>
Persbericht van de Universiteit Utrecht
Faculteit Rechtsgeleerdheid
10 december 2002
Nieuwe bijzonder hoogleraar onderzoekt mensenrechtenschendingen
Vanaf 1 januari 2003 wordt dr. Fred Grünfeld bijzonder hoogleraar op het
vakgebied Oorzaken van mensenrechtenschendingen bij de faculteit
Rechtsgeleerdheid van de Universiteit Utrecht. Hij is voor deze leerstoel
benoemd vanwege de Stichting ter Bevordering van Projecten Interdisciplinair
Onderzoek naar oorzaken van Mensenrechtenschendingen (PIOOM). Zijn
belangrijkste onderzoeksonderwerpen worden de rol van staten als omstanders
bij mensenrechtenschendingen, de indeling slachtoffer/beul en de humanitaire
interventie.
Het onderzoek zal plaatsvinden binnen het kader van het onderzoeksprogramma
2000-2005 van de Onderzoekschool Rechten van de Mens, in het bijzonder bij
het thema over "gewapende conflicten, conflictpreventie en de rechten van de
mens". Binnen de leerstoel wil Grünfeld drie onderwerpen nader beschouwen.
Het eerste is onderzoek naar de rol van staten en internationale
organisaties als omstanders bij het ontstaan en voortduren van ernstige
massale en fundamentele schendingen van de rechten van de mens. Gezocht
wordt naar indicatoren voor zowel burger- en politieke als
sociaal-economische mensenrechtenschendingen in twaalf staten gedurende de
afgelopen tien jaar. Geanalyseerd wordt of deze indicatoren kunnen dienen
als vroegtijdige waarschuwing (early warning) voor grootschalige
mensenrechtenschendingen en voor gewelddadige conflicten. Vervolgens wordt
onderzocht of er een verband bestaat tussen deze vroegtijdige waarschuwing
en een vroegtijdig optreden van derde staten en internationale organisaties
ter preventie.
Een tweede aandachtpunt vormt de indeling slachtoffer of beul, die bij
berechting soms problematisch kan zijn. Slachtoffers worden vaak gedwongen
zich als beul te gedragen. Een bekend voorbeeld daarvan zijn de gekidnapte
kinderen in Noord-Oeganda en Siërra Leone die gruwelijke wreedheden hebben
moeten uitvoeren na daarvan eerst zelf het slachtoffer te zijn geweest.
Mensenrechtenorganisaties zien hen als slachtoffers die niet berecht behoren
te worden maar de lokale gemeenschap waar zij uit voortkomen denkt daar vaak
anders over. Deze kwestie doet zich voor bij het Ruanda tribunaal en in de
toekomst bij het tribunaal in Siërra Leone. Grünfeld wil met een kort
onderzoek de gebruikelijke indeling opnieuw ter discussie stellen.
Tenslotte wil de bijzonder hoogleraar verschillende gevallen, met gelijke vraagstelling, van humanitair interveniëren in het verleden (West-Pakistan, Oeganda, Cambodja, Kosovo) onderzoeken. Het zijn interventies waarvoor tevoren geen toestemming is verkregen van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. Dat zou volgens Grünfeld meer inzicht kunnen verschaffen in de rol van zowel derde staten als internationale organisaties.
De benoeming tot bijzonder hoogleraar in Utrecht geldt voor een dag in de
week gedurende vijf jaar. Grünfeld is daarnaast universitair hoofddocent
internationale betrekkingen en internationale organisaties bij de
Universiteit Maastricht bij de capaciteitsgroep Internationaal en Europees
Recht en aan het University College Maastricht.
De stichting PIOOM stimuleert al een tiental jaren het multidisciplinair
onderzoek naar de oorzaken van mensenrechtenschendingen.Tot voor kort werd
de PIOOM-leerstoel bezet door prof.dr. Piet van Reenen. Van Reenen is thans
nog actief bij het Studie- en Informatiecentrum Mensenrechten (SIM) van de
Utrechtse faculteit Rechtsgeleerdheid op het gebied van Politie en
mensenrechten en wordt ook met die leeropdracht benoemd als hoogleraar.
Universiteit van Utrecht