Achtergrond
Forse sterrenregen boven Europa
(Diverse sites/ foto gallery/ cursus) In de nacht van 18/19 november)
heeft een grote uitbarsting van de sterrenregen Leoniden
plaatsgevonden, die overal in Europa, waar het niet bewolkt was, kon
worden gezien.Vijf leden van de Werkgroep Meteoren van de Koninklijke
Nederlandse Vereniging voor Weer- en Sterrenkunde hebben de
sterrenregen de gehele nacht waargenomen vanuit L'Estartit aan de
Costa Brava in Noord-Spanje. KNMI-meteoroloog Jacob Kuiper, die deel
uitmaakte van deze groep, heeft een grote internationale
waarnemingscampagne georganiseerd onder de bemanning van schepen en
vliegtuigen. (Zie de engelstalige instructie). Waarnemingen kunnen
worden per e-mail worden gestuurd.
Leoniden in Nederland in de vroege ochtend van 19 november door
fotograaf Robert Hoetink
De eerste Leoniden verschenen maandagavond volgens Kuiper rond 23 uur,
doch pas omstreeks 3.25 uur nam het aantal meteoren sterk toe tot het
maximum overeenkomstig de voorspellingen om 5.05 uur werd bereikt.
Toen werden 87 meteoren per vijf minuten geteld. Dat is extreem veel
en het hadden er aanzienlijk meer kunnen zijn als niet de Volle Maan
veel lichtzwakkere meteoren overstraalde en dus aan het oog onttrok.
Er zijn meer nachten in het jaar dat er veel meteoren te zien zijn
(zoals in augustus), maar nooit meer dan gemiddeld 10 per vijf
minuten.
De Leonidenregen bevatte verscheidene zeer heldere meteoren of
vuurbollen, die in enkele gevallen nalichtende sporen vertoonden die
minutenlang zichtbaar bleven. Soms vielen er wel vijf of zes meteoren
tegelijk op bijna dezelfde plek aan de hemel. In de novembermaanden
van 1998, 1999 en 2001 traden er ook ongekend hevige Leonidenregens op
waarvan die in de eerste twee genoemde jaartallen in Europa goed
zichtbaar waren. De Leonidenregen van dit jaar was volgens de
verwachtingen de laatste in deze reeks. De volgende is misschien over
zo'n 30 jaar, maar de voorspellingen duiden er meer op, dat we tot
omstreeks 2095 moeten wachten tot zich voor het eerst weer een
Leonidenuitbarsting zal voordoen.
Leoniden in Nederland alleen plaatselijk te zien
Bewolking heeft vrijwel heel Nederland het zicht op de Leoniden
ontnomen. Slechts op enkele plaatsen in ons land konden de liefhebbers
profiteren van een opklaring. Waarnemer Johan Effing uit Losser
(Twente) zag tussen 05.00 en 05.20 uur een flink aantal vallende
sterren, waarvan enkele zeer helder, verspreid over de gehele hemel.
Sterrenkundigen van de sterrenwacht in Burgum (Friesland) telden zo'n
45 vallende sterren. Sterrenkundigen van de Nederlandse Vereniging
voor Weer- en Sterrenkunde reisden op advies van het KNMI naar een
ijskoud Denemarken, waar ze talloze vallende sterren hebben
waargenomen. Mat Drummen van de Stichting De Koepel was zeer onder de
indruk van de vele vallende sterren die hij in Gouda zag: tussen vijf
uur en half zes zag hij zeker dertig Leoniden en dat slechts in een
klein gebied van de hemel waar het helder was.
De Leoniden zijn steeds rond half november te zien. Ieder jaar, net na
midden november, passeert de aarde de meteorenzwerm der Leoniden.
Meteoren zijn kleine stofdeeltjes, vaak afkomstig van kometen die het
stof uitstoten wanneer ze dichtbij de zon komen. De stofdeeltjes
blijven achter in de baan van die komeet en kunnen daar tientallen tot
honderden jaren aanwezig blijven. Bij de Leoniden verbranden er
slechts een gering aantal kosmische stofdeeltjes in de aardatmosfeer
als de aarde de stofbaan doorkruist. In sommige jaren, zoals dit jaar,
is het aantal echter veel groter dan normaal.
Meer over de Leoniden en tal van links in lichtverschijnselen nader
verklaard.
Cursus van vijf lessen over kometen, meteoren en meteorieten
Bent u geïnteresseerd in kometen, meteoren en meteorieten, maar wilt u er meer van weten dan kunt u terecht bij de Utrechtse Sterrenwacht Sonnenborgh. De Stichting De Koepel organiseert in januari en februari 2003 een zestal cursusavonden over dit onderwerp. Het aantal plaatsen is beperkt en inschrijvingen gaan op volgorde van binnenkomst. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de Koepel, 030 23 11 360 of een e-mail sturen onder vermelding.van naam, adres en beroep.
Lichtverschijnselen in het weer nader verklaard
Index het weer nader verklaard
Laatste wijziging: 22 november 2002
Vragen en reacties:
Harry Geurts, PR & Voorlichting KNMI
Copyright © KNMI