire actie.
Frerks trekt zijn conclusies in zijn oratie op maandag 21 oktober als
bijzonder hoogleraar 'Conflict-preventie en -beheersing' aan de faculteit
Rechtsgeleerdheid. Frerks' bijzondere leerstoel is verbonden aan het Centrum
voor Conflictstudies van de Utrecht Universiteit en ingesteld vanwege het
Europees Centrum voor Conflictpreventie met steun van de Meyer Swantée
Stichting.
Hedendaagse oorlogen zijn rommelige en complexe affaires, die zich maar
moeilijk in eenvoudige en eenduidige begrippen of theorieën laten vatten.
Frerks neemt afstand van het gangbare begrip 'intrastatelijk conflict'
aangezien dat geen recht doet aan de complexe interactie tussen interne en
externe factoren in deze conflicten en verder gebaseerd is op een onjuist
idee van de staat in deze landen. Ook wijst Frerks de neiging af conflicten
te beschrijven in termen van een enkele oorzaak, zoals wanneer er wordt
gesproken over etnisch of religieus conflict of over 'resource wars' of de
'water-oorlog'. Zo ziet Frerks ook weinig in de heersende, voornamelijk
militaire aanpak van conflicten, omdat hierbij andere essentiële elementen
van de problematiek te zeer op de achtergrond raken.
Frerks wil tevens af van de gebruikelijke tweedeling vrede/oorlog en het idee dat conflicten een afwijking zijn van een normaal patroon van vooruitgang. Al deze heersende noties belemmeren een goed zicht op de realiteit in de huidige conflictgebieden. Deze samenlevingen verkeren volgens Frerks in een permanente malaise waarin vreedzame en conflictueuze elementen op vooralsnog onvoorspelbare wijze op elkaar inwerken. Duurzame wanorde en permanente structurele instabiliteit moeten als een fundamenteel gegeven worden opgenomen in het denkkader. Het idee van morgen is 'het' wel weer over is onjuist. Daarvoor hebben deze elementen zich te zeer genesteld in de dagelijkse gang van zaken in deze landen en worden ze in stand gehouden door de gevestigde belangen van de zogenoemde geweldseconomieën.
Volgens Frerks is de wetenschap goed in staat onderdelen van deze realiteit te begrijpen, maar geen van de bestaande theorieën is in staat de enkelvoudig schema te vatten. Frerks beveelt een pragmatische aanpak aan, waarbij relevante aspecten van de diverse theorieën naar behoefte worden gecombineerd. Dit moet in de uitvoeringspraktijk gepaard gaan met kritische reflectie en een bereidheid tot het trekken van lastige beleidsconclusies. Monitoring en evaluatie, feed-back en follow-up moeten veel meer dan tot nu tot het standaardinstrumentarium van de beleidspraktijk op het terrein van conflicten gaan behoren, aldus Frerks. Ten aanzien van de wetenschap doet Frerks de suggestie om vragen aan de orde te stellen omtrent de rol van de diaspora, de creatie van chaos en conflict door de globalisering en de verdere problematisering van de duo-notie oorlog/vrede. Voor beleidmakers propageert hij het idee van de geïnstitutionaliseerde beleidskritiek: hij wil van beleidsrelevant naar beleidskritisch conflictonderzoek.
Maandag 21 oktober 2001 om 16.15 uur
Academiegebouw, Domplein 29, Utrecht
Oratie: 'Conflictstudies: Werken op het snijvlak van geweld en vrede.'
Prof.dr.ir. Georg E. Frerks, faculteit Rechtsgeleerdheid.
De tekst van de oratie is onder embargo verkrijgbaar bij
voorlichter Johan Vlasblom (030) 253 4073, j.vlasblom@csc.uu.nl
Informatie over het Centrum voor Conflictstudies: (030) 253 6443 of
www.uu.nl/conflictstudies