Gematigd optimistisch over aantrekken economische groei
Rabobank Nederland, 17/12/2002 04:29 PM
---
Rabobank presenteert 'Visie op 2003'.
Ingeleid door een herstel van de investeringen in de VS zal in de loop
van 2003 sprake zijn van een wereldwijd aantrekkend conjunctureel
herstel dat ook op de aandelenbeurzen te zien zal zijn. De
aandelenbeurzen zijn momenteel nog fors ondergewaardeerd, maar de
'timing' van een structureel herstel blijft evenwel moeilijk.
De economische groei zal het komende jaar gematigd zijn. Dit zeggen de
economen van Rabobank Nederland bij de presentatie van Visie op 2003,
de jaarlijkse visie van de Rabobank op de ontwikkeling van de
economie.
Volgens de economen zal het, door de scheefgroei van de schuldposities
in de VS en de opgebouwde overcapaciteit gedurende de afgelopen jaren,
langer duren voordat opnieuw trendmatige groei wordt bereikt. De VS
zal de komende jaren minder dan voorheen de aanjager van de
internationale conjunctuur zijn. Voor de Europese landen zal het
economische herstel het komende jaar desondanks toch uit het
buitenland moeten komen. De interne dynamiek binnen de EMU is door een
aantal structurele problemen, die niet (voldoende) worden aangepakt,
beperkt. Bovendien zullen met name de grotere Europese economieën in
de EMU de komende jaren hun tekorten sterk moeten terugbrengen. Het
verwachte herstel is met aanzienlijke onzekerheden omgeven. Er lijkt
dan ook niet veel nodig om het huidige aarzelende herstel in de kiem
te smoren.
Ook voor Nederland voorzien de Rabobank-economen in de loop van 2003
herstel. Vergeleken met de opleving na eerdere conjuncturele
dieptepunten is het herstel dat nu wordt voorzien evenwel mager. De
wereldhandel zal naar verwachting minder sterk opbloeien, terwijl de
Nederlandse concurrentiepositie onder druk staat door snelle toename
van de arbeidskosten.
De kans op een diepe recessie zoals begin jaren '80 lijkt klein: de
Nederlandse economie staat er een stuk sterker voor dan tijdens
eerdere conjuncturele dieptepunten. De fundamenten zijn gezond. De
Nederlandse economie kent momenteel een structureel lagere
werkloosheid en een hogere arbeidsparticipatie in een veel flexibelere
arbeidsmarkt. Daarnaast zijn de overheidsfinanciën beter op orde en
zijn de inflatievooruitzichten een stuk gunstiger. Hierdoor ligt de
kapitaalmarktrente op een structureel lager niveau. Indien het
algemene vertrouwen wat sterker opklaart dan voorzien, bestaat de kans
zelfs dat we een verrassend sterk herstel van de economie en
aandelenbeurzen tegemoet kunnen zien. Gezien de fundamentele kracht
van de Nederlandse economie lijkt het huidige lage vertrouwen meer op
achteruitkijken gebaseerd dan op vooruitzien. Een scherpe (positieve)
vertrouwensomslag in 2003 is dus zeker niet uitgesloten.
Door het eerder herstel van de Amerikaanse economie en wereldwijde
aandelenbeurzen alsmede een klein renteverschil in het voordeel van de
VS voorziet de Rabobank dat de dollar in 2003 naar verwachting weer
wat aan kracht zal winnen. Op de langere termijn zal de dollar echter
aan waarde moeten inleveren om het onhoudbare, maar evengoed nog
steeds verder oplopende, tekort op de lopende rekening weer tot
houdbare proporties terug te brengen.
Ondanks dat de Nederlandse economie er relatief veel gezonder
voorstaat, zijn er volgens de economen van de Rabobank ook meerdere
risico's die de economische gezondheid van ons land bedreigen.
Allereerst de structurele krapte op de arbeidsmarkt die via een
(structureel) hoge stijging van de loonkosten en een hoge inflatie de
Nederlandse exportsector meer en meer uit de markt prijst.
Het tweede risico is de betaalbaarheid van pensioenen. Het Nederlandse pensioenstelsel functioneert in principe goed maar in de afgelopen jaren is er niet altijd voorzichtig omgesprongen met de enorme koerswinsten van pensioenfondsen, zeker gezien het zeer hoge ambitieniveau van het Nederlandse pensioenstelsel. Om dit in de toekomst betaalbaar te houden moeten oplossingen worden gezocht in het meer individueel en flexibel invullen van de pensioenvoorziening.
Als laatste risico is er de toegenomen financiële kwetsbaarheid van
Nederlandse huishoudens door fors toegenomen schuldposities. Dit gaat
met name op voor starters op de Nederlandse woningmarkt, die zich diep
in de schulden hebben moeten steken om een eerste woning aan te
schaffen, maar veelal nog niet over financiële buffers beschikken om
eventuele tegenvallers op te vangen. Na jaren van turbulente
prijsstijgingen lijkt de woningmarkt in 2002 tot rust te zijn gekomen.
Ondersteund door tekortschietend nieuwbouwaanbod en lage
rentetarieven, maar beperkt door het hoge prijsniveau en de
afwachtende houding bij potentiële kopers, zullen de huizenprijzen de
komende jaren naar verwachting slechts een licht positieve stijging
laten zien. Het rapport en meer achtergrondinformatie is te vinden op
www.rabobankvisie.com