KIJK op KALK
Op woensdag 10 september 2003 staat in de Grote Kerk te Breda dit
historische en tegelijkertijd ook hypermoderne bindmiddel centraal
tijdens ons jaarlijks instandhoudingssymposium.
Kalk en de daarmee samengestelde metsel- en pleisterspecies zijn zeer
divers van gedrag en samenstelling of "melange" zoals oude bestekken
dat noemen. Geen kalkmortel is gelijk. Dat was in het verleden zo en
ook nu nog zijn de toepassingen zeer uiteenlopend. Mortel voor
watervast metselwerk in baksteen of natuursteen vraagt volstrekt
andere eigenschappen dan die voor herstel van fijnzinnig voegwerk met
haarvoegen zoals we dat uit de achttiende eeuw kennen. Niet iedere
uitvoerende, opzichter of architect is vertrouwd met de kneepjes van
het kalkvak, de restauratie-uitvoeringspraktijk van vandaag kan nog
veel voordeel hebben van de kennis en ervaring die eeuwenlang is
opgebouwd rond het bindmiddel kalk en van nieuw opgedane kennis van
dit veelzijdige bouwmateriaal. Niet dat de vroegere gang van zaken
altijd garant stond voor kwaliteitsvol werk! Ook in het verleden werd
stevig geblunderd bij de toepassing van metsel- en voegmortels in
kalk. Oorzaken van verval, het voorkomen van inferieur werk en het
oplossen van problemen met kalkmortels staan dan ook op de agenda van
het symposium. Verder komt vanzelfsprekend het produceren van kalk
voor de bouw en restauratie voor het voetlicht.
Het bindmiddel kalk kan worden gemaakt van kalksteen, zoals hardsteen
en marmer, of van schelpen. Bij uit steen gebrande kalk worden de
eigenschappen in belangrijke mate bepaald door de samenstelling van de
kalksteen. Zuivere kalksteen levert 'vette' kalk met luchthardende
eigenschappen terwijl steensoorten met kleiachtige samenstelling
bijvoorbeeld magere, waterhardende kalk kan opleveren. Verder zijn de
wijze van branden en blussen cruciaal voor de kwaliteit en
karakteristieken van de kalk. En dan gaat het alleen nog maar over de
kalk zelf.
Kalkmortel bestaat in belangrijke mate uit toeslagstoffen. De
'melange' daarvan, onderling en met de kalk, bepaalt een haast
onbeperkt spectrum van morteleigenschappen waarmee men vroeger aan
alle aan het metselwerk te stellen eisen wist te voldoen.
Dat ook nu nog met kalk de meest uiteenlopende morteleigenschappen
zijn te bereiken hoeft dan ook niemand te verbazen. Maar je moet wel
weten hoe dat moet; waar de kneepjes van het vak zitten. Wij hopen u
tijdens het symposium letterlijk en figuurlijk een 'kalkboekje'
hierover open te doen. De bijzondere technische en historische
eigenschappen en de juiste toepassing van kalk zijn dan gesneden koek
voor u en als het goed is bent u na die dag in staat om de volgende
passage uit een historisch kwaliteitsadvies volledig te doorgronden:
"Om een sterke bastaardspecie met goede hydraulische eigenschappen te
verkrijgen moet een mengsel van goed gerotte Luikse kalk, kwartszand
en Caziuscement met voldoende kiezelaarde en metaalverzuursels
krachtig worden doorstooken en geplaamt."
RDMZ-symposium KIJK op KALK
Wanneer: 10 september 2003
Waar: Grote Kerk in Breda
Kosten deelname: EUR 180,-
Aanmelding: www.verstigt.nl/rdmz
Organisatie: Verstegen&Stigter, Prinsengracht 583, 1016 HT Amsterdam
Wilt u meer informatie, mail dan naar info@monumentenzorg.nl
Rijksdienst voor de Monumentenzorg