Chronisch zieken en Gehandicapten Raad Nederland
Jan Troost: "Balkenende II treft gehandicapte hard"
Chronisch zieken en gehandicapten krijgen het straks zwaar te verduren door een opeenstapeling van bezuinigingen, constateert Jan Troost met smart.
Dit artikel is geplaatst op de Forum-pagina van de Volkskrant van woensdag
11 juni 2003
Deze week vergadert de Tweede Kamer over de regeringsverklaring van het
tweede kabinet Balkenende. De bezuinigingsplannen in het Hoofdlijnenakkoord
van CDA, VVD en D66 raken mensen die afhankelijk zijn van een uitkering of
zorgvoorziening hard. Naar verhouding worden vooral veel chronisch zieken en
gehandicapten geraakt. Zij worden geconfronteerd met een optelsom van
bezuinigingen: minder recht op een arbeidsongeschiktheidsuitkering,
verlaging van de uitkering, minder huursubsidie en lastenverzwaringen voor
ziekenfondsverzekerden en in de thuiszorg. Mensen met een lichamelijke
aandoening hebben gemiddeld nu al inkomensachterstand op anderen. Iemand met
een Wajong-uitkering (uitkering als je voor je achttiende gehandicapt bent)
ontvangt momenteel minder dan 800 Euro per maand. Met de verlaging van de
uitkering gaat daar maandelijks nog zo'n 25 Euro af. De verslechtering van
de huursubsidie scheelt een Wajong'er gemiddeld twintig Euro per maand. En
daar komen de hoge eigen bijdrage in de ziektenkosten nog bij. Iemand met
een Wajong-uitkering houdt, als de plannen van Balkende II allemaal
doorgaan, erg weinig geld over om van te leven (huren, kleding, eten, hobby
enz).
Mensen met een uitkering krijgen jaarlijks een procent minder aanpassing van
hun inkomen. Volgens het Centraal Planbureau leiden zij daardoor
koopkrachtverlies. In 2007 is dat opgelopen tot drie procent. Dat geldt ook
voor mensen met een minimumuitkering, zoals Wajong'ers.
In de ziektenkostenverzekering komt een eigen risico van 200 euro voor
alleenstaanden en 400 euro voor gezinnen. Weliswaar zal de premie daardoor
minder hoog zijn, maar dat geeft uiteraard onvoldoende compensatie als je
ieder jaar het hele bedrag aan eigen risico moet uitgeven. Bij veel
chronisch zieken zal dat het geval zijn. In het nieuwe ziektenkosten-stelsel
gaat de verzekeringspremie voor de lagere inkomens sterk omhoog, maar het is
de bedoeling dat te compenseren met belastingverlaging en een 'zorgtoeslag'.
Die compensatie geldt echter niet voor het eigen risico. Daarnaast wordt het
ziekenfondspakket beperkt. Bijvoorbeeld de vergoeding voor zittend
ziekenvervoer vervalt. Het afsluiten van een aanvullende verzekering is geen
goed alternatief: het is gemiddeld duurder en voor mensen met lage inkomens
veel duurder, omdat de premie voor zo'n verzekering niet naar draagkracht
wordt geheven. Bovendien worden veel chronisch zieken en mensen met een
lichamelijke beperking voor een aanvullende verzekering niet geaccepteerd.
Ook de eigen bijdragen voor thuiszorg gaan waarschijnlijk omhoog. Alleen
voor minima zou dit gecompenseerd worden. Ook dit gaat ten koste van het
inkomen van veel mensen met een handicap of een chronische ziekte.
Bovenstaande aanslagen komen boven op de afbraak van de WAO, die door het
eerste kabinet Balkenende al is aangekondigd en op de vermindering van
rechten in de nieuwe bijstandswet, die onlangs bij de Tweede Kamer is
ingediend.
Mensen die zogenaamd niet 'duurzaam' ziek zijn, omdat hun ziektebeeld
dat niet eenduidig aangeeft (bijvoorbeeld mensen met het chronisch
vermoeidheidssyndroom ME, burn-out en RSI ) komen straks niet meer in
aanmerking voor een WAO-uitkering. Maar ze worden na twee jaar ziekte
wel ontslagen wegens arbeidsongeschiktheid. Sommigen hebben dan enkele
jaren recht op een WW-uitkering, daarna rest een bijstandsuitkering.
Maar velen zullen ook die niet krijgen, omdat ze een verdienende
partner hebben. Hetzelfde lot treft werknemers die volgens de keuring
gedeeltelijk arbeidsongeschikt zijn, maar toch niet gedeeltelijk aan
het werk kunnen blijven. Ook zij worden in de nieuwe WAO uitgesloten
van een arbeidsongeschiktheidsuitkering. Jaarlijks zullen
tienduizenden arbeidsongeschikten in inkomen terugvallen naar nog
minder dan een WAO-uitkering. Velen verliezen het recht op een eigen
inkomen. In het nieuwe regeerakkoord is toegevoegd dat mensen onder de
45 jaar die nu een WAO-uitkering hebben, worden herkeurd met de
nieuwe, strengere normen. Dat raakt de inkomenspositie van
honderdduizenden mensen. De nieuwe bijstandswet bevat tal van
bedreigingen voor de inkomenspositie van de uitkeringsgerechtigden.
Onder meer wordt het gemeenten verboden nog langer extra bedragen uit
te keren aan groepen mensen, zoals mensen die langdurig van een
minimuminkomen moeten leven of chronisch zieken vanwege de meerkosten
die ziekte met zich brengt. Alleen door een individuele aanvraag, met
alle bureaucratische ellende die daar bij hoort, kan men eventueel nog
extra kosten vergoed krijgen. Gemiddeld krijgen betrokkenen minder
bijzondere bijstand, nu in het regeerakkoord hierop een bezuiniging
van 150 miljoen euro per jaar is ingeboekt.
In de publieke discussie is de vraag opgeworpen of de plannen in het
regeerakkoord a-sociaal zijn. Wij onthouden ons van een kwalificatie,
maar constateren wel met smart dat mensen met een uitkering en mensen
met een chronische ziekte of een handicap onevenredig hard worden
getroffen.
Jan Troost is voorzitter Chronisch zieken en Gehandicapten Raad
Nederland.
---