de controle op genetisch veranderd voedsel
Kamervragen van Ormel en Atsma en Duyvendak over de controle op genetisch
veranderd voedsel
De Voorzitter van de Tweede
Kamer der Staten-Generaal
Postbus 20018
2500 EA Den Haag
DBO-K-U-2341763
11 december 2002
Hierbij zend ik u, mede namens de Minister Landbouw, Natuurbeheer en
Visserij en de Staatssecretaris van Volkshuisvesting, Ruimtelijke
Ordening en Milieubeheer de antwoorden op de vragen van de leden van
uw Kamer Ormel en Atsma (CDA) (2020304150) en op de aanvullende vragen
van uw Kamerlid Duyvendak (GroenLinks) (2020304190) over de controle
op genetisch veranderd voedsel.
De Staatssecretaris van Volksgezondheid,
Welzijn en Sport,
drs. Clémence Ross-van Dorp
Kamervragen van Ormel en Atsma en Duyvendak over de controle op
genetisch veranderd voedsel 1. Kamervragen van Ormel en Atsma en
Duyvendak over de controle op genetisch veranderd voedsel
Antwoorden op kamervragen van de Kamerleden Ormel en Atsma (CDA) en Duyvendak
(GroenLinks) over de controle op genetisch veranderd voedsel. (2020304150)
---
Vraag 1
Kent u het artikel "Voedsel al jaren niet op gentech onderzocht"? 1)
Antwoord
Ja
Vraag 2
Wordt de naleving van het importverbod van genetisch veranderde voedselproducten
gecontroleerd door de Keuringsdienst van Waren? Zo neen, waarom niet? Zo ja, hoe en hoe
vaak geschiedt deze controle?
Antwoord
De Nederlandse wetgeving is gebaseerd op Europese richtlijnen en verordeningen. Op basis
daarvan bestaat er geen importverbod op genetisch veranderde voedselproducten of
genetisch veranderde organismen. Voedselproducten die genetisch gemodificeerde
organismen (GGO's) bevatten of daarvan zijn afgeleid mogen alleen in de EU voorkomen
indien zij zijn toegelaten. Daarnaast dienen kant en klare voedselproducten, die geïmporteerd
worden te voldoen aan de etiketteringseisen bij het gebruik van grondstoffen afkomstig van
genetisch gemodificeerde organismen.
Als gevolg van het ontbreken van een importverbod vindt er geen controle aan de grens
plaats van voedselproducten die zijn afgeleid van GGO's. Zelfs niet in de EU toegelaten
GGO's mogen, indien ze geen levensvatbare kiemen bevatten, vrij geïmporteerd worden.
Verwerking daarvan in voedingsmiddelen voor de Europese markt is zoals hierboven
aangegeven echter niet toegestaan. De VROM-inspectie Noord West controleert incidenteel
de import van producten die GGO's bevatten. Daarnaast controleert de VWA/KvW per jaar
200 daartoe speciaal geselecteerde voedselproducten op het voorkomen van GGO's in deze
producten, inclusief kant en klare geïmporteerde voedselproducten.
Vraag 3
Worden er overtredingen van het importverbod van genetische veranderde voedselproducten
geconstateerd? Zo ja, kunt u daar een overzicht van geven?
Antwoord
De VWA/KvW heeft in 2002 één overtreding van de etiketteringsvoorschriften bij
importproducten geconstateerd en opgevolgd met een juridische maatregel. Voor de goede
orde: hierbij is dus geen importverbod overtreden, maar een etiketteringsvoorschrift. Bij de
incidentele controles door VROM-inspectie Noord West zijn geen overtredingen van het
Besluit genetisch gemodificeerde organismen, Wet milieugevaarlijke stoffen geconstateerd.
Vraag 4
Kunt u waarborgen dat ggo-vrije voedingsmiddelen inderdaad minder dan 0,9% genetisch
gemodificeerde organismen bevatten?
2
Antwoord
De huidige wettelijke grens is nog 1 %. De onderzoeksresultaten van de VWA/KvW van de
laatste 2 jaar tonen aan dat maximaal 20-30 % van de onderzochte speciaal geselecteerde
monsters ingrediënten afkomstig van GGO's bevatten. De hoeveelheid ggo's is in het
algemeen zeer laag en onder de wettelijke grens van 1 %, waarboven etikettering verplicht is.
Bij ongeveer 100 bedrijven is ook onderzoek ingesteld naar de borging van het vermijden van
GGO's. Om af te mogen zien van de vermelding van ggo's op voedingsmiddelen moet de
aanwezigheid van die ggo's onbedoeld en onvoorzien zijn en dus minder dan 1 %. De
voorlopige resultaten van dit onderzoek tonen aan dat de systematiek van die bedrijven
zodanig is dat de aanwezigheid van de ggo's in voedingsmiddelen inderdaad onbedoeld en
onvoorzien is en aan de wettelijke vereisten wordt voldaan. Deze systematiek is gebaseerd op
inkoop van "identity preserved" grondstoffen, analyse van partijen, certificaten van
leveranciers, die het bedrijf moeten garanderen dat de ingekochte grondstof inderdaad niet
van een GGO afkomstig is. Bij dit onderzoek zijn eveneens grondstofmonsters genomen, die
slechts een lage onbedoelde en onvoorziene verontreiniging met GGO's hadden.
Jaar aantal monsters positief met GGO opmerkingen
1997 120 15 soja 6 foute etikettering
1999 20 mogelijk 4 soja
2000 60 5 soja brief naar bedrijven
2001 199 61*; waarvan soja 28 brief naar bedrijven
en maïs 9.
2002 200 nog niet bekend Tot nu toe 1
schriftelijke
waarschuwing
2003 (planning) 200
*Er zit een verschil tussen deze 61 en de uiteindelijk bevestigde aantallen door verschil in
detectielimieten bij screening en bij het daarop volgende bevestigingsonderzoek.
De huidige etiketteringsverplichting wordt volgens dit onderzoek dus goed nageleefd.
Vraag 5
Is het mogelijk om de, onlangs in Europa voorgestelde etiketteerplicht en drempelwaarde van
0.9%, waaronder voedselproducten als gentechvrij worden beschouwd, in de praktijk te
controleren?
Antwoord
De verlaging van 1 naar 0,9% is geen grote verzwaring van de inspectietaken. Een
aanzienlijke taakverbreding is echter wel het controleren en handhaven van de nieuwe eis dat
alle producten die van een GGO afkomstig zijn geëtiketteerd moeten worden ook als het GGO
niet meer aantoonbaar is. Het verlaten van de aantoonbaarheidseis houdt in dat ook
producten als sojaolie dan geëtiketteerd moeten worden als het van een GGO afkomstig is.
Aangezien dat niet analytisch is vast te stellen zal er een goed en betrouwbaar systeem van
documentcontrole moeten worden opgezet. Bij importproducten zal het moeilijk zijn die
betrouwbaarheid te garanderen. Ik zal echter samen met onder meer mijn collega's van LNV
en VROM binnenkort afspraken maken om te komen tot een gedegen plan om tot een goede
uitvoering van de nieuwe regelgeving te komen.
1) Trouw 4 december jl.
3
(2020304190)
Vraag 1
Bent u ervan op de hoogte dat de Voedsel- en Warenautoriteit (VWA) zegt dat
slechts 'heel erg af en toe' wordt gecontroleerd of geïmporteerd voedsel
genetisch gemodificeerde ingrediënten bevat? Zo ja, sinds wanneer bent u hiervan op de
hoogte?
Antwoord
Ja. De Keuringsdienst van Waren, nu onderdeel van de VWA, heeft mij sinds mei 2000
enkele malen schriftelijk van de problematiek ten aanzien van de controle op
voedselproducten afkomstig van GGO's in het kader van de Warenwet op de hoogte
gebracht. Via de door mij goedgekeurde jaarplannen ben ik op de hoogte van hun controle- en
handhavingsinspanningen. Daarbij is overigens geen sprake van extra aandacht voor de
controle op voedselproducten afkomstig van geïmporteerde genetisch gemodificeerde
organismen omdat daartoe geen wettelijke basis bestaat( zie ook mijn antwoord op de vragen
van de heren Ormel en Atsma).
Vraag 2
Deelt u de mening dat indien blijkt dat de controles inderdaad nauwelijks plaatsvinden, er
hiermee onvoldoende zekerheid is dat het verbod op import van genetisch gemodificeerd
voedsel ook daadwerkelijk wordt nageleefd? Zo ja, welke consequenties verbindt u hieraan?
Zo neen, waarom niet?
Antwoord
Nee. Zie mijn antwoord op de vragen 2 en 3 van de leden Ormel en Atsma (2020304150).
Vraag 3
Heeft de VWA, onderdeel Keuringsdienst van Waren, inderdaad te weinig menskracht en
technische middelen om toe te zien op de naleving van het importverbod.
Antwoord
Zoals ik in mijn antwoorden op de vragen van de heren Ormel en Atsma heb aangegeven is er
geen sprake van een importverbod. Afgezien daarvan heeft mijns inziens de VWA,
Keuringsdienst van Waren voldoende menskracht en is voldoende uitgerust voor haar huidige
taak in deze wat betreft apparatuur en opleiding. Ik acht de conclusie gerechtvaardigd dat de
huidige etiketteringsverplichting goed wordt nageleefd en de controle afdoende is.
De controle van GGO's en GG-voedingsmiddelen kent wel een aantal technische knelpunten.
Om een goede controle te kunnen verrichten op de aanwezigheid van niet toegelaten GGO's
ontbreekt soms de exacte genetische informatie en het referentiemateriaal om de
analysemethode betrouwbaar op te zetten. Ook de ander EU-lidstaten missen deze informatie.
Ik ben er daarom voorstander van dat de richtlijnen voor de controle in EU-verband worden
gecoördineerd; overigens coördineert de Europese Commissie via het Joint Research Centre in
Ispra het verkrijgen van deze noodzakelijke informatie.
4
Ik constateer evenwel dat het voorgestelde toekomstige EU-regime voor GGO-levensmiddelen
en diervoeders een aanzienlijke taakverbreding van de betrokken inspectiediensten tot
gevolg heeft. Voor de gevolgen hiervan heeft Nederland in de Europese Raad bij herhaling
aandacht gevraagd. De Europese Commissie heeft recent toegezegd ervoor zorg te zullen
dragen dat de controle en handhaving van het toekomstige EU-regime praktisch en
uitvoerbaar moet zijn en geen disproportionele effecten op lidstaten mag hebben in relatie tot
het beoogde doel.
Vraag 4
Waarom is er volgens de VWA sprake van een gebrek aan duidelijke regels? Welke regels zijn
nu leidend voor de controles door de VWA? Deelt u de analyse dat deze onvoldoende duidelijk
zijn? Zo ja, wat gaat u hieraan doen?
Antwoord
Op zich is er geen gebrek aan duidelijke regels. Op dit moment zijn in het kader van de
Warenwet drie EG Verordeningen op dit terrein van kracht:
· de Verordening (EG) EG 258/97 inzake nieuwe voedingsmiddelen en nieuwe
voedselingrediënten,
· de Verordening (EG) 1139/98 inzake de etikettering van voedingsmiddelen geproduceerd
met genetisch gemodificeerde organismen en
· de Verordening (EG) 50/2000 inzake de etikettering van voedingsmiddelen die genetisch
gemodificeerde of met genetisch gemodificeerde organismen geproduceerde additieven en
aroma's bevatten.
Wel heeft het kabinet in paragraaf 6.3 van de Integrale Nota Biotechnologie reeds aangegeven
dat de verplichte informatie over de aanwezigheid van GGO's of hun producten in
voedingsmiddelen niet sluitend is geregeld. Hiermee wordt met name bedoeld dat belangrijke
voedselingrediënten afkomstig van GGO's die chemisch identiek zijn aan ingrediënten die op
klassieke wijze zijn verkregen (sojaolie, in de toekomst suiker) van de etiketteringsplicht zijn
uitgezonderd. Vorige week is er een politiek akkoord bereikt over een ontwerp (EU)
verordening inzake ggo-levensmiddelen en ggo-diervoeders. Na het van kracht worden van
deze verordening vallen ook deze chemisch identieke ingrediënten onder de
etiketteringsplicht. Nederland heeft deze uitbreiding van de etiketteringsvereisten in de
besprekingen in de EU altijd gesteund. Wel is tegelijkertijd gewezen op het belang van een
goede uitvoerbaarheid, handhaafbaarheid, fraudegevoeligheid en WTO-conformiteit van de
nieuwe regels. Het voorgestelde toekomstige EU-regime voorziet in vereisten voor de
traceerbaarheid van GGO's en GG-ingrediënten door de hele keten heen.
Vraag 5
Vindt u dat, indien er daadwerkelijk onvoldoende controles plaatsvinden, dit er voor pleit om
voorlopig het de-facto moratorium op gentech-voedsel in de EU te handhaven? Zo ja, bent u
bereid dit standpunt kenbaar te maken binnen de Europese Unie. Zo neen, waarom niet?
Antwoord
Ik ben niet van mening dat er momenteel onvoldoende controles plaatsvinden. Nederland is
altijd van mening geweest dat de huidige regelgeving de veiligheid van mens en milieu en de
voedselveiligheid voldoende waarborgt en heeft vanuit deze mening altijd gepleit voor het zo
snel mogelijk opheffen van het de facto moratorium op nieuwe markttoelatingen in de EU. In
zekere zin wil ik bepleiten dat opheffen van het moratorium de controlediensten ondersteunt
in de controle op de etiketteringsplicht van toegelaten producten afkomstig van GGO's,
5
omdat nieuwe toelatingen de verzekering geven dat de benodigde genetische informatie die
onderdeel uitmaakt van de gegevens die verplicht zijn in een toelatingsdossier - wel bekend
wordt bij deze diensten evenals het referentiemateriaal. De controles kunnen daardoor breder
en effectiever worden.
1) Voedsel al jaren niet gentech onderzocht, Trouw 4 december jl.