Afscheidscollege hoogleraar Persoonlijkheidsleer Hermans
Individuele posities spelen dominerende rol bij sociale verhoudingen Individuen hebben in relatie tot henzelf en de omgeving afwisselende posities. Deze kunnen zich bij specifieke gebeurtenissen of ontwikkelingen, zoals bij de politieke aardverschuiving dit jaar, in korte tijd aaneenrijgen tot collectieve posities. Deze manifisteren zich relatief snel en over een brede bevolkingsgroep en gaan in een bepaalde periode een dominerende rol spelen in de sociale verhoudingen. Dit creëert een crisissituatie waarbij het sociale systeem zich in een onzekerheidstoestand bevindt en onvoorspelbare sprongen kan maken in een niet van tevoren bepaalbare richting. Dat zegt prof. dr. Hermans, hoogleraar Persoonlijkheidsleer aan de KU Nijmegen, in zijn afscheidscollege vrijdag 29 november.
In zijn rede gaat prof. Hermans in op de werking van het `dialogical self'. De relatie die het individu onderhoudt met zichzelf, de relatie die zich ontwikkelt tussen verschillende individuen en de relatie die ontstaat tussen culturen in een situatie van toenemende globalisering, wordt geanalyseerd en bestudeerd als een dynamische meerstemmigheid van individuele en collectieve posities, die op hun beurt weer deel uitmaken van een duurzaam transitieproces. Door de fundamentele gelijkenis van zelf en cultuur kunnen we veel leren over culturele relaties door het zelf te bestuderen; tevens leren we het zelf beter kennen door de relaties tussen culturen te bestuderen. Hermans: "We leven steeds meer op een ontmoetingsvlak van culturen en maken als individuele zelven deel uit van dialogische relaties tussen culturele posities in de samenleving. Uiteenlopende culturele posities vormen tesamen een `multiplicity of identity', zoals bijvoorbeeld een Azië afkomstige jongen die in Londen woont, supporter is van de voetbalclub Arsenal en tevens speelt in een locaal Bengali cricketteam."
Hermans verricht sinds de jaren zeventig al onderzoek naar de
uitsplitsing van de verschillende ik-posities. Mensenlevens worden
bepaald door verschillende innerlijke stemmen. Bijvoorbeeld een `open'
ik dat steeds op zoek gaat naar contact. Terwijl het `gesloten' deel
van de persoonlijkheid vraagt om grensbewaking en broodnodige rust.
Maar ook claimende stemmen uit iemands naaste omgeving, van
levensgezellen bij voorbeeld, en nog steeds doorklinkende stemmen van
opvoedende ouders werken door op actueel gedrag. Zelfs reeds lang
geleden verdwenen of gestorven mensen kunnen zich in dit polyfone en
soms kakofonische debat mengen. Het aantal posities van het ik dan
daarmee aardig oplopen. Zo komt Hermans tot zijn concept van ´The
Dialogical Self´.
Hubert Hermans was in 1992 de eerste Europeaan die als First
International Associate werd toegelaten tot de gezaghebbende Society
for Personology in Princeton, USA. Hermans' onderzoeksprogramma
Waardering en Motivatie kreeg in 1994 en 1999 in het
VSNU-visitatierapport de kwalificatie `excellent'. Zijn ideeën hebben
gaandeweg vaste voet aan de grond gekregen in de Nederlandse
psychologische praktijk Hermans is onder vakgenoten vooral bekend
vanwege zijn waarderingstheorie en zelfkonfrontatiemethode (ZKM).
Afscheidscollege prof. dr. Hermans: vrijdag 29 november, 15.45 uur.
Academiezaal, Aula, Comeniuslaan 2. De tekst van de rede (onder
embargo) en een uitgebreide cv zijn op te vragen via de sector
Communicatie KU Nijmegen, tel: 024 - 361 22 34, email:
communicatie@dcm.kun.nl
26-11-2002
* Profielschets prof. Hermans (pdf)
* Artikel over Hermans
in Vox (pdf)