Chronisch zieken en Gehandicapten Raad Nederland

Jan Troost: "Balkenende II treft gehandicapte hard"

Chronisch zieken en gehandicapten krijgen het straks zwaar te verduren door een opeenstapeling van bezuinigingen, constateert Jan Troost met smart.

Dit artikel is geplaatst op de Forum-pagina van de Volkskrant van woensdag 11 juni 2003

Deze week vergadert de Tweede Kamer over de regeringsverklaring van het tweede kabinet Balkenende. De bezuinigingsplannen in het Hoofdlijnenakkoord van CDA, VVD en D66 raken mensen die afhankelijk zijn van een uitkering of zorgvoorziening hard. Naar verhouding worden vooral veel chronisch zieken en gehandicapten geraakt. Zij worden geconfronteerd met een optelsom van bezuinigingen: minder recht op een arbeidsongeschiktheidsuitkering, verlaging van de uitkering, minder huursubsidie en lastenverzwaringen voor ziekenfondsverzekerden en in de thuiszorg. Mensen met een lichamelijke aandoening hebben gemiddeld nu al inkomensachterstand op anderen. Iemand met een Wajong-uitkering (uitkering als je voor je achttiende gehandicapt bent) ontvangt momenteel minder dan 800 Euro per maand. Met de verlaging van de uitkering gaat daar maandelijks nog zo'n 25 Euro af. De verslechtering van de huursubsidie scheelt een Wajong'er gemiddeld twintig Euro per maand. En daar komen de hoge eigen bijdrage in de ziektenkosten nog bij. Iemand met een Wajong-uitkering houdt, als de plannen van Balkende II allemaal doorgaan, erg weinig geld over om van te leven (huren, kleding, eten, hobby enz).

Mensen met een uitkering krijgen jaarlijks een procent minder aanpassing van hun inkomen. Volgens het Centraal Planbureau leiden zij daardoor koopkrachtverlies. In 2007 is dat opgelopen tot drie procent. Dat geldt ook voor mensen met een minimumuitkering, zoals Wajong'ers. In de ziektenkostenverzekering komt een eigen risico van 200 euro voor alleenstaanden en 400 euro voor gezinnen. Weliswaar zal de premie daardoor minder hoog zijn, maar dat geeft uiteraard onvoldoende compensatie als je ieder jaar het hele bedrag aan eigen risico moet uitgeven. Bij veel chronisch zieken zal dat het geval zijn. In het nieuwe ziektenkosten-stelsel gaat de verzekeringspremie voor de lagere inkomens sterk omhoog, maar het is de bedoeling dat te compenseren met belastingverlaging en een 'zorgtoeslag'. Die compensatie geldt echter niet voor het eigen risico. Daarnaast wordt het ziekenfondspakket beperkt. Bijvoorbeeld de vergoeding voor zittend ziekenvervoer vervalt. Het afsluiten van een aanvullende verzekering is geen goed alternatief: het is gemiddeld duurder en voor mensen met lage inkomens veel duurder, omdat de premie voor zo'n verzekering niet naar draagkracht wordt geheven. Bovendien worden veel chronisch zieken en mensen met een lichamelijke beperking voor een aanvullende verzekering niet geaccepteerd. Ook de eigen bijdragen voor thuiszorg gaan waarschijnlijk omhoog. Alleen voor minima zou dit gecompenseerd worden. Ook dit gaat ten koste van het inkomen van veel mensen met een handicap of een chronische ziekte. Bovenstaande aanslagen komen boven op de afbraak van de WAO, die door het eerste kabinet Balkenende al is aangekondigd en op de vermindering van rechten in de nieuwe bijstandswet, die onlangs bij de Tweede Kamer is ingediend.

Mensen die zogenaamd niet 'duurzaam' ziek zijn, omdat hun ziektebeeld dat niet eenduidig aangeeft (bijvoorbeeld mensen met het chronisch vermoeidheidssyndroom ME, burn-out en RSI ) komen straks niet meer in aanmerking voor een WAO-uitkering. Maar ze worden na twee jaar ziekte wel ontslagen wegens arbeidsongeschiktheid. Sommigen hebben dan enkele jaren recht op een WW-uitkering, daarna rest een bijstandsuitkering. Maar velen zullen ook die niet krijgen, omdat ze een verdienende partner hebben. Hetzelfde lot treft werknemers die volgens de keuring gedeeltelijk arbeidsongeschikt zijn, maar toch niet gedeeltelijk aan het werk kunnen blijven. Ook zij worden in de nieuwe WAO uitgesloten van een arbeidsongeschiktheidsuitkering. Jaarlijks zullen tienduizenden arbeidsongeschikten in inkomen terugvallen naar nog minder dan een WAO-uitkering. Velen verliezen het recht op een eigen inkomen. In het nieuwe regeerakkoord is toegevoegd dat mensen onder de 45 jaar die nu een WAO-uitkering hebben, worden herkeurd met de nieuwe, strengere normen. Dat raakt de inkomenspositie van honderdduizenden mensen. De nieuwe bijstandswet bevat tal van bedreigingen voor de inkomenspositie van de uitkeringsgerechtigden. Onder meer wordt het gemeenten verboden nog langer extra bedragen uit te keren aan groepen mensen, zoals mensen die langdurig van een minimuminkomen moeten leven of chronisch zieken vanwege de meerkosten die ziekte met zich brengt. Alleen door een individuele aanvraag, met alle bureaucratische ellende die daar bij hoort, kan men eventueel nog extra kosten vergoed krijgen. Gemiddeld krijgen betrokkenen minder bijzondere bijstand, nu in het regeerakkoord hierop een bezuiniging van 150 miljoen euro per jaar is ingeboekt.

In de publieke discussie is de vraag opgeworpen of de plannen in het regeerakkoord a-sociaal zijn. Wij onthouden ons van een kwalificatie, maar constateren wel met smart dat mensen met een uitkering en mensen met een chronische ziekte of een handicap onevenredig hard worden getroffen.

Jan Troost is voorzitter Chronisch zieken en Gehandicapten Raad Nederland.

---