Persbericht Trimbos-instituut
Preventieprogramma moet seksualiteit in de psychiatrie
bespreekbaar maken
Utrecht, 25 november 2002. Intimiteit en seksualiteit zijn in veel
instellingen voor de geestelijke gezondheidszorg nog een taboe. Maar
de onbespreekbaarheid van seksualiteit vormt een risico voor het
optreden en voortbestaan van seksueel geweld. Om dit probleem aan te
pakken hebben GGZ Partners Rijnmond-Zuid, Rutgers Nisso Groep en het
Trimbos-instituut het preventieprogramma Seksualiteit en grenzen in de
langdurige psychiatrische zorg ontwikkeld.
Het preventieprogramma is gericht op het voorkomen, signaleren en
omgaan met seksueel geweld bij langdurig zorgafhankelijke cliënten.
Het programma bestaat uit drie componenten. Er wordt beleid ontwikkeld
over de omgang met seksueel geweld binnen de instelling en het
faciliteren van gewenste seksualiteit en intimiteit. Daarnaast worden
hulpverleners getraind om tekenen van seksueel geweld te signaleren en
seksualiteit bespreekbaar te maken met cliënten. Ten derde krijgen
cliënten voorlichting over intimiteit, relaties en seksualiteit en
leren daarin grenzen te herkennen. Het basisprogramma -bestaande uit
de 'Basistraining Seksualiteit', een train-de-trainer cursus en een
train-de-voorlichter cursus- wordt verzorgd door Rutgers Nisso Groep.
Allereerst wordt in de trainingen ingegaan op de vraag wat
seksualiteit is. Hoe is de persoonlijke beleving van seksualiteit en
hoe gaat de samenleving met seksualiteit om? Een ander belangrijk
thema zijn normen en waarden ten aanzien van seksualiteit en
intimiteit. Hierbij gaat het zowel om persoonlijke normen en waarden,
als die van de instelling. Ook wordt aandacht besteed aan de effecten
van taalgebruik: zo kan verhullend taalgebruik schaamtegevoelens
opwekken en kan suggestief taalgebruik seksistisch en kwetsend zijn.
Verder wordt in de trainingen ook veel feitelijke informatie gegeven,
onder meer over anatomie, voorbehoedsmiddelen en over
geslachtsziektes. Tenslotte wordt in de trainingen het onderwerp
seksualiteit en grenzen verder uitgediept. Aan de hand van een aantal
situaties die in het `grijze gebied' liggen, wordt een discussie
gevoerd over wat wel en niet acceptabel is. Op deze manier leren
hulpverleners en cliënten om te gaan met hun eigen grenzen en die van
anderen.
Het programma is uitgevoerd in drie sectoren van de GGZ. Het Delta
Psychiatrisch Ziekenhuis nam deel met de gesloten afdeling voor
langdurig verblijf, de PameijerKeerkring/RIBW Rijnmond met een unit
voor beschermd wonen en de Stichting Hillevliet met het team begeleid
zelfstandig wonen.
Uit het evaluatieonderzoek blijkt dat de getrainde medewerkers met
name te spreken waren over het informatiegehalte en de manier waarop
de trainingen gegeven werden. Enige uitzondering vormde de
train-de-voorlichter cursus, die onvoldoende was toegespitst op de
doelgroep cliënten in de langdurige psychiatrische zorg. Het draaiboek
wordt hierop aangepast.
De uitvoeringsfase verliep op de gesloten afdeling van Delta PZ en bij
het team begeleid wonen van Stichting Hillevliet nogal moeizaam.
Alleen in de beschermende woonvorm van de PameijerKeerkring (RIBW
Rijnmond) is de uitvoeringsfase volgens plan verlopen. Vanwege de
moeizame implementatie in twee van de drie instellingen zijn in het
onderzoeksrapport ook tips opgenomen voor een succesvolle
implementatie van het programma.
Meer informatie over het preventieprogramma is verkrijgbaar bij Anke
van Dam, Rutgers Nisso Groep, 030-2313431.
Het onderzoeksrapport Seksualiteit en grenzen in de langdurige
psychiatrische zorg, geschreven door Nicole van Erp en Erna Gaal, is
te bestellen bij het Trimbos-instituut, 030-2971180. Kostprijs 9 Euro,
bestelnummer AU
0210. ________________________________________________________________
---
Voor nadere informatie: Henk Maurits (030 - 297 11 38) of Harald
Wychgel (030 - 297 11 16), voorlichters Trimbos-instituut.
Bezoekadres: Da Costakade 45, Utrecht.
Postadres: Postbus 725, 3500 AS Utrecht.
Telefoon (030) 297 11 00
Fax: (030) 297 11 11
---